BIOMOLECULEN

Question 1

MONOMEER

Answer 1

• kleine moleculen, bouwsteen van macromolecule
• de grondstof v synthetische polymeer
  –> uit koolwaterstoffen afkomstig uit aardolieaffinage
  –> grondstoffen geproduceerd uit natuurlijke producten

Question 2

dimeer

Answer 2

aaneenschakeling 2 monomeren

Question 3

polymeer

Answer 3

macromoleculen of reuzenmoleculen, aaneenschakeling groot aantal moleculen K moleculen

Question 4

natuurlijke polymeer

Answer 4

• plantaardig of dierlijk = biomoleculen = biopolymeren
• biomoleculen zijn in levende organismen gesynthetiseerd, wat belangrijk is voor biologische processen: celdeling, cellulaire ademhaling, dragers genetische code, enzymen die chemische processen aan sturen

Question 5

natuurlijke polymeren voorbeelden

Answer 5

lipiden, polysachariden, proteïnen, polynucleotiden = nucleïnezuur

Question 6

synthetisch polymeer

Answer 6

chemische macromoleculen die door N- natuurlijke chemische processen worden vervaardigd = kunststoffen = plastics

Question 7

polysachariden bouwsteen
+ formule

Answer 7

monosachariden de monomeren of de K bouwsteen van een polysachariden
Cn(H2O)m of (CH2O)n

Question 8

chemische opbouw disachariden en polysachariden

Answer 8

glycosidebinding = binding tussen 2 monosachariden
disachariden = 2 monosachariden aan elkaar

• condensatie reactie: afsplitsing H, vormt glycoside binding tussen de 2 monosachariden bouwstenen en wordt gevormd tot een grotere moleculen

Question 9

wanneer spreekt men van een polysachariden

Answer 9

bij minimum 10 monosachariden

• door polycondensatiereactie worden monosachariden aan elkaar gebonden

Question 10

zetmeel

Answer 10

bestaat uit twee polysachariden
- amylose: onvertakt spiraalvormige gewonden ketens (250 à 300 glucosidebindingen)
- amylopectine: lange vertakte ketens opgebouwd uit duizenden glucosebouwstenen

Question 11

glycogeen

Answer 11

meervoudig vertakt polymeer van glucose
- vind men terug in dierlijke organismen en breekt de mens af in de lever

Question 12

glucose

Answer 12

druivensuiker
- energie uit glucose wordt door cellulaire ademhaling omgezet naar energierijke verbindingen

Question 13

fructose

Answer 13

vruchtensuiker, zoete vruchten
- sacharose is de disachariden ervan in hoge concentraties in diverse planten (suikerbiet en suikerriet)

Question 14

lactose

Answer 14

ontstaat uit monosacharide galactose en glucose
- zit in melk en melkproducten
- enzym lactase is belangrijk voor de afbraak van lactose

lactose intolerant
- door onvoldoende of geen lactose aan te maken
of
- lactose word onvoldoende of niet afgebroken
dit levert darm klachten

Question 15

functie zetmeel

Answer 15

• in vorm van k korreltjes in de cellen v reserveweefsel (wortels knollen zaden)
• afkomstig uit maïs, aardappelen en rijst

Question 16

functie glycogeen

Answer 16

meervoudig vertakt polymeer van glucose
- langdurige energieopslag
als je glucose nodig hebt wordt glycogeen met behulp van het hormoon glucagon afgebroken tot glucose
- energieopslag is in spieren en lever

Question 17

proteïnen

Answer 17

aminozuur, K bouwsteen monomeer
- carboxylgroep (-COOH)
- aminogroep (-NH2)
- R restgroep

• 20 verschillend aminozuren: verschillend door aard R

Question 18

chemische opbouw proteïnen

Answer 18

condensatiereactie tussen 2 aminozuren met afpslitsing H = peptidebinding

polypeptide: meer dan 10 aminozuurbouwstenen aan elkaar worden door peptidebindingen ontstaan door polycondensatiereactie

Question 19

structuur proteïnen, wanneer

Answer 19

als een polypeptide met veel groter aantal aminozuren ruimtelijk opgevouwen wordt door interacties tussen de atomen v aminozuren
1) primaire structuur: aaneenschakeling v aminozuren –> kan verschillen in aantal, type en volgorde
2) secundaire: vorming H-bruggen tussen O -atoom van carboxylgroep en H atoom v andere aminogroep
A) alfa-Helix: H bruggen zorgen voor draaiing
B- beta vouwblad: H burggen zorgen dat polypeptide voor- en achterwaarts geknikt wordt
3) tertiaire: driedimensionale structuur, waar secundaire structuur opvouwt
4) quaternaire: twee of meer tertiaire structuren (subunits) zich verenigen tot quaternaire
–> structuur kan verbroken worden door te hoge temperatuur en zuurtegraad = denaturatie, ze verliezen hun biologische activiteit

