H3

Question 1

Wat betekent secularisering?

Answer 1

Het proces waarbij religie minder invloed krijgt op het publieke en private leven.

Question 2

Wat wordt bedoeld met ontzuiling?

Answer 2

Het verminderen van de invloed van traditionele zuilen zoals de katholieke

Question 3

Wat was de Reformatie?

Answer 3

Een beweging in de 16e eeuw die leidde tot een breuk met de Katholieke Kerk en de opkomst van protestantse stromingen.

Question 4

Wat is de Contrareformatie?

Answer 4

De reactie van de Katholieke Kerk op de Reformatie

Question 5

Wat was het Edict van Milaan?

Answer 5

Een besluit uit 313 dat religievrijheid toestond in het Romeinse Rijk.

Question 6

Wat was de Schoolstrijd in België?

Answer 6

Een conflict tussen katholieken en liberalen over de rol van religie in het onderwijs

Question 7

Wat betekent religieuze neutraliteit in een moderne samenleving?

Answer 7

Het principe dat de staat geen voorkeur geeft aan een specifieke religie of levensbeschouwing.

Question 8

Wat zijn majority-minority cities?

Answer 8

Steden waar de meerderheid van de bevolking van niet-autochtoon afkomst is.

Question 9

Wat is de Jezuïetenorde?

Answer 9

Een religieuze orde opgericht door Ignatius van Loyola

Question 10

Wat is het verschil tussen bedelorden en traditionele kloosterorden?

Answer 10

Bedelorden leefden in collectieve armoede en richtten zich op prediking

Question 11

Wat is de betekenis van het Concilie van Trente?

Answer 11

Het Concilie van Trente (1545-1563) herbevestigde de Katholieke doctrines en leidde tot hervormingen als reactie op de Reformatie.

→ bijbel niet vertalen (alleen Latijns) → terug claimen mensen moeten de bijbel kunnen lezen – WIJ zorgen dat de gedachte tot bij de mensen komt + kerk enige instantie die de bijbel mogen interpreteren

Question 12

Wat is de invloed van de Franse Revolutie op religie in België?

Answer 12

De Franse Revolutie leidde tot secularisering

Question 13

Wat is de rol van religie in majority-minority cities zoals Antwerpen?

Answer 13

Religie speelt een complexe rol in steden met een zeer diverse bevolking

Question 14

**1. Wat is de betekenis van het Edict van Milaan in 313

Answer 14

**, Het Edict van Milaan verleende godsdienstvrijheid en markeerde een belangrijk moment in de geschiedenis van het christendom.

Question 15

**2. Wie was Clovis en waarom is zijn doop belangrijk

Answer 15

**, Clovis was de koning der Franken die in 496 werd gedoopt door St. Remigius, wat de bekering van het Frankische volk tot het christendom symboliseerde.

Question 16

**3. Waarvoor stonden de Benedictijnse, Cisterciënzers en Trappisten abdijen bekend

Answer 16

**, Deze abdijen waren centra van religieus leven, landbouw, economie en cultuur in middeleeuws Europa.

Question 17

**4. Welke rol speelden de bedelordes zoals de Franciscaanse en Dominicanen in de 13e eeuw

Answer 17

**, Bedelordes leefden in armoede en predikten in steden, speelden een belangrijke rol in de verspreiding van het christendom en vormden de middeleeuwse cultuur.

Question 18

**5. Hoe heeft de Protestantse Reformatie de Katholieke Kerk in de 16e eeuw uitgedaagd

Answer 18

**, De Reformatie, geleid door figuren zoals Luther en Calvin, legde de nadruk op sola scriptura (alleen de Schrift) en predestinatie, en daagde de katholieke doctrine uit, wat leidde tot religieuze conflicten.

Question 19

**6. Wat was het doel van het Concilie van Trente (1545-1563)

Answer 19

**, Het Concilie van Trente maakte deel uit van de Katholieke Contrareformatie, waarin kerkelijke hervormingen werden besproken, doctrines werden verduidelijkt en Protestantse ideeën werden bestreden.

Question 20

**7. Hoe beïnvloedden de seculariserende politiek van Napoleon de Kerk in de 18e eeuw

Answer 20

**, Napoleon’s anticlericale beleid leidde tot de nationalisering van kerkelijke eigendommen en een vermindering van de invloed van de Katholieke Kerk op het openbare leven.

