chp9 epidemology Flashcards
(40 cards)
define Επιδημιολογία + how it’s used
= μελέτη ασθένειων σε ένα πληθυσμό
- Συλλέγουν και συγκεντρώνουν δεδομένων σχετικά με τις πηγές/αίτια των ασθενειών και τους σχετιζόμενους παράγοντες κινδύνου
- Σχεδιάζουν στρατηγικές ελέγχου των λοιμώξεων και στρατηγικές για την πρόληψη ή πρόβλεψης της εξάπλωσης της νόσου
—> Πολλές από τις καθημερινές μας συνήθειες όπως, το πλύσιμο των χεριών και το λούσιμο οφείλονται σε επιδημιολογικές μελέτες
what did John Snow do?
Κατάφερε να προσδιορίσει την πηγή εξάπλωσηςτης χολέρας στη μεγάλη επιδημία του Λονδίνου.
—> αποτέλεσε την πρώτη τεκμηριωμένη αναδρομική επιδημιολογική μελέτη
name some βασικές αρχές επιδημιολογίας
- Οι ασθένειες οι οποίες μπορούν να μεταδοθούν από τον ένα ξενιστή στον άλλο αποκαλούνται μεταδοτικές ασθένειες
- Οι ασθένειες που δεν μεταδίδονται ονομάζονται μη μεταδοτικές ασθένειες (π.χ. τέτανος)
- Ένα παθογόνο που μεταδίδεται σε ένα νέο ξενιστή μπορεί δυνητικά να προκαλέσει ασθένεια σε αυτόν τον ξενιστή
what affects the μετάδοση και η επιδημιολογία μιας νόσου
- Παράγοντες του παθογόνο:
- Λοιμογόνοι/μολυσματικοί παράγοντες
- Μολυσματική δόση
- Περίοδος επώασης
- Παράγοντες του ξενιστή:
- Ανοσία στο παθογόνο
—> Μια ασθένεια είναι απίθανο να εξαπλωθεί όταν το 90% του πληθυσμού έχουν ανοσία (επίκτητη ή μέσο εμβολιασμού) - Γενική υγεία (υποσιτισμός, κούραση, κάπνισμα, διατροφή)
- Ηλικία
- Φύλο
- Γενετικό υπόβαθρο
- Θρησκευτικό και πολιτιστικό υπόβαθρο
how can we break το κύκλο της λοίμωξης και να παρεμποδίσουμε την εξάπλωση της
- Ελέγχοντας εκείνους τους παράγοντες που μπορούν να ελεγχθούν
- Ο εμβολιασμός αυξάνει την ανθεκτικότητά του ξενιστή έναντι του παθογόνου
- Η σωστή απολύμανση των χώρων μειώνει τον αριθμό των μικροβιακών κυττάρων
Name the 3 categories of epidemiology + what is the categorization based on?
Με βάση τη συχνότητα εμφάνισης της μια νόσου μπορεί να χαρακτηριστεί ως:
- Ενδημία = υπάρχει συνεχώς σε ένα πληθυσμό, συχνά σε μικρούς σχετικά αριθμούς (π.χ.Μαλάρια )
- Επιδημία = όταν μολύνει ταυτόχρονα ένα ασυνήθιστα υψηλό αριθμό ατόμων σε έναν πληθυσμό (π.χ. Πολιομυελίτιδα)
- Πανδημία = μια επιδημία που μεταδίδεται σε ένα πολύ υψηλό αριθμό άτομων σε διεθνές επίπεδο και σε σχετικά μικρή χρονική περίοδο (π.χ. COVID-19)
Name the 3 categories of infections + what the categorization is based on
Ανάλογα με τη χρονική διάρκεια των συμπτωμάτων, οι λοιμώξεις διακρίνονται σε:
- Οξεία λοίμωξη = τα συμπτώματα αναπτύσσονται γρήγορα αλλά διαρκούν για μικρό χρονικό διάστημα
- Χρόνια λοίμωξη = τα συμπτώματα αναπτύσσονται αργά και διαρκούν για μήνες ή χρόνια
- Λανθάνουσα λοίμωξη: δεν εξαλείφεται ποτέ, τα μικρόβια εξακολουθούν να υπάρχουν στους ιστούς του ξενιστή, χωρίς να προκαλούν συμπτώματα
how do the host and pathogens find balance
- Ο αποικισμός ενός πληθυσμού ξενιστών από ένα παθογόνο μπορεί να οδηγήσει σε επιδημία
- ο πληθυσμός των ξενιστών αναπτύσσει ανοσία
- η εξάπλωση του παθογόνου τίθεται υπό έλεγχο και επέρχεται ισορροπία μεταξύ ξενιστή και παθογόνου
—> Στις πλείστες περιπτώσεις ξενιστής και παθογόνο συνεξελίσσονται
why is vaccination important?
