endocrinologie

Question 1

normale hormonale functie

Answer 1

1) hormonen
- polypeptiden, glycoproteinen, steroiden & amines
- aanmaak door orgaan & excretie in bloed
- eiwit gebonden & vrije fractie in bloed
–> vrije fractie voert effect uit

2) transport eiwitten
- thyroxine-bindend globuline x thyroxine = schildklierhormoon
- cortisol-bindend globuline x cortisol
- sekshormoonbindend globuline x testosteron

3) secretie patronen
- feedbacksystemen: schildklierhormoon
- continue secretie: schildklierhormoon
- pulsatiele secretie: sekshormonen = ovulatie & mensturatie
- circadiane secrectie: cortisol = dag/nacht-cyclus
–> nacht = minst, ochtend = meest

stimulatie door stress, eten, …

Question 2

afwijkingen in hormonale functie

Answer 2

1) auto-immuunziektes
- afname van excretie
- toename kan ook vb: ziekte van graves

2) tumoren
- goedaardig
- toename van excretie

onderzoek bloed/urine

Question 3

algemeen diabetes

Answer 3

diabetes mellitus = suikerziekte
- chronische stoornis in metabolisme van KH, vetten & eiwitten
- relatief of absolut gebrek aan insuline(gevoeligheid)
- stijging van bloedsuikergehalte
- type 1 = veel symptomen op jongere leeftijd = 15%
- type 2 = weinig symptomen op oudere leeftijd = toetakeling = 85%
- 10% in belgie, helft weet het niet

Question 4

invloed van insuline & glucagon

Answer 4

= eilandjes van langerhans in pancreas

glucose opname van hersenen onafhankelijk

1) insuline
- door beta-cellen
- vooral na eten = post prandiaal
- opname suiker door spieren = in glycogeen omzetten
- opname suiker door lever = glucogenolyse
- opname suiker door vetweefsel = omzetting tot triacylglyceriden
+ eiwitten & vetzuren

2) glucagon
- door alfa-cellen
- vooral bij vasten
- vrijstellen van glucose uit lever door glycogenolyse & gluconeogense

–> insuline is nooit 0: spieren moeten nieuw glucose vanuit lever altijd nog kunnen opnemen

Question 5

werking pancreas

Answer 5

1) glucose in duodenum
2) opname door cellen
3) productie van incretines
4) korte levensduur = spike
- 1/2 minuten
- afbraak door DPP-4 dipeptidyl peptidase 4
5) stimulatie pancreas
6) insuline spike

Question 6

type 1 diabetes

Answer 6

= insuline-dependent

1) ziekte
- 15%
- 2,5/1000
- jonge mensen/kinderen

2) oorzaken
- auto-immundestricute van beta-cellen
- genetische voorbeschiktheid
- virus of voeding?
- evolutie van 5-10 jaar

symptomen = acuut
1. hyperglycermie
2. polyurie in nieren
- boven capactieit
- osmotische aantrekking van suiker
- leidt tot uitdroging = dorst & polydipsie = veeldrinken
3. alternatieve vorm van energie
- reserves = spieren & vetweefsel
- keton verbranding = ketoacidose
- kussmaulse ademhaling = erg diep door protonen
- keto-acidotische coma

Question 7

type 2 diabetes

Answer 7

= niet-insuline-dependent

1) ziekte
- 85%
- 2% bevolking
- ouderen

2) oorzaken
- insuline ongevoeligheid = resistentie -> vermoeiing pancreas -> insuline tekort
- genetische voorbeschiktheid nog meer als type 1
- zwaarlijvingheid & obesitas
- verminderd incretine)effect

3) symptomen = subacuut
- minder goed zijn, vermageren, lusteloos
- weinig symptomen
- infecties zonder reden: urineweginfecties, schimmelinfecties & genitaal
vb: balanitis = rode eikel

zwangerschapdiabetes
- meer kans op zelf krijgen
- geen effecten kinderen buiten zwaar gewicht = macrosomie

Question 8

diagnose van diabetes

Answer 8

1) urine onderzoek op glucosurie
2) bloedonderzoek
- nuchter >126mg/dl
- niet-nuchter > 200mg/dl
3) glucose belastingstest voor randgevallen
- 75g suiker drinken & kijken naar verloop over 2u
4) geglycosyleerd hemoglobine = A1C
- Hb-glu
- onomkeerbaar
- normaal <7%
–> meer = teveel suiker in bloed in laatste 120 dagen
- hoger = meer complicaties

