chp11 cancer Flashcards
(43 cards)
why is cancer so common
- σχετίζεται με διαδικασία εγγενη σε όλα τα κύτταρα αυτή του πολλαπλασιασμού στη μίτωση
- αύξηση προσδόκιμου επιβίωσης ανθρώπων
- περιβαλλοντικοί παράγοντες
how do cells become cancerous in multicellular organisms
Normal cells:
- τα κύτταρα ενός πολυκύτταρου οργανισμού είναι επιφορτισμένα με την επιβίωση του ίδιου του κυττάρου, αλλά και με την επιβίωση ολόκληρου του πολυκύτταρου οργανισμού.
- Υπάρχει ισορροπία μεταξύ του ρυθμού κυτταρικής γέννησης και κυτταρικού θανάτου με διάφορους μηχανισμούς
eg αναστολή πολλαπλασιασμού μόλις ένα κυττάρου ακουμπήσει τη μεμβράνη ενός γειτονικού κυττάρου.
Cancerous:
- Μπορεί να δημιουργηθούν ανώμαλα κύτταρα που δεν υπακούουν στους μηχανισμούς ελέγχου της κυτταρικής διαίρεσης, πολλαπλασιασμού και διαφοροποιήσεις.
- Αυτά είναι κύτταρα που πολλαπλασιάζονται ώστε να σχηματίζουν όγκους και δυνητικά κάθε κύτταρο έχει τη δυνατότητα να εξελιχθεί σε όγκο πολλαπλασιασμένο ανεξέλεγκτα.
what is the cause of καρκινογένεση
- η διαδικασία αποτελούμενη από πολλά βήματα που προκαλείται από συσσώρευση κυτταρικών χημικών σφαλμάτων στα οποία εμπλέκεται ιδίως το DNA ενός κυττάρου.
- Αλλαγμένες βάσεις DNA - μεταλλάξεις - είναι κύριες αιτίες που οδηγούν στο σχηματισμό καρκινικών όγκων.
- Απαιτούνται πολλές μεταλλάξεις να προκληθεί καρκινογένεση.
describe the steps of carcinogenesis starting
- ξεκινά πάντα με ένα μονήρες κύτταρο του οποίου το DNA έχει υποστεί βλάβη για κάποιο λόγο
- τότε το κύτταρο αυτό ξεκινά να αναπτύσσεται και να πολλαπλασιάζεται με ανώμαλου και ανεξέλεγκτο τρόπο.
- Κάθε θυγατρικό κύτταρο που προκύπτει από τη διαίρεση και την αναπαραγωγή του πατρικού κυττάρου φέρει του ιδίο γενετικό υλικό, θα πολλαπλασιάζεται και αυτό με ανεξέλεγκτο τρόπο.
define Νεόπλασμα
= Ανώμαλη μάζα ιστού που είναι αποτέλεσμα της νεοπλασίας, δηλαδή του ανωμάλου πολλαπλασιασμού των κυττάρων
define Όγκος
= μάζα κυττάρων ιστού που αναπτύχθηκε μέσα σε κάποιο όργανο
define Διήθηση
= η ικανότητα του όγκου να επεκταθεί και σε γειτονικά στρώματα
define Μετάσταση
= η ικανότητα να επεκταθεί σε άλλα όργανα και ιστούς
= Η απόσπαση καρκινογόνων κυττάρων από τον πρωτοπαθή καρκίνο όγκο και η μεταφορά τους μέσω ιστού, αίματος ή μέσω της λέμφου σε άλλα μέρη του σώματος και η δημιουργία δεύτερουόντος όγκου μεταστατικός όγκος.