To form ανοσία της αγέλης
- Εάν ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων σε ένα πληθυσμό παρουσιάσουν ανοσία σε ένα παθογόνο τότε ολόκληρος ο πληθυσμός θα είναι προστατευμένος
- Άτομα με ανοσία (φυσική ή τεχνική) σπάνε την αλυσίδα μετάδοσης
—> Όσο πιο μολυσματικό είναι ένα παθογόνο ή όσο μεγαλύτερη είναι η περίοδος μεταδοτικότητας του τόσο πιο μεγάλο τμήμα του πληθυσμού πρέπει να παρουσιάζουν ανοσία για να αποφευχθεί μεταδοση της νόσου
based on what factors do we follow the μετάδοση μιας ασθένειας
Συσχετίζοντας γεωγραφικά, κλιματικά, κοινωνικά και δημογραφικά δεδομένα με την συχνότητα μιας νόσου
—> μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ταυτοποίηση των τρόπων μετάδοσης και τα πρότυπα μιας νόσου
what factor can affect the transmission of the disease
- Ο τρόπος μετάδοσης μιας νόσου συσχετίζεται με το περιβαλον που προτίμα το παθογόνο στο σώμα
- επηρεάζει ο καιρός/εποχή
Name and describe 2 types of epidemic
- Επιδημία κοινής προέλευσης:
- από μια μόλυνση (ή δηλητηρίαση ) μεγάλου αριθμού ατόμων από ιδιά εστία μόλυνσης (πχ νερό/τροφή)
- Λόγο κατάρρευσης συνθήκων υγιεινής ή πιο εντοπισμένη
- Μια ταχύτατη κορύφωση και ταχύτατη μείωση - Επιδημία από ξενιστή σε ξενιστή:
- Σχετικά χαμηλή, προοδευτική αύξηση και σταδιακή μείωση με μεγαλύτερη διάρκεια
- Μπορεί να ξεκινήσει από ένα και μολυσμένο άτομο και να μολύνει πολλά —> από εκεί μολύνει περισσότερα άτομα το οποία μολύνουν άλλα και ούτω καθεξής
describe the 2 types of mechanisms that cause the μετάδοση ενός παθογόνου
- Άμεση μετάδοση από ξενιστή σε ξενιστή:
- Όταν ένας μολυσμένος ξενιστής μεταδώσει την ασθένεια απευθείας σε ένα επιδεκτικό ξενιστή χωρίς κάποιον ενδιάμεσο ξενιστή ή άβιο αντικείμενο (άγγιγμα, φιλί, σεξουαλική επαφή)
- Κάποια παθογόνα είναι ανίκανα να επιβιώσουν έξω από τον ξενιστή τους λόγο ευαισθησίας σε περιβαλλοντικούς παράγοντες - Έμμεση μετάδοση από ξενιστή σε ξενιστή:
- Η μετάδοση μπορεί να διευκολυνθεί ειτε από φορείς είτε από φορμίτες
—> Φορείς= έμβιοι παράγοντες όπως αρθρόποδα, σκύλοι, γάτες, τρωκτικά
—-> Φορμίτες= άβια αντικείμενα όπως σεντόνια ,παιχνίδια κτλ
- Εξαλείφοντας τον φορέα μπορεί να εξαλειφθεί και η νόσος
What is Δεξαμενές λοιμώξεων + how is it used by the pathogen + how can we use it to our advantage
= κατάλληλο περιβάλλον να ζήσει ένας παθογόνος για να επιβιώσει
- επηρεάζουν την έκταση και την κατανομή της νόσου
- μπορούμε να περιορίσουμε την εξάπλωση της και να λάβουμε τα κατάλληλα μέτρα
list the 3 types of δεξαμενές
- Ανθρώπινες δεξαμενές
- Ζωικές δεξαμενές
- Περιβάλλον
how are Ανθρώπινες δεξαμενές
- Οι ασθενείς/πάσχοντες είναι η σημαντική δεξαμενή των περισσότερων μεταδοτικών ασθενειών
- Όταν οι άνθρωποι είναι η μοναδική δεξαμενή είναι πολύ πιο εύκολος ο έλεγχος μιας ασθένειας
—> eg η ευλογιά έχει εξαλειφθεί πλήρως εξαιτίας των αποτελεσματικών προγραμμάτων εμβολιασμού και τον περιορισμό/μείωση των μολυσμένων ατόμων
—> περιορισμός της δεξαμενής - ο ιός δεν είχε που να πολλαπλασιαστεί
describe Ζωικές δεξαμενές
- ζώα αποτελούν δεξαμενή πολλών παθογόνων
—> Ζωονόσοι ή ζωονοσογόνοι ασθένειες = ασθένειες που υπάρχουν πρωτίστως σε άλλα ζώα και μπορούν να μεταδίδονται στον άνθρωπο (π.χ. πανώλη, λύσσα
In humans, what are the 2 types of φορείς + how does it affect the spread of the pathogen
