H4

Question 1

Vraag:Wat is de rol van burgers in een diverse samenleving?

Answer 1

Antwoord:Burgers moeten tolerantie tonen tegenover verschillende religies en levensbeschouwingen.

Question 2

Vraag:Wat houdt godsdienstvrijheid in?

Answer 2

Antwoord:Het recht van elke burger om een religie te kiezen, te beoefenen of geen religie aan te hangen.

Question 3

Vraag:Wat is de historische achtergrond van godsdienstvrijheid in West-Europa?

Answer 3

Antwoord:Het resultaat van een lange strijd tegen staatsgodsdiensten en religieuze intolerantie, waarbij secularisatie en democratie een belangrijke rol speelden.

Question 4

Vraag:Wat betekent vrijheid van geweten?

Answer 4

Antwoord:Het recht om zelf te oordelen over goed en kwaad op basis van persoonlijke overtuigingen.

Question 5

Vraag:Waarom is de scheiding van kerk en staat belangrijk?

Answer 5

Antwoord:Het beschermt zowel gelovigen als de politiek tegen inmenging van religie, en voorkomt discriminatie op basis van geloof.

Question 6

Vraag:Hoe verschilt dit van een theocratie? (Scheiding van kerk en staat)

Answer 6

Antwoord:In een theocratie, zoals in Iran, worden wetten gebaseerd op religieuze voorschriften en kunnen mensen worden vervolgd om religieuze redenen.

Question 7

Vraag:Wat betekent neutraliteit van de overheid?

Answer 7

Antwoord:De overheid doet geen uitspraken over de waarheid of waarde van religies en behandelt alle religies gelijk.

Question 8

Vraag:Waarom moet de overheid neutraal zijn?

Answer 8

Antwoord:Omdat het individu niet neutraal is, is een neutrale overheid nodig om diversiteit en gelijkheid te garanderen.

Question 9

Vraag:Hoe verschilt neutraliteit van tolerantie?

Answer 9

Antwoord:Neutraliteit betekent geen oordeel vellen over religies, terwijl tolerantie impliceert dat er wel een oordeel is, maar dat afwijkingen worden toegestaan.

Question 10

Vraag:Wat wordt van burgers verwacht in een diverse samenleving?

Answer 10

Antwoord:Burgers moeten tolerantie tonen tegenover minderheden en respect hebben voor verschillende overtuigingen

Question 11

Vraag:Waarom is tolerantie belangrijk?

Answer 11

Antwoord:Het bevordert sociale samenhang en respect in een samenleving met uiteenlopende levensbeschouwingen.

Question 12

Vraag:Waarom is tolerantie door de overheid problematisch?

Answer 12

Antwoord:Tolerantie door de overheid kan neerbuigend overkomen, omdat het suggereert dat de overheid een oordeel heeft, maar afwijkingen “toestaat.”

Als zegt overheid moet tolerant zijn impliceert het dat de overheid bepaalde opvattingen heeft
Vb Z-Frankrijk minderheden die protestants zijn → overheid zegt dat zij ook godsdienst vrijheid hebben, maar katholicisme blijft staatsgodsdienst => overheid stelt zich tolerant op /= niet vandaag
Vb2 moest de overheid tolerant zijn tov homoseksuelen → ik word getolereerd door de overheid → overheid zegt we zijn er niet voor, maar het mag toch blijven bestaan = neerbuigend → is niet het juiste signaal

Question 13

Vraag:Wat is een basisvoorwaarde van tolerantie?

Answer 13

Antwoord:Er moet sprake zijn van een fundamenteel meningsverschil; zonder dit verschil is tolerantie niet van toepassing.

Question 14

Vraag:Wat betekent de grens van tolerantie?

Answer 14

Antwoord:Het ligt tussen wat acceptabel is en wat ondraaglijk is. Tolerantie verliest haar betekenis als alles wordt getolereerd.

