BAS-1 Flashcards
(84 cards)
İnfertilite tetkiklerine ne zaman başlanmalıdır ?
Korunmasız düzenli koitusa rağmen 12 ay sonunda gebelik oluşmadıysa başlanmalıdır.
Daha erken değerlendirme:
- Oligomenore/amenore öyküsü (siklusun uzaması ve seyrekleşmesi)
- Kadın yaşı > 35 olduğunda
- Bilinen veya şüphelenilen pelvik bir patoloji olduğunda (PİD veya endonetriozis gibi)
- Erkekte bilinen semen kalitesinde bozukluk varsa
İnfertilite nedenleri neleridr?
- İdiopatik (%28)
- Ovulatuar (%25)
- Erkek faktörü (%19)
- Tubal problemler (%13)
- Endometriozis (%5)
- Diğer nedenler (%5)
Fekundabilite ve fekundite nedir?
Fekundabilite: Tek menstrüel siklusta gebe kalabilme olasılığıdır.
Fekundite: Tek menstrüel siklusta canlı dpğum elde edebilme yeteneğidir.
Erkek infertilitesinde etiyoloji nasıldır ?
Edinilmiş:
- İdiopatik infertilite (%30)
- Varikosel (%14,8)
Genetik:
Hipogonadizm yapan sebepler:
- Kleinefelter sendromu (47,XXY) (%2,6)
Spermiogram nasıldır ve bu parametrelere göre terminoloji nasıldır?
- Hacim -> 1,5-6 ml
- pH -> 7.2-8.0 (Asidik pH’ta obstrüksiyonu düşün)
- Sayı > 15 milyon/ml
- Total sprem sayısı > 39 milyon/ejakulat (40 ve üstü)
- Progresif motilite > %32
- Total motilite > %40
- Normal morfoloji > %14 (ejakulatta) (Kruger morfolojisinde) (ml’de %4)
Oligospermi: Sayı < 15 milyon/ml
Astenozoospermi: Progresif motilite < %32
Teratozoospermi: Morfoloji < %4
Oligoastenoteratozoospermi: Her 3 parametrenin bozukluğu
Azospermi: Ejakülatta sperm sayısı 0
Aspermi: Ejakülat yokluğu
Semen incelemesinde genetik değerlendirmede nelere bakılır ?
- Y-kromozom delesyonu: Spermatojenik aktivite bozukluğu
- Kromozom sayı bozuklukları: Testiküler fonksiyon bozukluğu (Kleinefelter gibi)
- Kistik fibrozis gen mutasyonu: Vas deferens agenezisi
Erkek infertilitesinin sınıflandırması nasıldır ?
Pretestiküler nedenler:
- Endokrin hastalıklardan oluşur. (En sık karşılaşılanı hipopituitarizmdir.)
Posttestiküler nedenler:
- Genelde (%50) spermatazoanın dışarıya akışındaki obstrüksiyondan kaynaklanır. (En sık neden varikosel)
Testiküler nedenler:
- Testis atrofisi
- Germ hücre aplazisi (Yalnız sertoli hücresi sendromu) -> Seminifer tübüllerde sadece sertoli hücresi vardır, spermatazoalar yoktur.
- Spermatositik maturasyon duraklaması
Testisin yangısal hastalıklarını nasıldır?
Nonspesifik epididimit ve orşit:
- Genelde üriner sistem enfeksiyonlarından yayılım olur ve genelde epididimde başlayıp testise oradan yayılır.
- Çocuklarda -> Konjenital genitoüriner anormallikler (nadir) ve gram (-) basiller
- < 35 -> Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhea (Cinsel yolla bulaşan hastalıklar)
- > 35 -> Escherichia coli, Pseudomonas (Üriner traktus enfeksiyonları)
- Epididimit -> orşit (Testisler şiş ve hassas bir halde)
-
Mikroskopik özellikler:
Nonspesifik akut inflamasyon -> abse -> süpüratif nekroz -> fibröz skar dokusu -> kısırlık
Granülomatöz orşit:
- Genelde otoimmun bir hastalık gibi düşünülse de nedeni tam olarak bilinmemektedir. (Bundan başka tüberküloz başta olmak üzere, tüm granulom yapan etkenlerde görülebilir.)