Question 9

behandeling van diabetes

Answer 9

= symptomen onderdrukken & complicaties proberen vermijden

1) levenstijl
- educatie
- dieet
- fysieke inspanning
2) medicatie = pas als dieet niet werkt
- orale antidiabetica
- incretine-mimetica
- insuline
3) andere
- pancreas transplantatie, samen met niertransplantatie
- controle van glycemie
- baitrische heelkunde

Question 10

levenstijl ivm diabetes

Answer 10

1) educatie
- grote voorantwoordelijkheid bij patient
- informeren
- regelmatice glycemie controles
- diabtes liga

2) dieet
- type 2 = vermageren
- type 1 = snelle suikers vermijden
–> complexe koolhydraten zorgen voor tragere piek

3) fysieke inspanning = verhogen van insuline gevoeligheid
–> ook bij type 1

Question 11

orale antidiabetica voor diabetes

Answer 11

1. metformine = altijd beginnen
2. sulfonylurea
   - stimulatie van insuline secretie van pancreas
   - voorzichtig verhogen: hypo vermijden
3. glucose productie van lever verminderen
   - insulinge gevoeligheid verhogen in perifere weefsels
   - eerste keuze bij type II
4. medicatie die darmabsorptie van KH verlaagt
5. medicatie die insuline gevoeligheid verhoogd/resistentie perifere senosoren verminderd
6. DDP4 remmers = gliptines
7. SLGT2 remmers
   - minderzuiker opname door nieren
   - veel plassen & gewichtverlies
   - urinaire infecties door bron van voeding in urine

Question 12

incretine-mimetica

Answer 12

exogeentoendienen
GLT-1 nabootsen
- meer insuline
- verminderde honger door hypothalamus
- tragere maaglediging
-> gebruik door niet-diabetici door vermageringseffect

Question 13

insuline toedoening

Answer 13

1. toepasing
   - alle type 1, type 2 bij vermoeiing pancreas
   - subcutaan thuis of intravenus in ziektenhuid
   - pilvorm zou door proteasen afgebroken worden
2. snelheid = verschillende soorten
   - snelwerkende/traagwerkende insuline door binding met andere stoffen
   - mengvormen
   - ultrasnel = piek nabootsen net na maaltijd
   - ultratraag = basale insuline voor minimum opname spieren
3. synthese
   - pancreas uit slachthuizen
   - humane biosynthese
   - insuline-antagonisten
4. gebruik
   - ouderen = 2x middenlang
   - jongere = muli-injectiesysteem = 4X per dag
   - 1 basale & 3 snelwerkende bij elke maaltijd
   - insuline pen
   - lipodystrofie = vetbollen
   - afwisselen: bovenarm, buik, dijen, billen
   - insuline pomp = sensor & inspuitingsbakje

Question 14

hypoglycemie

Answer 14

= glycemie onder 50mg/dl

1) oorzaken = teveel insuline
- reeële overdosis
- uitstellen of afschaffen van maaltijd & wel inspuiten
- overmatige inspanningen = weten dat inspanning komt = verlagen
- te snelvrijkomen van ingespoten insuline vb: hoge omgevingstemperatuur
–> snelle resorptie bij vasodilatatie: temp, inspanning, sauna, …
=> mensen trainen = minder insuline nodig

2) symptomen
- hartkloppingen, beven, zweten, honger & bleek worden = adrenerge symptomen
–> bijnier stelt stresshormonen = cortisol vrij
- dubbelzicht, moeilijk spreken, concentratieverlies, stuipen & coma
–> tekort aan glucose in CZS

3) therapie
- meestal zelf voelen = snelle suikers vb druivensuiker, snoep, …
–> teveel kan leiden tot hyperglycemie
- niet voelen = omgeving aanmoedigen
- coma = suiker intraveneus of glucagon intramusculair toedienen
–> niet via mond want verslikken
- dosissen aanpassen

Question 15

ketoacidotisch coma

Answer 15

= enkel onbehandeld type 1

1) oorzaken
- insuline tekort
vb: insuline nodig ook zonder eten, infectie ziekten = meer insuline
–> verhoogde noden aan insuline
- overschakelen vaan andere metabolismes
- vetmetabolisme = ketonen & pH daling

2) symptomen
- urine verlies & dehydratatie
- dorst, veel wateren, uitdrogingstekenen & verminderde bewustzijn / coma

3) therapie = vochttoediening & insuline

Question 16

complicaties van diabetes

Answer 16

type 2 > 1 want later opsporen

1) aantasting van kleine bloedvaten = micro-angiopathie
- retina = netvlies
- nier
- perifeer = voet