define κυτταρική διαφοροποίηση
= Η διαδικασία με την οποία ένα κύτταρο μετατρέπεται σε ένα πιο εξειδικευμένο χαρακτηριστικό τού εκάστοτε ιστού/οργάνου
define μεσέγχυμα
= συνδετικός ιστός, όγκοι που υπάρχουν από το μεσέγχυμα, είναι κατά κανόνα σαρκώματα (λιποσάρκωμα, μυοσάρκωμα ανάλογα με τον ιστό προέλευσης)
define ογκογονίδιο
= είναι γονίδια που έχουν υποστεί μετάλλαξη και προωθούν και διαίρεση και πολλαπλασιασμό
define Ογκοκατασταλτικά γονίδια
= καταστέλλουν την ανάπτυξη καρκίνου μέσω επιδιόρθωσης DNA, καταστολής πολ/σμού, ή ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού για καταστροφή καρκινικών κυττάρων
define Παράγοντες κινδύνου
= αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου, όπως κάπνισμα
Define ογκοκαταστολή
= επιτυγχάνεται με έλεγχο στις φάσεις του κυτταρικού κύκλου πρωτού περάσει σε φάση μίτωσης. Διατηρούν το κύτταρο στη φάση ηρεμίας (G0)
name the 3 types of cancers + describe
- Καλοήθης όγκος:
- έχει χαρακτηριστικά, τα οποία δεν απειλούν σε μεγάλο βαθμό τον οργανισμό.
- καλόηθες όγκοι συνήθως φέρουν την κατάληξη “ωμα” στο όνομα τους όπως λίπωμα. - Κακοήθης όγκος:
- φέρει χαρακτηριστικά, τα οποία τον καθιστούν τρομερά επικίνδυνο.
- Κακοήθεις ονομάζεται και καρκινος.
- Επίσης χρησιμοποιείται ο όρος “καρκίνωμα”, συνήθως σε όγκους επιθηλιακής αρχής, όπως αδενοκαρκίνωμα. - In Situ καρκίνου:
- η ενδοεπιθηλιακό καρκίνωμα, είναι προ-κακοήθης καταστάση κατά την οποία κυτταρολογικά ευρήματα υποδεικνύουν μεν κακοήθεια, αλλά δεν υπάρχει εμφανής παθολογοανατομικά ρήξη της βασικής μεμβράνης του επιθηλίου.
- Είναι δηλαδή ακόμα εντοπισμένος σε συγκεκριμένη περιοχή.
Σε κάποιες περιπτώσεις ένας καλοήθης όγκος μπορεί να αποκτήσει τα χαρακτηριστικά κακοήθειας, αν αφέθει ανεξέλεγκτος για μεγάλη χρονικό περιόδων.
compare benign vs malicious cancers
Καλοήθεις:
- Διαφοροποιημένα κύτταρα, αρκετά κοντά σε αρχικό χαρακτήρα κυττάρων ιστού.
- Αναπτύσσονται σχετικά αργά
- εντός της κάψουλας/ σέβεται όρια οργάνου, αν και μπορεί να το διογκώσει και να προκαλέσει συμπτώματα εκ πιέσεως
- μη διηθητικός, μη μεταστατικός.
Κακοήθης:
- κύτταρα με φτωχή ή καθόλου διαφοροποίηση (αδιαφοροποίητα)
- Ταχεία ανεξέλεγκτη ανάπτυξη.
- Μπορεί να επεκταθεί εκτός της κάψουλας του οργάνου/ιστού.
- Διηθητικός μπορεί να δώσει μεταστάσεις (πρωτογενής όγκος, δευτερογενής μεταστάσεις)
what are some ways to determine the Πρότυπα (pattern) ανάπτυξης όγκων + what do cancer cells need to develop
Προκειμένου ένα προκαρκινικό κύτταρο να εξελιχθεί σε καρκίνο, χρειάζεται επιπλέον από το συνεχή αναδιπλασιασμό του κυττάρου:
- σχηματισμό νέων αγγείων (αγγείωγένεση) —> καλή αιματική παροχή ώστε να παρέχονται οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά, καθώς και απομάκρυνση του CO2 και των άχρηστων προϊόντων από τον αυξημένο μεταβολικό ρυθμό και διαίρεση.
- Για την αγγειογένεση, τα καρκινικά κύτταρα παράγουν αγγειογενετικούς αυξητικούς παράγοντος eg κυκλο-οξυγενάση
—-> Έχουν αναπτυχθεί πολλά πρότυπα σχετικά με την ανάπτυξη των όγκων. Τα 2 επικρατέστερα είναι:
1. πρότυπο της μοριακής βιολογίας
2. κλινικό πρότυπο.
what is Σταδιοποίηση όγκου, how is it achieved, and what are the factors looked into
What it is?
