Chapter 2.1

Question 1

Waarin staat Nederland al jaren in de top tien?

Answer 1

In het jaarlijkse ‘World Happiness Record’ van de Veringde Naties

Question 2

Hoe komt het dat Nederland al jaren in de ‘World Happiness Record’ van de Veringde Naties staat + andere gelukkige landen?

Answer 2

Omdat die landen in de lijst vrijwel allemaal rechtstaten zijn en de burgers dus relatief veel vrijheid hebben en de overheid de plicht heeft de burgers en bestaansminimum te garanderen

Question 3

Wat is een rechtstaat?

Answer 3

Een staat waarin je als burger met grondrechten wordt beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid (je kan niet zomaar worden opgepakt omdat een politie, minister, rechter er zin in heeft.)

Question 4

Waarin staat de bescherming van de rechtsstaat niet of nauwelijks? En wat is het?

Answer 4

In een autoritaire staat - waarin 1 machthebber of een kleine groep mensen bepaald wat de regels zijn

Question 5

Wat voor rechtsstaat is NL, en wat houdt dit in? Noem voorbeelden

Answer 5

Een democratische rechtstaat - biedt burgers een dubbele zekerheid (mogen bijvoorbeeld meedoen aan vrije verkiezingen en bepalen wie de machthebbers zijn & kunnen indirect meebeslissen over politieke kwesties)

Question 6

Naast zekerheden van 1 bepaalde rechtsstaat is NL er nog 1, welke is dat? Leg uit wat dat inhoud

Answer 6

Een sociale rechtsstaat:
Er zijn allerlei wetten en voorkiezingen om de welvaart en het welzijn van de burgers te bevorderen

Question 7

Wat heerst er relatief veel in een rechtsstaat? Leg uit.

Answer 7

Sociale vrede & sociale cohesie (Mensen durven met elkaar bindingen aan te gaan, politieke en maatschappelijke verenigingen op te richten en handel met elkaar te drijven, Bij diefstal of oplichting neemt het slachtoofer niet zelf wraak, maar wordt de zaak zle voorgelegd aan een onafhankelijke rechter)

Question 8

Waarom kun je zeggen dat vertrouwen en wederkerigheid in een rechtsstaat hand in hand gaan? Noem hier een voorbeeld van

Answer 8

Omdat de meeste burgers zich aan de wet houden, in de verwachting dat andere dat ook doen.
Bijvoorbeeld bij de btaling van sociale premies - gezonde mensen batelen mee aan zorg kosten voor zieken en weten dat anderen dit ook doen voor hen als ze ziek worden

Question 9

Ook tussen de overheid en burgers bestaan vertrouwen en wederkerigheid noem hier een voorbeeld van

Answer 9

De overheid verwacht dat jij je als burger aan de wet houdt

Question 10

Wat zorgt voor rechtzekerheid?

Answer 10

Er ook wetten zijn waar de overheid zich aan moet houden, want iedereen kan precies nagaan wat wel en niet mag

Question 11

Wat was er allemaal in de 18e eeuw in Europa?

Answer 11

Het was de eeuw van verlichting en van het verlangen naar maatschappelijk geluk
Ook het optimistiche geloof in de kracht van rede, in vooruitgan en in de maakbaarheid van de sameneving

Question 12

Hoe kwam het dat vanaf de zestiende eeuw Europa maar weinig gelukkige perioden kende? En wat was het gevolg hiervan?

Answer 12

Doordat er veel godsdienstoorlogen tussen katholieke en protestanten waren, waardoor landen, regio’s, steden, doren en families werden verscheurd.

De Europese koningen hadden veel macht, konden doen wat ze wilden, want bevolking had nauwelijks rechten

Mensen werden zonder proces opgepakt en opgesloten

Bepaalde sociale groepen kregen een voorkeursbehandeling en en de armste mensen moest de hoogste belastingen betalen

Het gevolg hiervan was sociale ongelijkheid, uitbuiting en armoede

Question 13

Hoe kon in de vijftiende eeuw kennis snel en breed worden verspreid

Answer 13

Door dat de drukpers uitgevonden was

Question 14

Wat was het gevolg van dat kennis snel en breed kon worden verspreid?