- Συμπτωματικοί φορείς:
- μια προφανής πηγή μολυσματικών παραγόντων
- έχουν κατανοήσει τη σημασία της λήψης προφυλακτικών μέτρων προκειμένου να μη μεταδώσουν σε άλλα άτομα την ασθένεια
- sometimes μπορούν να μεταδώσουν την ασθένεις πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων (Περίοδος επώασης) - Ασυμπτωματικοί φορείς:
- μπορούν να φέρουν ένα παθογόνο χωρίς όμως να παρουσιάζουν οποιαδήποτε κλινικά συμπτώματα
- αποτελούν ιδιαίτερο πρόβλημα καθώς μπορούν να μεταδίδουν την ασθένεια
describe the types of φορείς (vectors) μετάδοσης παθογόνων μικροοργανισμών for animals
- Μηχανικοί φορείς:
- μεταφέρουν απλά τα παθογόνα από τη μια επιφάνεια στην άλλη - Βιολογικοί φορείς:
- σημαντικά για την ολοκλήρωση του κύκλου ζωής των παθογόνων (ή μέρος του κύκλου ζωής τους)
—> ζώα (ενδιάμεσοι ξενιστές) μπορούν να αποτελέσουν δεξαμενές ενός παθογόνου
—> λοίμωξη μπορεί να περιοριστεί σημαντικά ελέγχοντας/περιορίζοντας τους φορείς ή τους ξενιστές του
Name 3 specific examples of animal vectors + how that works
- Κουνούπι
- Μεταφέρει τα παθογόνα στον υποδόριο ιστό (στοιβάδα δέρματος) του νέου ξενιστή καθώς τρέφεται
- μολυσματικοί μικροοργανισμοί μπορούν να μεταφερθούν από τον ένα ξενιστή στον άλλο μέσω τσιμπήματος (μεταφορά μολυσμένου αίματος)
- η προβοσκίδα του τρυπάει το δέρμα και εισέρχεται σε υποκείμενα τριχοειδή αγγεία από όπου απομυζάει αίμα
Eg Ελονοσία, κίτρινος πυρετός, πυρετός Δυτικού
- Ψύλλοι
- Συνήθως μια απλή ενόχληση αλλά μπορούν να μεταφέρουν παθογόνα
- προσλαμβάνουν το παθογόνο όταν δαγκώσουν ένα μολυσμένο ξενιστή.
- Το βακτήριο πολλαπλασιάζεται στο πεπτικό τους σύστημα. Όταν δαγκώσουν ένα νέο ξενιστή μπορούν να του μεταφέρουν τα βακτήρια στη περιοχή του δαγκώματος
- μπορούν να παραμείνουν σε εγκαταλειμμένα κτήριο για πολλούς μήνες σε μια ληθαργική κατάσταση
Eg Φορείς του Yersinia pestis (πανούκλα)
- Ψείρες
- είναι μικρά, άπτερα έντομα: απομυζούν το αίμα μέσω του δέρματος
- Εξαπλώνονται εύκολα μέσω άμεσης επαφής ή με τη χρήση προσωπικών αντικειμένων
- Μοναδικός ξενιστής τους ο άνθρωπος
give a specific example of a pathogen transmitted by Κουνούπι + how it spreads the infection
Plasmodium vivax:
- πρωτόζωο που προκαλεί ελονοσία στον άνθρωπο.
- Μέρος του κύκλου ζωής του γίνεται στο σώμα του κουνουπιού
- ολοκληρώνεται στο ηπατικά και ερυθρά κύτταρα του ανθρώπινου σώματος
name and describe the 2 subtypes of Ψείρες
- Ψείρες σώματος:
- μεταφέρουν βακτήρια - ψείρες της κεφαλής:
- δεν μεταδίδουν ασθένειες
Describe which pathogens spread by Τρόφιμα και νερό + name 3 specific examples of how that can occur
Ηδιαίτερα τα παθογόνα του πεπτικού συστήματος μπορεί να μεταδοθούν μέσω μολυσμένων τροφίμων και νερού
- Μόλυνση κατά τη διάρκεια παρασκευής τροφίμων, μολυσμένα τρόφιμα από περιττώματα ζώων ή άλλα βιολογικά, μολυσμένα ζώα
- Διασταυρούμενη μόλυνση —> παθογόνα μεταφέρονται από ένα τρόφιμο σε άλλο
- Μόλυνση μέσω συστήματος νερού και μη κατάλληλης επεξεργασίας λυμάτων
why do we do επιδημιολογική μελέτη? 3 types?
Σημασία στον έλεγχο, περιορισμό και καταπολέμηση μιας λοίμωξης ιδίως εάν πρόκειται για κάποια πανδημική νόσο
- Περιγραφική (ποιός? Πού? πότε?)
- Αναλυτική (πώς? γιατί?)
- Πειραματική (ανάπτυξη φαρμάκων/εμβολίων)
