Geneeskunde 1C1 HC week 4 - 12-4 Flashcards

Question

Wanneer geef je mesalazine/5-ASA bij IBD en welke bijwerkingen heeft het?

Answer 1

Geef je bij milde/matige colitis ulcerosa als inductie- en onderhoudstherapie, kun je zowel lokaal (klysma's) als oraal geven: - Zetpillen bij last aan rectum - Linkszijdig: klysma's (schuim of vloeibaar) en oraal - Hele darm aangedaan: oraal geven (kan mogelijk met klysma erbij nog) Bijwerkingen: niet zo veel, ernstigste is pancreatitis, of interstitiële nefritis, hoofdpijn, misselijkheid of bloedverlies, uitslag

Answer 2

- Thiopurines: azathioprine, mercaptopurine, tioguanine; voor Crohn en colitis ulcerosa, belangrijk om genotype van enzym TPMT te bepalen vooraf (bij heterozygoot of nadelig homozygoot meer bijwerkingen en geen start van de therapie) - Methotrexaat (MTX): alleen voor Crohn, nu minder vaak gegeven, niet i.c.m. zwangerschap Werken na 3 maanden en dus als onderhoudstherapie, hebben wel forse bijwerkingen: - Thiopurines: beenmergtoxiciteit, pancreatitis, griepachtige verschijnselen, hepatitis, lymfoom, non-melanoma skin cancer - Methotrexaat: hepatitis, kaalheid, griepachtige verschijnselen, teratogeen (foliumzuur bijgeven)

Answer 3

- Anti-TNF(-alfa): **infliximab** (infusen + altijd ook azathioprine geven tegen afstoting) of **adalimumab** (zelf inspuiten) of **golimumab** (alleen colitis ulcerosa): bindt aan TNF en verstoort de werking (cytokines maken), hierdoor minder stimulatie van ontsteking/pro-inflammatoire werking - Alfa4bèta7-antagonist: **vedolizumab** (infuus), zorgt dat dendritische cel het a4b7-receptor wel kan uitscheiden maar in de bloedbaan niet eraan kan hechten (en ontsteking veroorzaakt) - Anit-IL-12/IL-23: **ustekinumab** (1x infuus daarna zelf), remt vorming van T-cellen naar Th1 en Th17, hierdoor minder ontsteking - **Tofacitinib**: in onderzoeksverband, alleen colitis ulcerosa, remt JAK1- en JAK3-eiwitten, al na 3 dagen effect Bijwerkingen: infusie-gerelateerde bijwerkingen (irritatie, rode vlek, etc.), infecties, allergieën, TBC reactivatie (vooraf testen), huidmaligniteiten, etc.

Answer 4

JAK1-, JAK2- en JAK3-eiwitten in het cytoplasma van een cel, vangen met hun receptoren cytokines, daarna binding met STAT waardoor transductie ontstaat en eiwitten die inflammatie veroorzaken JAK-remmers: zorgen voor minder inflammatie, zijn vrij nieuw voor IBD en alleen colitis ulcerosa

Answer 5

1. Bij proctitis een 5-ASA zetpil en anders oraal + klysma's en als dit na 4-8 weken werkt ga je er mee door 2. Anders dosering aanpassen of klysma steroïd toevoegen en na 4-8 weken doorgaan als het werkt 3. Anders echt oraal steroïden geven (prednison/budesnoide) en als er remissie is naar 5-ASA en anders thiopurine of biological 4. Als niks werkt is het erge colitis ulcerosa

Answer 6

Colitis ulcerosa: chirurgie is curatief, wel vaak een stoma, later kan een pauch/ileocale anastemose aangelegd worden of een subtotale colectomie (rectum laten staan en hier ileum aanzetten) Crohn: chirurgie niet curatief, daarom terughoudend, heel soms (ileo)colische segmentale resectie

Answer 7

Toename van faeces volume tot 5-10 g/kg/dag - Overmatig verlies van vocht en elektrolyten in faeces - Defecatiefrequentie toegenomen en faeces consistentie veranderd - Langer dan 2-4 weken is chronisch Soort hangt af de stof die gemalabsorbeerd wordt (vet/eiwit/koolhydraat), inflammatie en of het osmotisch (bijna altijd) of secretoir (blijft altijd als je stopt met voeding) is