Answer 14

Dat het bestaande wereldbeeld en mensbeeld begonnen te wankelen. OOrlogen, armoede en ellende kwamen niet voort uit de wil van God maar werden veroorzaakt door menselijke heerzucht en hebzucht
Hierdoor was ook de macht van de koning niet meer vanzelfsprekend

Question 15

Waar op moest kennis over de werkelijkheid in de 18e eeuw worden verkregen ipv gebasseerd zijn op (bij)geloof en irrationele angsten

Answer 15

Het moest worden verkregen door methodisch gebruik van het gezonde verstand

Question 16

Wat kon er door de rede?

Answer 16

Hierdoor konden niet alleen wetten van de natuur worden achterhaald, maar zouden ook de voorwaarden voor een rechtvaardige en gelukkige samenleving logisch beredeneerd kunnen worden

Question 17

Wat was de eerste voorwaarde bij de rede dat mensen pas gelukkig konden zijn?

Answer 17

Vrijheid

Question 18

Wanneer was vrijheid alleen mogelijk?

Answer 18

was alleen mogelijk als de macht van de vorst, de staat en die van de burgers zelf over elkaar uitoefenden, ingeperkt zouden worden

Question 19

Waarover werd fel gedebatteerd in kranten, pamfletten en genootschappen?

Answer 19

Over hoe de staatsmacht te beperken was.

Question 20

Wat had veel invloed over de vragen: ‘hoe kan een vrije en gelukkige samenleving worden bereikt, en hoe kan de staatsmacht worden beperkt?’

Answer 20

Vooral de filosofie van het sociaal contract

Question 21

Welke namen zijn aan de filosofie van het sociaal contract verbonden?

Answer 21

Thomas Hobbes (1588 - 1679)
John Locke (1623 - 1704)
Jean-Jacques Rousseau (1712 - 1778)

Question 22

Wat is een sociaal contract

Answer 22

Daarin komen conractfilosofen tot afspraken om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te kunnen

Question 23

Wat was het uitgangspunt van filosofen?

Answer 23

Dat je als mensen in vrijheid en gelijkheid wordt geboren

Question 24

Wanneer dreigt er een oorlog van allen tegen allen (de strijd om het bestaan)?

Answer 24

Bij het ontbreken van regels om eigendommen (voedsel, grond gereedschappen, geld etc)

Question 25

Waarom moeten mensen een sociaal contract sluiten volgens de 'contractfilosofen'?

Answer 25

Zodat er geen strijd/oorlog ontsaat over eigendommen

Question 26

Wat is een 'staat' en wat doet het

Answer 26

Het is een 'scheidsrechter' die de veiligheid van burgers moest garanderen en hun eigendommen beschermen

Question 27

Waarom zou de staat een geweldsmonopolie krijgen en wat is dat

Answer 27

Om de veiligheid van burgers moest garanderen en hun eigendommen beschermen Dat mocht de staat als enige geweld gebruiken

Question 28

Wat is het antwoord op de vragen: 'waarom zou je de staat vertrouwen, Hoe kun je er zeker van zijn dat de staat geen misbruik zal maken van zijn geweldsmonopolie?'

Answer 28

De macht van de staat zou aan de ketting van het recht worden gelegd, De staat zou dus gebonden zijn aan de wetten die de burgers zelf opstellen

Question 29

Hoe is het revolutionaire idee van de rechtsstaat uit de tijd van de verlichting geformuleerd?

Answer 29

de macht mag niet meer worden uitgeoefend door een heerszuchtige vorst die beweert dat hij is aangesteld door God en als een absolute monarch mag heersen. In de rechtsstaat bepalen de burgers zélf (van onderaf) de macht die de staat (van bovenaf) over hen mag uitoefenen.

Question 30

Hoe voorkomen ze dat de meester toch nog de overhand probeert te nemen

Answer 30

de macht van de staat wordt extra getemd.

Question 31

Wat stelde de Franse filosoof Montesquieu (1689-1755) voor?

Answer 31

de staatsmacht op te splitsen in een wetgevende macht, een uitvoerende macht en een rechtsprekende macht: de trias politica.

Question 32

Op welke grondbeginselen van de rechtsstaat kwamen de contractfilosofen langs rationele weg?