Question 21

EX: leg uit op welke manier de grondwet van 1831 blijkt geeft op het monsterverbond geeft tussen liberalen en katholieken?

Answer 21

Verwijst naar de godsdienst vrijheid die in de grondwet wordt opgenomen, tegenhanger de financiering; kan ook verwijzen naar het onderwijs waarin staat ‘onderwijs is vrij’ zowel voor katholieken als liberalen goed → eigen scholen en eigen scholen netwerk

1815: België terug bij Nederlanden, geregeerd door protestantse koning Willem I. Deze voerde grondwet in waarbij het protestantisme op gelijke voet als het katholicisme werd behandeld.
Willem I: ambivalent sommige vinden dat hij veel heeft betekend voor de Lage Landen vb unif, haven van Gent + mee gezorgd voor de BE onafhankelijkheid
→ 1830 Belgische onafhankelijkheid is grotendeels resultaat van dit monsterverbond tussen liberalen en katholieken: Unionisme
(monsterverbond = 2 fracties die elkaar normaal niet zouden vinden, maar door gemeenschappelijke vijand wel)

1831→progressieve liberale grondwet: beëindiging concordaat: vrijheid van vereniging, godsdienst-, onderwijs- en persvrijheid. Geest werkt verder: Kerkfinanciering blijft behouden, maar nu gepluriformiseerd

Unionisme: Grondwet op veel punten een weerspiegeling van het verbond tussen liberalen en katholieken => Belgische politiek is koehandel

Question 22

Inhoud BE grondwet van 1831 op gebied van religie

Answer 22

Art 14&15: (1) godsdienstvrijheid en van meningsuiting vastgelegd (liberaal)
o Vrijheid + niemand mag gedwongen worden om deel te nemen aan een religieuze praktijk waar je zelf niet toe behoord → op 2 manieren vastgelegd
o Vaticaan (Rooms-Katholieke) hier tegen → BE katholieken onder hun voeten geven, dit was te liberaal

Art 16: De Staat heeft niet het recht in de benoeming of de bevestiging der bedienaren van welke eredienst ook + huwelijk

Art 117: overheid betaalt de wedden (lonen) en pensioenen van de bedienaren van de erediensten (katholiek)
1/Recht op financiering van lonen en pensioenen
2/ financiering van geestelijke almoezeniers in het leger en in de gevangens en ziekenhuis
• → plaatsen waar mensen niet weg kunnen, om hun godsdienstvrijheid te bewaren
3/ in onderwijs recht op levensbeschouwelijk vak

Art 17: onderwijs is vrij (2) onderwijsvrijheid
o Ook koehandel: onderwijs is vrij = liberaal, maar katholiek → wij kunnen onze eigen scholen oprichten

EN (3) persvrijheid EN (4) vrijheid van verenigen

Question 23

**10. Hoe beïnvloedde de “Schoolstrijd” (1880-1958) het Belgische onderwijs

Answer 23

• Regering
• Compromis tussen katholieken en vrijzinnigen; tussen verdedigers van het katholiek vrij onderwijs en verdedigers van het officieel onderwijs.

• 4 Beginselen centraal:
1) Bestaan van officiële en vrije scholen wordt uitdrukkelijk erkend
▪ Niet 1 van de 2, maar alle 2

2) Keuzevrijheid van ouders wordt gewaarborgd voor een officiële of een vrije school
▪ Vaak voorzien van gratis vervoer door officieel onderwijs
▪ Veel katholieke scholen

3) Vrij onderwijs heeft recht op subsidiëring
▪ Vandaag even veel subsidie voor elk kind onaf type onderwijs
▪ Wel verschil in werkingsmiddelen

4) Verplicht aanbod levensbeschouwelijke vakken in officieel onderwijs
▪ Keuze uit: Katholieke, protestantse of Israëlitische eredienst en in de niet-confessionele zedenleer”
▪ Meteen discussie over statuut van NCZ en haar neutraliteit?
1) Beschouwd als een neutraal restvak dat alle leerlingen moeten kunnen volgen die geen confessioneel godsdienstig vak op het curriculum wilden
2) Beschouwd als een vrijzinnig-humanistisch vak dat niet neutraal maar antiklerikaal en atheïstisch was
▪ => mogelijkheid vrijstelling omdat NCZ niet neutraal is → kunnen niet dwingen om gevolgen = via de rechtbank afgedwongen

Question 24

**11. Wat is “secularisatie” en hoe heeft het religie in België beïnvloed

Answer 24

**, Secularisatie is de afname van de invloed van religie op het openbare en private leven, wat in België heeft geleid tot een daling van religieuze praktijken en de opkomst van niet-religieuze overtuigingen.