Answer 8

- Dehydratie - Afbuiging lengtegroei of gewichtsverlies (mag nooit) - Bloed bij diarree - Positieve familie anamnese (coeliakie, IBD, CF) - Nachtelijke diarree

Answer 9

- Voedingstoestand van het kind beoordelen door het kind uit te kleden, letten op: losse huidplooien, zichtbare ribben, bolle buik, droogheid, eczeem - Lengte en gewicht kijken op de groeicurve - Kijken naar wat er in de luier zit - Voedselallergieën, schildklier hyperthyreoïdie en oedeem op voeten nagaan - Bristol Stool Chart invullen - Kijken of er trommelstokvingers zijn

Answer 10

- Malabsorptie vet: steatorrhea, gewichtsverlies, groeiafname, vit. ADEK deficiënties, stinkende diarree - Malabsorptie eiwit: groeifalen, afname spiermassa, oedeem (zelden geïsoleerd) - Malabsorptie koolhydraten: gewichtsverlies (niet altijd), osmotische diarree die stinkt en zuur is - Malabsorptie combinatie: bovenstaande onderdelen - Stoornis vocht en elektrolyt-transport: elektrolytstoornis, groeifalen door zouttekort, dehydratie

Answer 11

Zie afbeelding

Answer 12

Erfelijke ziekte wat zorgt voor overgevoeligheid van de darm voor gluten (in tarwe, haver, rogge en gerst) --> hierdoor een ontsteking waardoor de darmvlokken in de dunne darm verdwijnen, voorwaarden: - HLA type DQ2/-8 (heeft 30-40% populatie) - Eten van gluten (iedereen vanaf 6 maanden) - Hebben van tTG (iedereen) Enige behandeling is een levenslang glutenvrij dieet

Answer 13

Immuun-gemedieerde enteropathie (vlokatrofie) - Glutenpeptiden in de darm worden bewerkt (deamidatie) door tissue transglutaminase en hierdoor kan de gluten door een antigeen-presenterende cel op een HLA-DQ2/8 (hebben mensen met coeliakie) worden gepresenteerd aan T-cellen waardoor een ontsteking ontstaat Overerving door familie (10% patiënten heeft eerstegraads familielid met coeliakie) - 90-95% heeft type HLA-DQ2 --> 20-40% van de gezonde populatie heeft dit ook - 5-10% heeft type HLA-DQ8

Answer 14

Symptomen: - Gastro-intestinale klachten: klassieke presentatie van 8-24 maanden (na introductie van gluten!), chronische/recurrente diarree, bolle buik en platte billen, slechte eetlust, gewichtsverlies, afbuigende lentegroei, buikpijn, braken, obstipatie, humeurigheid - Niet-gastro-intestinale klachten: moeheidsklachten, afbuigende groei, dermatitis herpetiformis, afwijkend tandglazuur, osteoporose, vertraagde puberteit, ijzergebreksanemie, hepatitis, artritis, epilepsie Kans groter op coeliakie bij: type 1 diabetes, down syndroom, turner syndroom, IgA deficiëntie, eerstegraads familieleden van coeliakie patiënten

Answer 15

Verdenking door familie anamnese, afbuigen lengte-/gewichtscurve of anemie Daarna bloedonderzoek: HLA typering en antistoffen (tegen anti-endomysium en anti-tTG) bepalen --> HLA positief en antistoffen 10x verhoogd dan sprake van coeliakie --> bij negatieve HLA geen verder onderzoek (geen coeliakie) --> bij wel positieve HLA maar geen verhoogde antistoffen: duodenumbiopten nemen; coeliakie bij afgeplatte duodenumwand, crypte te zien, villi zijn weg, lokale immuunreactie op gluten, intra-epitheliale lymfocyten

Answer 16

In Nl 1:198 maar bij screening blijkt 1:100 --> vaak geen klachten dus hierdoor niet herkend --> permanente ziekte en dus glutenvrij dieet noodzakelijk, hierdoor wel volledig herstel van de darmwand Je hebt mensen met klachten en vlokatrofie Je hebt mensen zonder klachten en met vlokatrofie + waarschijnlijk ook mensen zonder klachten en zonder vlokatrofie maar zij zullen nog coeliakie ontwikkelen

