Bl. 5 - 8 Notas Die spysverteringstelsel

Question 1

Watter tipe voedselstof is belangrik vir die opbou en herstel van selle?

Answer 1

Proteïene

Question 2

Wat is die hoofbron van energie vir die liggaam?

Answer 2

Koolhidrate

Question 3

Watter voedselstof help met die regulering van liggaamsprosesse en voorkoming van siektes?

Answer 3

Vitamiene

Question 4

Watter voedselstof help om gesonde bene, tande en spiere te bou?

Answer 4

Minerale

Question 5

Watter stof help die spysverteringstelsel en voorkom hardlywigheid?

Answer 5

Vesel (oftewel: rou voedsel)

Question 6

Waarom is water belangrik in die liggaam?

Answer 6

Dit is ‘n oplosmiddel, afkoelmiddel en vervoermiddel in die liggaam.

Question 7

Wat is die funksie van proteïene in die liggaam?

Answer 7

Verskaf boumateriale vir groei en herstel van selle,en vervaardiging van ensieme/hormone en teenliggaampies

Question 8

Wat is die funksie van vette?

Answer 8

Gee langtermyn energie, beskerm organe + isoleer teen koue

Question 9

Wat is die doel van ‘n gebalanseerde dieet?

Answer 9

Om al die nodige voedingstowwe in die regte verhoudings aan die liggaam te verskaf vir gesondheid en die vermyding van siektes a.g.v. tekorte

Question 10

Wat beteken ‘n dieet is nie gebalanseerd nie?

Answer 10

Daar is te veel of te min van sekere voedingstowwe, wat kan lei tot gesondheidsprobleme.

Question 11

Wat sluit makro-voedingstowwe in?

Answer 11

Koolhidrate, vette en proteïene.

Question 12

Wat sluit mikro-voedingstowwe in?

Answer 12

Vitamiene en minerale

Question 13

Wat is die doel van die spysverteringstelsel?

Answer 13

Om makro-molekules wat deur die mond ingeneem word deur ingestie af te breek tot hul basiese molekules (monomere) deur chemiese en meganiese vertering , sodat die monomere deur bloed vervoer kan word tot by die selle vir gebruik.

Question 14

Gee ‘n voorbeeld van ‘n voedselsoort wat ryk is aan koolhidrate

Answer 14

Brood, pasta, rys, aartappels.

Question 15

Watter voedselsoorte is goeie bronne van proteïene?

Answer 15

Vleis,vis, eiers,bone, melk en hoender

Question 16

Watter kossoorte bevat gesonde vette?

Answer 16

Avokado, sade, botter en olyfolie

Question 17

Wat is ‘n voorbeeld van ‘n voedselsoort ryk aan vitamiene?

Answer 17

Vrugte en groente soos lemoene (vitamien C), wortels (vitamien A).

Question 18

Gee voorbeelde van minerale

Answer 18

kalsium
yster
Jodium

Question 19

Wat is ‘n voorbeeld vesels?

Answer 19

Bruinbrood (Die selwande van plante bestaan uit vesel)

Question 20

Watter siekte kan voorkom as jy te veel of te min vette inneem?

Answer 20

Hartsprobleme
Oorvoeding en Vetsug

Question 21

Wat gebeur by ’n tekort of oormaat aan proteïene?

Answer 21

Kwashiorkor, geen proteïen strukture nie

Question 22

Wat is siektes wat deur ’n vitamientekort veroorsaak word?

Answer 22

A- Nagblind
B- Beri-beri
C- Skeurbuik
D- Ragitis

Question 23

Wat is ’n gevolg van ’n tekort of oormaat aan minerale?

Answer 23

Sagte bene en tande (Kalsium)
Anemie (Yster)
Goiter (Jodium)

Question 24

Watse siekte kan ontstaan a.g.v. ‘n oormaat of tekort aan vesel?

Answer 24

Hardlywigheid en hartsprobleme

Question 25

Definieer ensieme

Answer 25

'n Stof wat deur 'n lewende organisme geproduseer word en biochemiese reaksies vervaardig

Question 26

Wat is die funksie van die mond in die spysverteringstelsel?

Answer 26

Neem groot onoplosbare voedsel in deur ingestie. Tande breek voedsel meganies af, en speekselkliere skei ensieme af vir chemiese vertering.

Question 27

Wat doen die tong in die spysverteringstelsel?

Answer 27

Help om voedsel onder die tande in te stoot en kos te help sluk.

Question 28

Wat is die funksie van die speekselkliere?

Answer 28

Skei speeksel af wat met voedsel meng vir chemiese vertering en om 'n bolus te vorm

Question 29

Wat is die funksie van die epiglottis?

Answer 29

Sluit die tragea tydens sluk af om verstikking te voorkom.

Question 30

Wat doen die slukderm/esofagus?

Answer 30

Vervoer voedselbolus vanaf die mond na die maag.

Question 31

Wat is die funksie van die diafragma?

Answer 31

Skei borsholte en buikholte.

Question 32

Wat doen die maag tydens vertering?

Answer 32

Help met chemiese vertering deur maagsap af te skei en vorm chym.

Question 33

Wat is die funksie van die lewer in vertering?

Answer 33

Produseer gal wat lipiede (vette) afbreek. Berg koolhidrate as vette en breek skadelike stowwe af

Question 34

Wat doen die galblaas?