Question 25

**12. Wat betekent de term "ontzuiling" in de Belgische geschiedenis

Answer 25

**, Ontzuiling verwijst naar het afnemen van religieuze en ideologische zuilen (zoals de katholieke, socialistische en liberale zuilen) die ooit de Belgische samenleving structureerden, wat leidde tot meer individuele vrijheid en diversiteit.

Question 26

**13. Wat is "superdiversiteit" in Belgische steden

Answer 26

**, Superdiversiteit verwijst naar de toenemende etnische en culturele diversiteit in stedelijke gebieden zoals Antwerpen, waar meer dan 50% van de bevolking van buitenlandse afkomst is.

Question 27

**14. Wat waren de Bedelordes en welke rol speelden zij in de middeleeuwse samenleving

Answer 27

**, De Bedelordes, zoals de Franciscanen en Dominicanen, leefden in armoede en predikten in steden, met de focus op het helpen van de armen en het verspreiden van het christendom.

Question 28

**15. Wat was de impact van de Reformatie op Antwerpen in de 16e eeuw

Answer 28

**, De Reformatie, vooral het Lutheranisme en later het Calvinisme, vestigde zich in Antwerpen door de handel, wat leidde tot religieuze spanningen en de val van de stad in 1585. 1576: Spaanse Furie & Pacificatie van Gent • Calvinistische republieken A’pen, Brussel en Gent 1584-5: Beleg van Antwerpen

Question 29

**16. Hoe heeft de val van Antwerpen in 1585 de religieuze situatie beïnvloed

Answer 29

**, De val van Antwerpen door de Spaanse katholieke troepen resulteerde in een "brain drain," waarbij veel protestanten vluchtten, wat bijdroeg aan de hernieuwde katholieke dominantie in de stad.

Question 30

**17. Hoe beïnvloedde de Franse Revolutie de religie in België

Answer 30

**, De Franse Revolutie leidde tot anticlericale maatregelen, de secularisatie van het openbare leven en de sluiting van kloosters, waardoor de invloed van de Kerk in België aanzienlijk werd verminderd.

Question 31

**18. Wat was de betekenis van de "Beeldenstorm" (Iconoclastenstorm) van 1566

Answer 31

**, De Beeldenstorm was een golf van Protestantse iconoclasme in de Nederlanden, waarbij protestantse menigten katholieke religieuze beelden en beelden verwoestten, wat de groeiende spanningen tussen protestanten en katholieken weerspiegelde.

Question 32

**19. Hoe beïnvloedde de oprichting van de Belgische staat in 1830 religieuze minderheden

Answer 32

**, De Belgische staat erkende via de Grondwet van 1831 godsdienstvrijheid en introduceerde de financiering van erkende religies, waaronder het jodendom, het katholicisme en later de islam en het boeddhisme.

Question 33

**20. Welke rol speelden de Jezuïeten in de Katholieke Contrareformatie

Answer 33

**, De Jezuïeten, opgericht door Ignatius van Loyola, speelden een belangrijke rol in de Contrareformatie door zich te richten op onderwijs, missionariswerk en de verspreiding van de katholieke leer, met aanzienlijke invloed in Europa, ook in België.

Question 34

1. Wat was de reactie van de Rooms-Katholieke Kerk op het protestantisme tijdens de Contrareformatie

Answer 34

, De Contrareformatie was de reactie van de Rooms-Katholieke Kerk op het protestantisme, waarbij de Kerk probeerde haar invloed en doctrines te herstellen, vooral via het Concilie van Trente (1545-1563).

Question 35

2. Welke rol speelde de Barokkunst in de Contrareformatie

Answer 35

, De Barokkunst, vooral in architectuur en schilderkunst, werd gebruikt door de katholieke kerk om haar grandeur te tonen en de gelovigen te overtuigen van de macht van de Kerk.

