6.2 en 6.3 Flashcards
(22 cards)
Karel V en Filips II
Gelijkenissen
- Streng Katholiek (bv. Bloedplakkaat)
- Lid van Habsburgse dynastie (heersen over immens rijk, Habsburgse kin, strategische huwelijkspolitiek).
Karel V en Filips II
Verschillen
- Karel reisde veel rond in zijn rijk en had een band met Nederlanden (bv. opgevoed in Mechelen, Bv. sprak goed Nederlands)
- Filips verbleef in Spanje en keek neer op de Nederlanden (bv.. trok zich terug in Escorial, bv. sprak geen Nederlands)
- Filips was géén keizer zoals zijn vader.
Groeiend ongenoegen in de Nederlanden
fase 1
Filips II wordt vorst (1555)
Spaanse belangen voorop
Zware belastingen: Hij legt hoge belastingen op om Spaanse oorlogen te financieren
Centralisatie van het bestuur: Filips zet de centralisatiepolitiek van zijn vader voort en sluit de hoge adel uit van bestuur.
Religieuze repressie: Als streng katholiek voert hij harde vervolgingen van protestanten in.
Economische zorgen: Stadsbesturen, zoals dat van Antwerpen, vrezen economische schade door het vertrek van protestantse handelaren naar tolerantere landen.
De beeldenstorm (1566)
fase 2
Tijdelijke versoepeling (1566): Landvoogdes Margaretha van Parma vermindert tijdelijk de vervolging van protestanten.
Terugkeer protestanten
Hagenpreken ontstaan: Protestanten organiseren openluchtpreken
Kritiek op katholieke rijkdom: Protestanten keren zich tegen de katholieke kerken.
Oproep tot vernieling: Er wordt opgeroepen tot het vernietigen van religieuze beelden.
Beeldenstorm: In augustus en september worden honderden kerken en kloosters geplunderd in Vlaanderen; beelden en religieuze objecten worden vernield.
Het schrikbewind
fase 3
Alva naar de Nederlanden (na 1566)
Strenge vervolging: Duizenden processen worden gevoerd; velen worden geëxecuteerd.
Executie van edelen (1568): Alva laat twee populaire edelen onthoofden
Begin van de Opstand: Prins Willem van Oranje neemt de leiding van het verzet op zich; de Tachtigjarige Oorlog begint.
De scheuring van de Nederlanden
fase 4
Unie van Atrecht (1579): Filips II sluit een bondgenootschap met de katholieke, Franstalige zuidelijke gewesten.
Unie van Utrecht (1579): De noordelijke gewesten, die tegen Filips II strijden, vormen hun eigen verbond: de Unie van Utrecht.
Plakkaat van Verlatinghe (1581): De noordelijke gewesten verklaren zich onafhankelijk van Spanje.
Oprichting van de Republiek: De Republiek der 7 Verenigde Provinciën wordt gevormd.
Spaanse heroveringen: Spanje herovert onder andere Gent en Antwerpen.
Einde van de oorlog (1648): Met de Vrede van Münster komt er een officieel einde aan de Tachtigjarige Oorlog (1568–1648).
Hoe is de opstand te verklaren?
- Politiek: geen inspraak voor de adel en de steden.
- Economisch: hoge belastingen.
- Cultureel: zware vervolgingen van de protestanten.
- Sociaal-economisch: rijke protestantse handelaars vluchten weg naar het buitenland (Heilig Roomse Rijk)
Wat verwachtte de bevolking (lees: de adel en de rijke burgerij) in de 16de eeuw van een vorst? Baseer je hiervoor op het Plakkaat van Verlatinghe.
Een vorst moet zijn onderdanen beschermen en rechtvaardig zijn. Doet een vorst dat niet, dan mag het volk die vorst afzetten en een andere vorst aanstellen.
Zuidelijke Nederlanden
politiek
-Bleef onder de spaanse tak van de Habsburgers
-Gecentraliseerd bestuur
Zuidelijke Nederlanden
economisch
Landbouweconomie
Zuidelijke Nederlanden
cultureel
Katholiek
Noordelijke Nederlanden
politiek
-Onafhankelijk Republiek
-Gedecentraliseerd bestuur
Noordelijke Nederlanden
economisch
Bloeiend wereldwijde handel in combinatie met landbouw.
Noordelijke Nederlanden
cultureel
Protestant
Vernieuwend in vergelijking met de Habsburgse politiek
Politiek
- Veel autonomie (= zelfstandigheid) / macht voor de 7 verschillende gewesten (= provincies) = decentralisatie!
- Republiek i.p.v. monarchie: - Stadhouder in plaats van koning. * zonder erfelijke troonsopvolging.
- Veel macht voor de rijkere burgerij.
Vernieuwend in vergelijking met de Habsburgse politiek
Economisch
De VOC en handel stijgt
- Amsterdam = handelscentrum van Europa
Vernieuwend in vergelijking met de Habsburgse politiek
Sociaal
- Veel sociaal aanzien voor de rijke burgerij (o.a. de kooplieden).
- Handelaars vormen de toplaag in de samenleving.
Vernieuwend in vergelijking met de Habsburgse politiek
Cultureel
-Protestantisme officiele godsdienst
-Katholiek mag
-De Hollandse barok
- Nieuwe thema’s in de schilderkunst
- Kunst is niet langer een propagandamiddel van de adel en de kerk maar dient ook voor de versiering van burgerhuizen
Behoudend in vergelijking met de Habsburgse politiek
Politiek
- Volk heeft in de praktijk weinig macht.
- Nog steeds een “dynastie”: de familie van Oranje levert telkens de stadhouders.
Behoudend in vergelijking met de Habsburgse politiek
Economisch
- De landbouwsector blijft in heel het ancien régime (476-1789) de belangrijkste sector.
Behoudend in vergelijking met de Habsburgse politiek
Sociaal
- Veel armoede Bv. de grote bezitloze massa = het gemeen.
- Standensamenleving blijft min of meer bestaan tot de aan de Franse Revolutie.
Behoudend in vergelijking met de Habsburgse politiek
Cultureel
- Geen vrije meningsuiting.
- Godsdienst blijft een belangrijke rol spelen in het dagelijkse leven.
- Zelfde barokke stijlkenmerken in de schilderkunst.