Answer 34

Stoor gal.

Question 35

Wat doen die pankreas in die spysverteringstelsel?

Answer 35

Skei ensieme af wat help met vertering in die dunderm.

Question 36

Wat is die funksie van die dunderm?

Answer 36

Absorpsie van verteerde molekules tot in die bloed. Peristalse dryf voedsel voort deur die spysverteringstelsel. Ensieme help met vertering in die dermsap.

Question 37

Wat doen die dikderm (kolon)?

Answer 37

Absorbeer water en vorm stoelgang.

Question 38

Wat is die funksie van die appendiks?

Answer 38

Stoor gifstowwe (meestal rudimentêr).

Question 39

Wat doen die rektum?

Answer 39

Stoor tydelik onverteerde reste tot uitskeiding.

Question 40

Wat is die funksie van die anus?

Answer 40

Verantwoordelik vir egestie, waar onverteerde voedsel uitgeskei word.

Question 41

Wat is meganiese vertering?

Answer 41

Voedsel word fisies fyner gedruk en gemaal, bv. deur die tande en peristalse van die derm.

Question 42

Wat is chemiese vertering?

Answer 42

Voedsel word deur ensieme afgebreek van bv. koolhidrate tot glukose en proteïene tot aminosure deur die speeksel in die mond of maagsap.

Question 43

Gee 'n voorbeeld van meganiese vertering.

Answer 43

Tande wat voedsel kou of peristalse wat dit deur die derm beweeg.

Question 44

Gee 'n voorbeeld van chemiese vertering.

Answer 44

Speeksel in die mond of maagsap in die maag wat voedsel chemies afbreek.

Question 44

Wat is 'n ulkus en hoe word dit veroorsaak?

Answer 44

Maag- of dermwand word deur suur geperforeer en veroorsaak pyn. Oorsake: bakterieë, verkeerde dieet, alkoholmisbruik, rook.

Question 45

Wat is diarree en wat veroorsaak dit?

Answer 45

Los stoelgang, gewoonlik deur voedselvergiftiging. Kan lei tot dehidrasie.

Question 46

Wat is lewersirrose en wat veroorsaak dit?

Answer 46

Lewer raak verhard a.g.v. alkohol of hepatitis B/C. Veroorsaak waterretensie en opgeblase abdomen.

Question 47

Wat is anoreksia?

Answer 47

Sielkundige toestand – meestal by tienermeisies – waar hulle ophou eet en te min voedingstowwe inneem.

Question 49

Noem gal se 3 funksies

Answer 49

÷ Bevorder peristalse in die ingewande ÷ Is antisepties en voorkom verrotting in die dunderm ÷ Breek vette op vir makliker vertering

Question 50

Waar vind vertering in die spysverteringstelsel plaas?

Answer 50

In die mond, maag en dunderm

Question 51

Waar vind absorpsie in die spysverteringstelsel plaas?

Answer 51

in die dun- en dikderm

Question 52

Wat maak absorpsie makliker

Answer 52

die villi

Question 53

Wat is chym?

Answer 53

'n bollus wat klaar in die maag gestamp is

Question 54

Gee die volgorde waarin voedsel in die spysverteringstelsel beweeg

Answer 54

1. Mond 2. Esofagus 3. Maag 4. Dunderm 5. Dikderm

Question 55

Noem en definieer die 5 hoofprosesse van voeding

Answer 55

Ingestie: Groot, onoplosbare stukke voedsel word deur die tande in kleiner deeltjies afgebreek en deur die mond ingeneem tydens voeding Vertering: Voedsel word afgebreek in kleiner, meer oplosbare komponente wat deur die wande van die spysverteringskanaal geabsorbeer word Absorpsie: Na voedsel verteer is, word dit deur die spysverteringskanaal wand tot in die bloedstroom geabsorbeer en na verskillende liggaamsdele vervoer. Assimilasie: Voedsel bereik selle via bloedstrome en beweeg dan deur die selmembraan en word aangewend vir energie, groei en herstel. Egestie: Vesel en ander onverteerde voedsel word deur die anus uitgewerp as feses.

Question 56

Wat is 'n homeostase?

Answer 56

'n Gebalanseerde interne omgewing

Question 57

Watter voedselsoorte is organies en afkomstig van lewende organismes?

Answer 57

Koolhidrate proteïene Vette

Question 58

Watter voedselsoorte is anorganies en afkomstig vanaf nie-lewende organismes?

Answer 58

Minerale Water Vesel

Question 59

Watse siektes ontstaan a.g.v. te min koolhidrate?

Answer 59

Marasmus (te min energie) Anoreksia (geen voeding)

Question 60

Wat is koolhidrate se monomere?

Answer 60

Glukose

Question 61

Wat is proteïene se monomere?

Answer 61

Aminosure

Question 62

Wat is vette se monomere?

Answer 62

Gliserol en vetsure

Question 63

Wat is koolhidrate se doel?

Answer 63

Dit verskaf brandstof vir selrespirasie

Question 64

Wat is minerale se doel?

Answer 64

Dit reguleer metaboliese reaksies in die liggaam.

Question 65

Wat is vesel se funksie?

Answer 65

Help met spysvertering deur peristalse