- Orta yaştaki erkeklerde, tek taraflı, ani testis büyümesi olarak ortaya çıkar genelde. (Bazen ağrı ve ateş eklenebilir.)
- Nadiren sinsi büyüyen, ağrısız kitleyle klinik olarak testis tümörünü andırır.
- Mikroskopik özellikler: Seminifer tübüllere sınırlı nonkazeifiye granülomlar
Kabakulak orşiti:
- Sistemik, viral bir hastalıktır.
- Hastalığın kendisi okul çağında sık olsa da orşit nadirdir.
- Genelde 18 yaş sonrası epidemiler şeklinde karşımıza çıkar. Postpubertal erkeklerde %20-30 kabakulak enfeksiyonlarında orşit görülür.
- Genelde parotisin etkilenmesinden 1 hafta sonra karşımıza çıkar. (Nadiren daha önce ya da parotis bezi tutulmadan da karşımıza çıkabilir.)
- Mikroskopik özellikler: Akut interstisyel orşit tablosu, mikst yangısal infiltrasyon, ödem
Gonore:
- Etken -> Neisseria gonorrhea
- Posterior üretra -> prostat -> veziküla seminalis -> epididim -> testis
- Mikroskopik özellikler: Epididimde abse -> süpüratif orşit -> skar dokusu
Tüberküloz:
- Genellikle epididimde başlayıp testise yayılır.
- Olguların çoğunda prostat ve seminal bezijül tüberkülozu eşlik eder. (Epididime de bu bölgeden yayıldığı düşünülür.)
- Mikroskopik özellikler: Kazeifikasyon nekrozu içeren tipik tüberküloz granulomları izlenir. (BCG tedavisi alan ürotelyal karsinomlu olgularda da bulunabilir.)
Sifiliz:
- Hem sekonder hem de konjenital sifilizin seyri sırasında tutulum olabilir.
- Öncelikle testis tutulur, genellikle epididimit eşlik etmez.
- Mikroskopik özellik olarak iki tip yangı örneği vardır -> Granülomatöz yangı (gom), diffüz interstisyel yangı
- Sifilizin karakteristik histolojik bulguları görülür -> perivasküler lenfosit ve plazma hücre infiltrasyonu gösteren obliteratif endoarterit
Spermatik kord ve paratestiküler tümörler nelerdir?
Lipom:
- Proksimal spermatik kord yerleşimli benign tümördür.
Adenomatoid tümör:
- En sık görülen benign paratestiküler tümördür.
- Mezotelyal kökenlidirler.
- Genelde epididimisin üst kısmına yakın gelişen küçük nodüller şeklindedir.
- Makroskopik olarak iyi sınırlıdır, mikroksopik olarak kordonlar veya tübüller yapan epitelle döşeli tümörlerdir.
- Mikroskopik olarak çevre dokuya ve testise küçük invazyonlar yapabilir.
Malign pretestiküler tümörler:
- Çocuklarda -> rabdomyosarkom
- Erişkinlerde -> liposarkom
En sık torsiyona uğrayan ovaryan kitle nedir?
Dermoid kist
Uterin leiomyom’un definitif (kesin) tedavisi nedir?
Histerektomi
Yaş gruplarına göre anormal uterin kanama nedenleri nelerdir?
- Prepuberte -> Erken puberte (hipotalamik, hipofizer ya da over kökenli)
- Adolesan -> Anovulatuar siklus
- Reproduktif yaşlar -> Gebelik komplikasyonları (düşük, trofoblastik hastalık, ektopik gebelik gibi), proliferasyonlar (leiomyom, adenomyozis, polipler, endometrial hiperplazi, karsinom), anovulatuar siklus, ovulasyona bağlı disfonksiyonel kanama (luteal faz yetmezliği vb…)
- Perimenapoz -> Anovulatuar siklus, düzensiz dökülme, proliferasyonlar (karsinom, hiperplazi, polipler)
- Postmenapoz -> Proliferasyonlar (karsinom, hiperplazi, poliplet), endometrial atrofi
Endometrial karsinomlarda sıklıkla hangi mutasyon izlenir?