2) aantasting van grote bloedvaten = macro-angiopathie = atherosclerosen
- coronaire = hartinfarct & angor pectoris = pijn bij inspanning
- carotiden = CVA cerebrovasculair accident = thrombose
–> TIA = transient ischamic attack = tijdelijke verlamming
- perifeer = claudicatio intermittens = bij beweging pijn door hogere zuurstof nood
–> vitrine syndroom
- penis = impotentie

3) neuropathie
- sensorisch
- motorisch = zeldzaam
- autonoom = GI, bloeddruk, erecties, …

Question 17

diabetische retinopathie

Answer 17

micro-angiopathie
= aantasting van retina = netvlies
–> samen met nefropathie

1) oorzaken
- 20jaar diabeet
- verwaarlozing = sneller

2) diagnose
- kleine bloedingen
- exusadaten = witte plaques
- uitgezette bloedvaten
- nieuwvoriming van bloedvaten
- verminderding/verlemmering van zicht -> blindheid

3) preventie & behandeling
- preventieve controle op regelmatige tijdstippen
- lasertherapie

Question 18

diabetische nefropathie

Answer 18

1) ziekte
- glomerulaire aantasting
- eerst = proteïnure
- nierinsufficientie -> dialyse & transplanatie

2) preventie
- glycemie regeling
- bloeddruk controles
–> vaak verhoging

Question 19

diabetische neuropathie

Answer 19

1) aantasing van gevoelszenuwen
- frequenst
- onderste ledematen
- parahesieën = minder gevoel = op kussens lopen
- gevoelloosheid door niet gevoelde voet

2) motorische zenuwen
- heel zeldsaam
- dropvoet of oogspierverlammingen

3) autonome zenuwen
- vertraagde maaglediging
- orhtostatische hypotensie
- impotentie = erecties

Question 20

diabetische voet

Answer 20

1) verminderde doorbloeding macro- & micro-angiopathie
2) opgelopen kwetsuren niet voelen (neuropathie) & minder gemakkelijk genezen
3) evolutie naar grote & diepe wonde
4) mogelijkheid tot aantasting onderliggend bot
5) amputatie noodzakelijk

risico: slechte schoenen, wondjes door nagels(knippen), scherpvoorwerp op de grond, warm water
preventie: niet blootvoets, goede schoenen, regelmatig contolres door monofilamenten

Question 21

controles voor diabetes patienten

Answer 21

1. om de 4 maand = H1C
2. om het jaar
   - oogarts
   - urine analyse voor proteïnurie
   - doorgangelijkheid perifere BV
   - monofilament voetzool
   - cholesterol
   - bloeddruk

Question 22

obesitas

Answer 22

1. BMI = queteletindex
   - overgewicht > 25
   - obesitas > 30
   - androïde type = appelvormig idpv gynoïde type = peervormig
   - middelomtrek = onderste rib/sias
   - man > 94cm, vrouw > 80cm
   - meer energie opname als verbruik
   - problemen door vrije vetzuur metabolisme
2. voorkomen
   - 1,1 miljard mensen
   - 1/2 volwassenen bevolking overgewicht
   - 15 obesitase
   - mannen > vrouwen bij overgewicht, obeistas gelijk
   - toename bij leeftijd
   - lager opgeleid = hogere kans
   - waals gewest meer
   - 1/5 jonger, vooral jongste

Question 23

gevolgen obesitas

Answer 23

• hart- & vaatziekten
• diabetes mellitus
• arteriële hypertensie
• hoog cholerterol & vet
• kanker
• vroegtijdig artrose
• ademnood
• problemen na operatie & narcose
• psygoloscih onwel
• rugklachten

Question 24

behandeling van obesitas

Answer 24

energie verbruik > opname = combinatie dieet & lichaamsbeweging
- 10% vermagering tijdens eerste 6 maanden
- 800-1500 kcal/dag
- lage calorieën vermijden voor jojo-effect = terug vallen
- 3-5 dagen lichaamsbeweging vb: 30min wandelen

als: BMI > 30, omtrek > 102/88 & risicofactor vb diabetes
-> dan medicatie
1) eetlustremmers vb: ozempic
2) stimulatoren voor energieverbruik
3) medicatie van vetvertering inhibitie vb: xenical
4) eetcentrum & energie regulatie veranderen

Question 25

behandeling als BMI>40 & risicofactor voor cardiovasculaire aandoeningen

Answer 25

= dan biatrische chirurgie 1) restrictieve ingrepen = maagvolume verkleinen bij volume eters - maagband = opblaasbare band: niet meer gebruikt - gastric sleve = wegsnijden van deel van maag = verkleinen --> ook meer vrijgave incretines 2) malabsorptieve ingrepen = maag inhoud distaler in dunne darm laten uitmonden = kort contact met enzymen = 2m --> afh van overblijvende lengte --> altijd samen met maagverkleining - gastric bypass - scopinaro --> tekort aan: ijzer, vit B1(2), vit ABEK, calcium = supplementen