επιτρέπει καθορισμό της πρόγνωσης της πορείας του ασθενούς.
Παράμετροι (TNM σταδιοποίηση):
- μέγεθος όγκου Τ
- παρουσία διηθέμενων λεμφαδένων Ν
- Παρουσία μεταστάσεων Μ
How?
σταδιοποίηση επιτυγχάνεται με συνδυασμό βιοψία (λήψης δείγματος του προσβεβλημένου ιστού) και ακτινολογικού/εργαστηριακού ελέγχου.
what are the stages in TNM
T:
—> TX, T0, T1,2,3,4
- Έκταση πρωτοπαθούς εστίας αναφέρεται στο μέγεθος του όγκου σε γειτονικές δομές.
- Μπορεί να υπάρχουν υποδιαιρέσεις.
- Όσο πιο ψηλό το νούμερο μεγαλύτερη τοπική επέκταση.
N:
—-> NX, N0, N1,2,3,4
- Αριθμός και θέση λεμφαδένων που εγγυήθηκαν και απόσταση από πρωτογενή εστία
M:
—> MX, M0, M1
- Αν ο όγκος έχει επεκταθεί ή όχι και σε άλλα μέρη του Σώματος
what are all the stages + describe them for cancer
Σταδίου 0:
- καρκίνωμα in situ
- υπάρχουν καρκινικά κύτταρα, αλλά δεν έχουν ακόμα επεκταθεί
Στάδιο 1,2,3:
- παρουσία καρκίνου.
- Όσο πιο ψηλό το στάδιο, τόσο μεγαλύτερο το στάδιο του όγκου και η επέκταση σε γειτονικούς ιστούς/περιοχικούς λεμφαδένες
στάδιο 4:
παρουσία μεμακρυσμένων μεταστάσεων.
what is the point of finding the stage of the cancer
σταδιοποίηση:
- περιγράφει το μέγεθος της έκτασης του καρκίνου.
- Όσο έχει επεκταθεί τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα θανάτου
- καθορίζει την πρόγνωση και πλέον αποδοτική θεραπεία.
Όσο πιο έγκαιρη είναι η διάγνωση του καρκίνου και συνεπώς η έναρξη της θεραπείας, τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση.
how is cancer diagnosed
- εξετάσεις:
- ρουτίνας παπ τεστ
- μαστογραφία
- Ψηλάφηση - εξέταση επί εμφάνισης συμπτωμάτων
- εξετασεις αιματος —> καρκινικοι δεικτες, όπως ειδικό προστατικό αντιγόνο(PSA).
- απεικονιστικές ή ενδοσκοπικές εξετάσεις
- βιοψία, ιστολογική διάγνωση.
what are the treatments of cancer
Θεραπεία ανάλογα τύπου και σταδίου της νόσου και ηλίκιας/γενικής κατάστασης του ασθενή:
- χειρουργική εξαίρεση —> πλήρης αφαίρεση όγκου, εκπυρήνιση ή παρηγορητική εκτομή.
- ακτινοθεραπεία —> Ιονίζουσα ακτινοβολία
- φαρμακευτική θεραπεία —> χημειοθεραπεία
- ανοσοθεραπεία —> αντισώματα κατά καρκινικών κυττάρων.
- ορμονική θεραπεία —> μαστός, προστάτης, λέμφωματα.
- Φωτοδυναμική θεραπεία —> Ca δέρματος.
name some examples of pharmaceutical therapy
2 μορφές που χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση του καρκίνου:
- η κυτταροτοξική χημειοθεραπεία που έχει την δυνατότητα οριστικής εκρίζωσης του όγκου.
- κυτταροστατική χημειοθεραπεία —> αναστέλλει την ανάπτυξη του νεοπλάσματος.
Επιφέρει πολλές ανεπιθύμητες ενέργειες
—-> όλα τα αρνητικά νεοπλασματικά φάρμακα, εκτός από τα καρκινικά κύτταρα, δρουν και στα φυσιολογικά κύτταρα του οργανισμού, ιδιαίτερα τα ταχέως πολλαπλασιαζόμενο.