PTEN mutasyonu
Ek bilgi:
- Endometrioid tip için; genelde mismatch repair genleri ve PTEN tümör baskılayıcı geninde izlenen mutasyonlar erken dönem risk olaylarıdır.
- Seröz tip için genelde olguların tamamında TP53 tümör baskılayıcı gen mutasyonları saptanır.
Servikal kanser oluşumunda rol alan risk faktörleri nelerdir?
- İlk cinsel ilişkinin erken yaşta olması
- Birden çok seksüel partner gibi HPV’ye maruz kalınan durumlar
- Sigara içimi
- İmmun yetmezlik
Yüksek riskli HPV tipleri nelerdir?
- 16,18 en riskli
- 31,33,51 de onları takip eder.
HPV’nin eksprese ettiği E6 ve E7 proteinlerinin etkileri nedir?
- E6 p53 tümör süpresörü inaktive eder.
- E7 Rb tümör süpresörü inaktive eder.
- Bu inaktivasyonlar sonucu hücre proliferasyonu oluşur ve DNA hasarının indüklediği apopitoz baskılanmış olur.
- LKB1 gen kaybının da bu olayla ilişkili olduğu düşünülüyor.
En sık izlenen servikal karsinom nedir ?
Squamöz hücreli karsinom
Endometrium karsinomunu oluşturan iki farklı tipi ayıran ana farklar nelerdir?
-
Endometrioid (tip-1) (%80):
Östrojen bağımlı tiptir, perimenapozal dönemdeki kadınlarda, östrojen fazlalığı ve bunun sonucunda endometrial hiperplazi görülür. -
Endometriumun seröz karsinomu (tip-2) (%20):
Postmenapozal dönemdeki kadınlarda, endometrial atrofi zemininde gelişir.
Endometrioid tip karsinomun risk faktörleri nelerdir ?
- Obezite
- Diyabet
- Hipertansiyon
- İnfertilite
- Dengelenmemiş östrojen maruziyeti
Kadınlarda en sık görülen benign tümör nedir?
Leiomyom
Leiomyosarkomların tanı koydurucu özellikleri nelerdir?
- Tümör nekrozu
- Sitolojik atipi
- Mitotik aktivite
Fallopi tüplerinin (tubaların) en sık görülen lezyonu nedir?
- En sık görülen lezyon pelvik inflamatuvar hastalığın bir komponenti olan inflamasyondur. (Salpenjit)
- Salpenjit tubalarda skar dokusu oluşturarak tubal ektopik gebelik gelişim riskini artırmaktadır o yüzden dikkatli olunmalıdır.
Etkenler -> Chlamidya, Mycoplasma hominis, gonore, koliformlar; postpartum durumlarda streptokoklar, stafilokonlar
Bundan başka bunlar vardır:
- Ektopik gebelik
- Endımetriozis
- Nadir olarak primer tümörler (BRCA mutasyonları taşıyan kadınlarda seröz tubal karsinom riski artmaktadır ve genelde asemptomatik olduğu için ileri evrede saptanıp peritoneal kavite tutulumu izlenmektedir.)
Primer over tümörleri arasında en sık görülen kanser tipi nedir?
- Primer over tümörleri 3 çeşit hücre tipinden köken alabilir -> Multipotent (sölomik) yüzey epiteli, totipotent germ hücreleri ve seks kord-stromal hücrelerin her biri farklı tümörlerin kaynağını oluşturur.
- Yüzey epiteli kökenli tümörler, tüm primer over tümörlerinin %70’ini, malign over tünörlerinin ise %90’ını oluşturmaktadır.
Östrojen reseptörleri nerede bulunur?
ER-a:
- Uterus
- Vagina
- Meme
- Kemik
- Hipotalamus
- Kan damarları
ER-b:
- Prostat
- Overler