Question 20

structurele proteïnen

Answer 20

1) structurele: vezelige strengen, vaak rond elkaar gedraaid
- steun en bescherming
bv keratine (haar en nagels), collageen (pezen en botten)

Question 21

antilichamen

Answer 21

beschermen tegen lichaamsvreemde indringens
- virussen en bacteriën (antigenen)

Question 22

hormonale

Answer 22

boodschappersmoleculen
- helpen met coördinatie v lichaamsfuncties
bv. insuline en glucagon verantwoordelijk voor glucosemetabolisme

Question 23

contractiele

Answer 23

spierencontracties en beweging (actine, myosin)

Question 24

enzymen

Answer 24

versnellen en reguleren biochemische reacties
in spijsverteringsstelsel voedsel afbreken tot bouwstenen

Question 25

transport

Answer 25

dragerproteïnen die moleculen vervoeren door lichaam bv hemoglobine in rode bloedcellen en zorgt voor transport O

Question 26

alle andere

Answer 26

ferritine: opslaan Fe

Question 27

permanente krullen

Answer 27

1. aanwezig disulfidebruggen in haar verbroken door reductieproduct 2. in krullen gelegd en behandelt met oxidatiemiddel 3. nieuwe disulfidebruggen gevormd op haar en behouden de nieuwe structuur

Question 28

lipiden

Answer 28

heterogene groep van biochemische stoffen, onoplosbaar in H - chemische samenstelling en biologische functies zeer divers

Question 29

bouwstenen lipiden

Answer 29

glycerol vetzuren fosfaatgroep (PO3)

Question 30

glycerol+ formule

Answer 30

propaan-1,2,3-triol (C3H8O3), driewaardig alcohol met 3-OH groepen

Question 31

vetzuren

Answer 31

C- keten (12-20C's) (R) en een carboxylgroep (-COOH) A) verzadigd: opeenvolging E binding tussen C-atomen B) onverzadigd : minstens één D bindingen tussen C-atomen --> meer dan één D? = polyonverzadigd vetzuur

Question 32

steroïden

Answer 32

- bij dieren en planten - basisstructuur karakteristiek "gonaan" - C17H28: 3 hexaanringen en één pentaanring

Question 33

chemische opbouw triglyceride

Answer 33

gevormd door 3 condensatierreacties tussen een van de hydroxylgroepen v de glycerolmolecule en de carboxylgroep v vetzuur - H afgesplits --> ontstaan 3 esterbindingen tussen elk vetzuur en de glycerolmolecule

Question 34

onverzadigd vetzuurrest

Answer 34

- bij 20° c vloeibaar - olie - planten

Question 35

verzadigd vetzuurrest

Answer 35

vet - vast - dieren

Question 36

vetten en oliën

Answer 36

belangrijk bij dierlijke organismen: ! rol bij opslag energie, isolatie om warmteverlies tegen te gaan, vorming beschermende laag rond organen

Question 37

fosfolipiden

Answer 37

bouwstenen celmembraan D en P -materiaal opgebouwd uit een dubbele fosfolipidenlaag (membraan) met polaire koppen buiten en apolaire staarten naar binnen

Question 38

functie steroïden

Answer 38

- functioneren als hormonen - bv. cholesterol: opgebouwd in lever, in dierlijke weefsels

Question 39

steroïden geslachtshormonen

Answer 39

geslachtshormonen : progesteron, oestrogeen, testosteron --> afgegeven door gonaden/ geslachtsklieren --> belangrijk voor rol ontwikkeling secundaire geslachtskenmerken

Question 40

corticosteroïden

Answer 40

= bijnierschorshormonen: regulatie allerlei metabole processen cortisone --> cortisol: stresshormoon, breekt bepaalde eiwitten in spieren af tot aminozuren --> energiebron

Question 41

fosfolipiden chemische opbouw

Answer 41

ontstaan door 3 condensatiereacties met afsplitsing H 1) tussen 1ste hydroxylgroep v glycerol en 1ste vetzuren 2) 2de ...... en 2de 3) 3de hydroxylgroep en het fosforzuur - fosforzuur gaat reactie aan met choline --> fosfocholinegroep draagt elektrische ladingen waardoor polaire kop v moleculen hydrofiel (waterminnend is)