Question 26

ketogeen dieet

Answer 26

= koolhydraten restrictie = energie van vetten & eiwitten 1) glycogeen reserve opgebruiken 2) daling gewicht door waterbinding van glycogeen 3) vetverbranding = ketonen komenvrij 4) tragere daling + gebruik van spieren voor omzetting naar glycose = spierafname --> erg korte termijn & veel afhankers = jojo-effect = veel discipline nodig 5) ook vitamine supplementen nodig 6) verhoogde kans op hart & vaat ziekten door verhoogde vetverbranding gevolgen gebruiken 1) gewichtsafnamen 2) epilepsie = waarschijnlijk te maken met darmflora 3) diabetes type 2 & obesitas 4) hypercalorisch ketogeen dieet = meer spieropbouw --> geen bewijs

Question 27

schildklierhormoon as

Answer 27

1) hypothalamus produceert TRH thyrotrophine-releasing hormone 2) hypofyse wordt gestimuleerd om TSH thyroïd-stimulerend hormone te produceren 3) schildklier wordt gestimuleerd om T3 tri-iodothyronine & T4 thyroxine te produceren 4) T4 wordt omgezet in T3 door TSH 5) T3 & T4 inhiberen de hypothalamus & hypofyse = negatieve feedback

Question 28

normale schildklierfunctie

Answer 28

= synthese van schildklierhormoon - dubbellobbig achter trachea - onder stimulering ven TSH throïdstimulerend hormoon - nood aan jodium --> inbouwing via T4 thyroxine & T3 tri-iodothyronine - T3 is meest actief: vorming uit T4 door afplitsing jood atoom in lever functie = regulatie energiemetabolisme - overmaat = op elk orgaansysteem werken - ontwikkeling CZ & skelet onderzoek - bepaling T3, T4 & niet-eiwitgebonden fracties - bepaling TSH = schildklieraandoening uitsluiten = meestal --> te hoog = hypothyreose --> te laag = hyperthyreose - beeldvorming = echografie voor opsporing cysten & vaste tumoren - punctie - isotopenscan

Question 29

hyperthyreoïde

Answer 29

1) ziekte - te hoge productie van schildklierhormoon - meer bij vrouwen 2) oorzaken - ziekte van graves - toxisch adenoom - multi-nodulair toxisch struma - vermagingsproducten met schildklierhormoon 3) symptomen = hypermetabolisme - hartkloppingen, nervositeit, vermagering, beven & zweten, heel snel warm - slapeloosheid, emotionele labiliteit, moeheid, spierzwakte & diarree - klinisch onderzoek: tachycardie, onregelmatig hartritme, tremor aan vingers, warmte

Question 30

ziekte van graves

Answer 30

1) ziekte - auto-immuunziekte - specifieke antilichamen tegen TSH-receptor - overmatige stimulatie van schildklier - vooral bij vrouwen 2) symtomen - hyperthyreoïdie - exoftalmie = uitpuilen van ogen --> bovenste ooglid raakt iris niet meer - rusttremor = trilling van handen 3) therapie - schildklier onderdrukkende medicatie - 1-2 jaar = definitieve genezing - beta-blokkers: hartkloppingen, beven, zweten,... onderdrukken

Question 31

toxisch adenoom

Answer 31

1) ziekte - vrouwen boven 50j - autonoom functionerende nodule = warm nodule --> meerdere, koude ook mogelijk ≠ overmatige productie: kunnen kwaadaardig worden - overmatige productie & ontsnapt aan negatieve feedback = heel lage TSH 2) symptomen = hyperthyreoïdie 3) complicatie - vaak bij ouder mensen = slechte coronairen --> door verhoogde HF = kans op hartinarct & hartritmestoornissen vb voorkamerfibrillatie 3) therapie - schildklier onderdrukkende medicatie - chirurgisch wegname van actieve schildklierhelft - ouderen = radioactief jood 1) opname door actieve cellen = toxisch adenoom 2) inwendige bestraling 3) apoptose van actieve cellen 4) meerdere jaren = algemene atrofie = verminderde functie = hypothyreoïdie

Question 32

multinodulair strum

Answer 32

= schildkliergoiter - lang bestaande goitier = schildklierkrop - 1/meer nodules overmatige productie - oudere vrouwen - radioactief jood