Answer 17

Functie is zuurstof van de longen naar de weefsels transporteren en dit doen ze m.b.v. hemoglobine die zuurstof kan afgeven en binden, kan aan de Fe2+ groep in elke keten Hangt af van de ketens van hemoglobine: - HbA: 2 alfaketens en 2 bètaketens, meest voorkomend (97%) - HbA2: 2 alfaketens en 2 deltaketens - HbF (foetaal): 2 alfaketens en 2 gammaketens --> grotere affiniteit voor zuurstof dan HbA

Answer 18

Chromosoom 11: bèta en delta gen Chromosoom 16: 2 alfa genen --> bij het missen van 1 bèta-gen 50% minder bètaketens gemaakt (want je hebt van elk chromosoom 2 paar) Defect gen zorgt voor tekort aan ketens en dus kwantitatieve beperking van hemoglobine, heet een Thalassemie en dat kan in beide ketens: - Bèta-thalassemie: grotere kwantitatieve infect, bij een mutatie worden afwijkende ketens gemaakt, bijv. HbS - Alfa-thalassemie

Answer 19

- O2-spanning: bij een lagere zuurstofspanning wordt O2 gemakkelijker afgegeven - pH: bij een acidose laat je makkelijker zuurstof los van Hb (bijv. nodig om ziekteproces op te lossen) - Temperatuur: bij hoge temperatuur (koorts) gaat zuurstofbehoefte omhoog dus zal het O2 gemakkelijker loslaten van Hb, bij onderkoeling juist omlaag - 2,3-DPG: wordt in erytrocyten gemaakt en gaat competitie met O2 aan (verdringt het van Hb), dus bij veel 2,3-DPG laat O2 makkelijker los van Hb, wordt langzaam aangemaakt dus niet werkzaam bij acute anemie Als je te weinig Hb in je lichaam hebt, zal het lichaam meer 2,3-DPG in erytrocyten laten maken waardoor je gemakkelijker zuurstof loslaat

Answer 20

Embryonaal: 3e week dooierzak/chorion, 6e week lever/milt en vanaf 5e maand beenmerg Kinderen: wervels, platte beenderen (bekken, ribben, sternum) en lange pijpbeenderen Volwassenen: wervels, platte beenderen, bovenste gedeelte humerus en femur

Answer 21

Differentiatie van stamcellen in het beenmerg (onrijpe cellen die functionerende erytrocyten kunnen vormen) naar: erytrocyten, lymfocyten, megakaryocyten (bloedplaatjes), monocyten, basofiele-, eosinofiele- en neutrofiele granulocyten --> hiervoor zijn voedingsstoffen en hormonen (EPO, IL-3, schildklierhormoon, testosteron) nodig

Answer 22

Erytrocyten ontstaan uit reticulocyten die bijna hun gehele kern uitscheiden (in 1-2 dagen) voor meer plek voor Hb - Normaal bloed is 1-2% reticulocyten - Erytrocyten leven zo'n 120 dagen - Macrofagen uit de milt eten erytrocyten een beetje op en zo wordt hij dus steeds kleiner totdat hij helemaal wordt weggevangen --> Reticulocyten zijn een maat voor aanmaak van rode bloedcellen + activiteit beenmerg - Reticulocyten verlaagd --> verlaagde aanmaak --> anemie - Reticulocyten verhoogd --> verlies ergens --> anemie

Answer 23

- EPO (erytropoëtine): productie in de nier van HIF-1bèta en HIF-1alfa die kunnen binden en stimuleren als complex het EPO-gen - IL-3 (interleukine-3) - TSH (schildklier hormoon) - Testosteron: hierdoor Hb bij mannen hoger