Answer 32

Het soevereiniteits- en democratiebeginsel: de mensen sluiten gezamenlijk een vredesak- koord, het sociaal contract. Het legaliteitsbeginsel: er is een staat die het sociaal contract tussen mensen kan afdwingen, maar die strikt gebonden is aan de wetten die de partijen zelf hebben opgesteld. Het beginsel van de trias politica: de macht van de staat wordt voor de zekerheid verder begrensd door interne scheiding van de staatsmacht Het beginsel van de grondrechten: alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid geboren en moeten zo ook kunnen samenleven.

Question 33

Wat gebeurde er in 1776?

Answer 33

Toen maakten de Amerikaanse kolonisten zich los van de Engelse koning.

Question 34

In welke verklaring riepen zij hun nieuwe samenleving uit

Answer 34

In hun onafhankeihjkheidsverklaring

Question 35

Waar was de onafhankelijkheidsverklaring op gebaseerd

Answer 35

Deze was gebaseerd op de vrij- heid en gelijkheid van alle mensen en op het recht van elk individu om zijn eigen geluk na te streven ("The pursuit of happiness').

Question 36

In wat werd de basisstructuur vastgelegd van de nieuwe staat?

Answer 36

In een grondwet

Question 37

Wat was de eerste taak van de staat?

Answer 37

De staat had als eerste taak om de veiligheid en vrijheid van alle burgers te beschermen

Question 38

Waar aan werd de staatsmacht gebonden?

Answer 38

De staatsmacht werd gebonden aan het recht en vooral aan de grondrechten van de burgers, verzameld in de 'Bill of Rights'.

Question 39

Wat vormen de Amerikaanse constitutie.

Answer 39

De Onafhankelijkheidsverklaring, de grondwet en de 'Bill of Rights' vormen samen de Amerikaanse constitutie.

Question 40

Waar verwijst het woord constitutie naar?

Answer 40

Het woord constitutie verwijst naar de beginselen en de regels om een staat te stichten

Question 41

Wat volgde er in 1789

Answer 41

de Franse Revolutie

Question 42

Met welke strijdkreet werd de Franse Republiek uit geroepen

Answer 42

Met de strijdkreet 'Vrijheid, gelijkheid, broederschap of de dood!' werd toen de Franse Republiek uitgeroepen.

Question 43

waarvoor moest de Verklaring van de Rechten van de Mens en Burger zorgen

Answer 43

die moest zorgen voor een rechtvaardigere en geluk- kigere samenleving. Daarin werden de grond- rechten van ieder mens vastgelegd, zoals het recht op veiligheid, op vrijheid van meningsui- ting en vrijheid van drukpers, op godsdienstvrij- heid en het recht op bescherming van eigendom.

Question 44

Waardoor heerste chaos en hoe ging dat over?

Answer 44

De Franse Revolutie leek leuk maar was vreselijk - een slecht politiek klimaat Staatsgrepen en constituties volgden elkaar in hoog tempo op. Er heerste chaos totdat generaal Napoleon in 1799 een staatsgreep pleegde en een verlichte dictatuur vestigde, waarin de machthebber in zekere mate rekening houdt met de bevolking

Question 45

Wat deed Napoleon allemaal?

Answer 45

In naam van de vooruitgang veroverde hij grote delen van Europa en verspreidde de ideeën en idealen van de rechtsstaat. Zo vormde zijn 'Code Civil' ook in Nederland het begin van het burgerlijk recht.

Question 46

Wat gebuert er in een verlichte dictatuur

Answer 46

daarin houdt de machthebber in zekere mate rekening met de bevolking

Question 47

Wanneer werd Napoleon verslagen?

Answer 47

Tijdens de slag bij Waterloo in 1815.

Question 48

Wat was het gevolg van de verslaging van Napoleon?

Answer 48

de oude machtsverhoudingen werden in heel Europa hersteld Koningen kwamen weer aan de macht. De adel en de Kerk kregen een deel van hun privile- ges terug. Ook de grondrechten van de burgers werden weer beperkt. Het ideaal van de rechtsstaat was echter niet verdwenen. In de negentiende eeuw kwam in West-Europa de rechtsstaat stap voor stap dichterbij met felle politieke gevechten.