Question 36

3. Wat was het standpunt van de katholieke kerk over de vertaling van de Bijbel tijdens de Contrareformatie

Answer 36

, De katholieke kerk verbood de vertaling van de Bijbel naar de volkstaal, waardoor deze alleen in het Latijn beschikbaar bleef, en beweerde dat de kerk de enige instantie was die de Bijbel mocht interpreteren.

Question 37

4. Hoe ontstond het conflict tussen Galileo Galilei en de katholieke kerk

Answer 37

, Galileo Galilei stelde dat de aarde rond de zon draaide, wat in strijd was met de Bijbelse teksten die de aarde als het centrum van het universum plaatsten. Dit leidde tot een conflict met de kerk, die deze theorie als onjuist beschouwde.

Question 38

5. Wat was de rol van de Jezuïeten in de Contrareformatie

Answer 38

, De Jezuïeten speelden een cruciale rol in het verspreiden van katholiek onderwijs, vooral in Vlaanderen, en hun kerken waren vaak gebouwd in de Barokstijl.

Question 39

6. Wat is de Sociëteit van Jezus en wie richtte het op

Answer 39

, De Sociëteit van Jezus, ook wel de Jezuïetenorde genoemd, werd in 1534 opgericht door Ignatius van Loyola in Parijs en speelde een belangrijke rol in de katholieke heropvoeding tijdens de Contrareformatie.

Question 40

7. Wat was de functie van de Romeinse Inquisitie

Answer 40

, De Romeinse Inquisitie, ingesteld in 1542 door paus Paulus III, had als doel ketterij te bestrijden en werd pas in 1966 vervangen door de Congregatie voor de Geloofsleer.

Question 41

9. Welke rol speelde het Concilie van Trente in de vertaling van de Bijbel

Answer 41

, Het Concilie van Trente stelde dat de Bijbel alleen in het Latijn mocht worden gelezen en dat de katholieke kerk de enige autoriteit was om de Bijbel te interpreteren.

Question 42

10. Wat was het doel van de katholieke boekencensuur die in 1571 werd ingesteld

Answer 42

, De katholieke kerk richtte in 1571 een instantie voor boekencensuur op, met als doel boeken die als ketters werden beschouwd te verbieden en de katholieke leer te beschermen.

Question 43

11. Hoe veranderde de katholieke kerk haar muzikale voorkeuren tijdens de Contrareformatie

Answer 43

, De Rooms-Katholieke Kerk verbood polyfonische zang en keerde terug naar de eenvoud van de Gregoriaanse zang, die als meer passend werd gezien voor religieuze rituelen.

Question 44

12. Hoe werd de regio België beïnvloed door de Verlichting in de 18e eeuw

Answer 44

, In de 18e eeuw stond België onder Oostenrijkse overheersing, en keizer Jozef II bevorderde ideeën van verlichting door te pleiten voor gelijke behandeling van katholieken en protestanten en zich in te mengen in religieuze aangelegenheden.

Question 45

13. Wat waren de gevolgen van de secularisatie in de post-revolutionaire tijd in België

Answer 45

, De secularisatie leidde tot de sluiting van kloosters en de afname van de invloed van de kerk op de samenleving, zoals te zien was bij de sluiting van abdijen zoals Averbode en Tongerlo.

Question 46

14. Wat was het Concordaat van 1801 tussen Napoleon en de Katholieke Kerk

Answer 46

, Het Concordaat van 1801 was een bilaterale overeenkomst tussen Napoleon en de Katholieke Kerk waarin de kerk weer gerespecteerd werd in de Franse samenleving, maar de kerk werd niet hersteld als staatsgodsdienst.

Question 47

15. Wat was de rol van Napoleon in de financiering van priesters in België

Answer 47

, Onder Napoleon werd afgesproken dat de Belgische priesters door de wereldlijke macht (de overheid) zouden worden betaald, in plaats van door de kerk zelf.

Question 48

16. Hoe beïnvloedde de secularisering het gebruik van kerken in België

Answer 48

, Door de secularisering kwamen steeds meer kerken leeg te staan. Napoleon 'leende' kerken van de kerk om ze voor andere doeleinden te gebruiken, omdat de eigendom van de kerk zelf werd beperkt.