Answer 24

- Ijzer: voor ijzer in Hb, slechts 1-2 mg per dag nodig (10% (dieet) de rest 90% wordt gerecycled) die wordt opgenomen in duodenum (via DMT1 en Ferroportine kanalen die door hepcidine gereguleerd worden) en transferrine transporteert dit naar waar het gebruikt wordt. Bij te weinig inname of verlies blijven erytrocyten te klein - Vitamine B12: voor celdeling, zit in vlees, eieren en zuivelproducten en met een normaal dieet genoeg opname (> 5 microgram) met resorptie in het terminale ileum en opslag in de lever (voorraad voldoende voor jaren) - Foliumzuur (vit. B11): voor celdeling, zit in bladgroenten, orgaanvlees, bonen en noten en normaal dieet genoeg opname (> 50 microgram) met resorptie in jejunum en opslag in lever (voorraad voldoende voor weken)

Answer 25

Hb: - Mannen: 8,6-10,5 mmol/L - Vrouwen: 7,5-9,5 mmol/L (>6,5 bij zwangerschap) Ht: verhouding plasma : erytrocyten (bij anemie lager) Ery's: hoeveel erytrocyten normaal bloed bevat

Answer 26

MCV: Gemiddeld volume (grootte) van erytrocyten in fL (10^-15 L) - MCV: Ht / aantal ery's per L - Normaalwaarde 80-100 fL RDW: maat voor spreiding van erytrocyt grootte - Groter als er veel verschillende groottes ery's in het bloed zitten - Normaalwaarde 11,5-16%

Answer 27

Bij mannen 4% en vrouwen 8% (krijgen het sneller door bijv. veel bloedverlies tijdens menstruatie) --> het Hb is hiervoor bepalend en niet het aantal erytrocyten

Answer 28

- Moeheid - Bleek zien - Duizeligheid/licht in het hoofd (vooral bij opstaan) - Hartkloppingen - Pijn op de borst (acuut te weinig zuurstof) - Kortademigheid - Klachten die passen bij hartfalen (bijv. oedeem) --> ernst van de klachten afhankelijk van snelheid van het ontstaan van de anemie en comorbiditeiten (langzaam ontstaan kan compensatie ontstaan)

Answer 29

- Probleem met aanmaak ery's: beenmergziekte (MD), aplastische anemie, leukemie, infiltraties door maligniteit, gebrek aan bouwstoffen (Fe2+, B11, B12, EPO, TSH) --> reticulocyten verlaagd - Verlies van ery's: acuut bloedverlies, hevige menstruatie, gastro-intestinaal verlies --> reticulocyten aantal niet bepalend - Verhoogd verbruik/afbraak van ery's: hemolyse, corpusculaire defecten (hemoglobinopathie, membraanafwijking, G6PD-deficiëntie) of extracorpusculaire defecten (antistoffen, hartklepafwijkingen)

Answer 30

- Microcytaire anemie: MCV <80 fL - Normocytaire anemie: MCV 80-100 fL - Macrocytaire anemie: MCV >100 fL

Answer 31

- **Ijzergebrek**: minder Hb in de ery en dus kleiner, reticulocyten verlaagd, RDW verhoogd, soms door hevige menstruatie - **Hb-pathie (thalassamie)**: kwantitatief tekort, minder Hb aanmaak en kleinere ery's, reticulocyten verlaagd en RDW normaal - **Anemie chronische ziekte**: door bijv. teveel hepcidine, reticulocyten verlaagd, grensgebied van micro- en normocytaire anemie

Answer 32

- Acute bloeding: reticulocyten normaal, na 8-12 uur verlaagd - Myelodysplastisch syndroom (MDS): stamcellen worden kwalitatief niet goed aangemaakt - Tumorinfiltratie van beenmerg: acute leukemie of solide tumor - Nierziekte: geen EPO dus normale cel aanmaak maar te weinig aanmaak - Sikkelcelziekte: vervorming van rode bloedcellen - Anemie van chronische ziekte: op de grens van micro- en normocytaire anemie - Gecombineerde deficiëntie - Aplastische anemie: bijna geen aanmaak --> zie afbeelding voor reticulocyten aantal

Answer 33

- Myelodysplastisch syndroom (MDS) - Vit. B12 deficiëntie: hierdoor slechte celdeling en grote rode bloedcellen - Vit. B11 deficiëntie: slechte celdeling - Hemolyse: bijv. levensduur ery's verkort - Alcohol: toxische werking op celdeling - Hypothyreoïdie: slechte schildklierfunctie (TSH meten)

Geneeskunde 1C1 HC week 4 - 12-4 Flashcards

(57 cards)