SCHISIS

Question 1

inleiding

Answer 1

velofarynx = gestalt : samenwerking van een aantal structuren in de keel
velofaryngale stoornissen : samenwerking fout loopt
- palatoschisis = verhemeltespleet
- hypernasaliteit

Question 2

relevante anatomie

Answer 2

• m. palatoglossus –> neertrekken velum
• m. palatopharyngeus –> vernauwen farynx
• m. uvulae –> bulging posterieure deel van het nasale oppervlak van het velum
• m. levator veli palatini –> velaire elevatie
• m. salpingopharyngeus –> elevatie larynx
• m. tensor veli palatini –> openen BvE
• m. constrictor pharyngis superior –> constrictie bovenste deel larynx

Question 3

motorische innervatie

Answer 3

• n. glossopharyngeus (IX) –> spieren velofaryngale afsluiting
• n. vagus (X) –> spieren velofaryngale afsluiting
• n. hypoglossus (XII) –> m. palatoglossus
• n. trigeminus pars mandibularis (V) –> m. tensor veli palatini

Question 4

relevante fysiologie

Answer 4

velofaryngale afsluiting => klepwerking

• in rust –> afsluiting (in- en uitademen door de neus)
• actief –> opening : op- en achterwaartse beweging van het middelgedeelte van het zachte verhemelte –> contact met posterieure en laterale farynxwanden

Question 5

verschillen tussen - algemeen

Answer 5

• individuen
• functies
• fonetische contexten

Question 6

verschillen tussen - individuen

Answer 6

4 types afsluiting
- coronaal –> vrijwel uitsluitend activiteit van het velum (horizontale afsluiting)
- saggitaal –> laterale farynxwanden (verticale afsluiting)
- circulair –> eisen evenveel op
- circulair met posterieure farynxwand (wal van Passavant)
=> i.f.v. operatie of chirurgie
voorkomen afsluitingen (meest naar minst)
- normaal : coronaal –> circulair met post farynxw –> sagittaal –> circulair
- abnormaal : coronaal –> circulair met post farynxw –> circulair –> sagittaal

Question 7

verschillen tussen - functies

Answer 7

• reflexmatige activiteiten : sterkere, grovere en grotere bewegingen dan niet-reflexmatige activiteiten
• niet-pneumatische activiteiten : plaats waar velofaryngale afsluiting ontstaat hoger dan pneumatische activiteiten
• niet-pneumatische activiteiten : sluiting over de totale verticale lengte van de laterale farynxwanden, pneumatische activiteiten : vooral mediale bewegingen ter hoogte van het velum

Question 8

verschillen tussen - fonetische contexten

Answer 8

• hoe hoger de intra-orale druk, hoe hoger de velofaryngale afsluiting –> consonanten hoger dan bij vocalen, explosieven & fricatieven hoger dan bij semivocalen & liquidae
• hoe hoger de relatieve verticale positie van dat deel van de tong dat zorgt voor de constrictie, hoe hoger de velofaryngale afsluiting –> hoge/gesloten vocalen hoger dan bij lange/open vocalen
  => moeilijkheidsgraad in training opbouwen : nasalen –> lange/open vocalen –> hoge/gesloten vocalen –> semivocalen en liquidae –> plosieven en fricatieven

Question 9

etiologische classificatie

Answer 9

velofaryngale insufficiëntie
- onherstelde gehemeltespleten
- mechanische interferentie
- post-chirurgische insufficiëntie
- ablatieve palatale lesies
velofaryngale incompetentie
- primaire motorische/neuromotorische controle 
- motorische associatie/motorisch programma
velofarynaal foutief leerpatroon
- klankspecifieke nasale emissie
- doofheid/slechthorendheid

Question 10

spraak bij velofaryngale stoornissen - algemeen

Answer 10

soorten fouten

• ontwikkelingsfouten
• fonologische fouten
• obligatoire fouten
• bruikbare compensaties
• foutieve compensaties

Question 11

spraak bij velofaryngale stoornissen - obligatoire fouten

Answer 11

= fouten rechtstreeks het gevolg zijn van een anatomisch/fysiologisch deficit –> correctie v. deficit zorgt voor correctie van fout

• hypernasaliteit = excessieve nasaliteit t.g.v. onvoldoende of afwezige velofaryngale sluiting tussen oro- en nasofarynx –> abnormaal nasale resonantie bij de productie van vocalen en stemhebbende consonanten
• hyponasaliteit = verminderde normale nasale resonantie tijdens de spraak t.g.v. blokkade ter hoogte van de nasofarynx of de neusholte
• denasaliteit = totale obstructie van de nasale luchtweg –> absoluut geen nasale resonantie meer mogelijk is
• nasale emissie = excessief nasale luchtstroom t.g.v. onvoldoende/afwezige velofaryngale afsluiting tussen oro- en nasofarynx
• nasale turbulentie = fricatief geluid dat ontstaat als luchdruk geperst wordt door een partieel open velofaryngaal mechanisme
• zwakke orale consonanten
• fouten door dentale maloclussies, orthodontische apparaten…
• cul-de-sac resonantie = geluidskwaliteit van resonerende lucht in een éénzijdig afgesloten caviteit

Question 12

spraak bij velofaryngale stoornissen - foutieve compensaties

Answer 12

• foutieve articulatorische compensaties
• foutieve fonatorische compensaties
• algemene posteriorisatie