Question 49

17. Wat gebeurde er met kerken tijdens de Franse Revolutie

Answer 49

, Tijdens de Franse Revolutie werden veel kerken beschadigd of vernietigd, en sommige werden verkocht, waarbij de opbrengst naar de gemeenschap ging.

Question 50

18. Wat was de invloed van Napoleon op de Belgische kerkelijke eigendommen

Answer 50

, Napoleon ‘leende’ kerken van de katholieke kerk voor gebruik, aangezien kerken steeds meer eigendommen van de staat werden en niet meer van de kerk zelf.

Question 51

19. Wat gebeurde er met de katholieke universiteiten in België onder het bewind van Napoleon

Answer 51

, Onder het bewind van Napoleon werden katholieke universiteiten zoals de Katholieke Universiteit Leuven (KUL) tijdelijk gesloten en vervangen door andere onderwijsinstellingen, zoals de Rijksuniversiteiten in de Nederlanden.

Question 52

20. Wat gebeurde er met de katholieke kloosters in België na de Franse Revolutie

Answer 52

, Na de Franse Revolutie werden veel kloosters gesloten, zoals de abdijen van Averbode en Tongerlo, als gevolg van de anti-religieuze maatregelen van de tijd.

Question 53

EX: leg uit wat de rol is van de reformatie, opkomst van het protestantisme over hoe we denken over tolerantie?

Answer 53

Het antwoord is niet die protestante (Luther, Calvijn) zijn toleranter dan de katholieken. De protestanten waren zeker in oorsprong niet heel tolerant vb beeldenstrom; ook als teksten van Luther leest – nog expliciet over de joden -> bijna gruwelijk = zeer antisemetitisch; ook Calvijn heeft mensen op de brandstapel gezet → de protestanten zijn niet per se toleranter dan christenen, maar er waren wel veel protestanten in de lage landen die voor meer tolerantie pleitten vb Willem van Oranje tegen Filips de 2de en Alma => veel verschillende strekkingen Wat is het antwoord wel: dat de reformatie er voor het eerst in geslaagd is om Europa op levensbeschouwelijk vlak uit elkaar te spelen, voor de reformatie ook al mensen met vernieuwende gedachten > met die mensen en hun volgelingen is het slecht afgelopen -> men is er altijd in geslaagd in W-Europa om het verbond van godsdienst staande te houden en alle afwijkende meningen te vervolgen (Ketterij werdt altijd uitgeroeid desnoods met een kruistocht) → levensbeschouwelijke eenheid bleef bewaard. Men heeft het ook geprobeerd met Lutter en zijn aanhang > vogelvrij verklaard + uit de kerk gezet + bloedplakaten, maar het is niet gelukt protestantisme heeft voet aan de grond gekregen + Europa is levensbeschouwelijk uit elkaar gegaan Dat heeft in eerste instantie geleid tot allerlei conflicten -> de zogenaamde ‘godsdienst oorlogen’ (vaak meerdere factoren dan de religie: katholieken en protestanten)

Question 54

Verlichting

Answer 54

18de eeuw deze regio onder Oostenrijk Onthouden Jozef II = keizerkoster → wereldlijke macht veel moeien met godsdienst, dacht vrij verlicht Protestanten en Katholieken gelijk moesten worden behandeld … 1795: Frans bewind - Post-revolutionaire tijd - ‘secularidering’ - Sluiting bepaalde kloosters vb Averbode, abdij van Tongerlo, KUL dicht - **Beloken tijd = allerlei maatregelen tegen religie** 1801 Napoleon - Concordaat = bilaterale afspraak met Vaticaan - Afspraak: o Katholieke kerk zal terug gerespecteerd worden in Franse samenleving (rehabiliteert) o Niet opnieuw staatsgodsdienst, maar wel priesters betalen door wereldlijke macht o BE nog altijd betalen door overheid komt door napoleon o Door secularisering komen steeds meer kerken leeg te staan – kerken geen eigendom van de kerk zelf -> Napoleon ‘leende’ de kerken dat ze gebruikt mogen worden (gebruik leen) • Tijdens Franse revolutie veel kerken kapot gemaakt • Verkocht → geld naar gemeenschap + nadenken over wat ermee doen → onder Nederlanden door Wilhelm rijksuniversiteiten UG, Leuven