Question 15

Argumenten tolerantie

Answer 15

1/ Religieuze: Bijvoorbeeld in de Koran: samenleven met “mensen van het boek.”
2/Pragmatische: Tolerantie uit praktische overwegingen, zoals het voorkomen van oorlog.
3/Kentheoretische: John Stuart Mill: verschillende meningen leiden tot kennis en vooruitgang.
4/ Morele: Tolerantie als respect voor mensenrechten, zoals vrijheid van geweten.

Question 16

Vraag:Wat is de paradox van tolerantie?

Answer 16

Antwoord:Alleen een racist kan strikt tolerant zijn tegenover mensen met een andere huidskleur; tolerantie vereist een fundamenteel meningsverschil.

Question 17

Vraag:Wat is de tweezwaardenleer?

Answer 17

Antwoord:Een middeleeuws concept dat wereldlijke en geestelijke macht scheidt.

• 1/ De wereldlijke macht (ondergeschikt)
o Gaat over burgers, samenleving en wereldlijke aangelegenheden vb veiligheid-voldoende politie
Ondergeschikt aan de universele macht van de kerk: bisschoppen moeten zich aan de zetel van God verantwoorden voor alle mensen, inclusief koningen
• Paus heeft ook wereldlijke macht

• 2/ De geestelijke macht: moet zorgen dat mensen het juiste geloof hebben → dat er zo veel mogelijk mensen naar het hiernamaals kunnen => kerk ziet toe op onze zieligheid
- Dit is helemaal geen scheiding tussen kerk en staat, dit is een bevoegdheid verdeling
- Jij doet dit en iemand anders doet dat
- Maar fundamenteel waren kerk en staat niet gescheiden (lange tijd)
- Koning en keizer waren nauw verbonden met het geloof
- Bovendien als het puntje bij paaltje komt in de tweezwaardenleer: de wereldlijke macht is ondergeschikt (staat den dienste van) → geestlijke heeft de eindverantwoordelijkheid
o Er is voortdurend discussie geweest over wie wat mag doen of verhouding tussen de 2
o Hendrik IV komt in 1077 aan in Caanossa bij Gregorius VII – onderdanig aan paus => paus baas hier

Question 18

Vraag:Wat benadrukte paus Gelasius?

Answer 18

ntwoord:Het onderscheid tussen wereldlijke en geestelijke macht.

Question 19

Vraag:Hoe werd geloofseenheid in de Middeleeuwen behandeld?

Answer 19

Antwoord:Als staatszaak; dwang tegen ketters en ongelovigen was gebruikelijk, hoewel pragmatische keuzes soms tolerantie vereisten.

Question 20

Vraag:Hoe beïnvloedde de Reformatie tolerantie?

Answer 20

Antwoord:Het beëindigde religieuze eenheid in Europa en stimuleerde pleidooien voor tolerantie.

Question 21

Vraag:Wie waren belangrijke pleitbezorgers van tolerantie?

Answer 21

Sebastian Castellio: Tegen de doodstraf voor ketterij.
Dirck Volkertsz. Coornhert: Voorstander van radicale tolerantie. => klopt dit ?

Question 22

Vraag:Wat legde de Unie van Utrecht (1579) vast?

Answer 22

Antwoord:Vrijheid van religie. => klopt dit?

Unie van Utrecht 1597
Nederland enige plek in Europa waar tolerantie in praktijk wordt gebracht.

Vrede van Augsburg en Westfalen is specifieke tolerantie: beiden pragmatisch element
Het is de heerser van een gebied die bepaald welke religie in de staat is.
Vorm van ‘extern’ pluralisme: de regio waar je woont bepaald de religie dat je naleeft. Geloof moet privaat zijn niet in publieke sferen > katholiek achter gesloten deuren in een calvinistische samenleving.

Question 23

Vraag:Wat was John Locke’s bijdrage aan godsdienstvrijheid?

Answer 23

Antwoord:Hij pleitte voor scheiding van kerk en staat en beperkte staatsmacht over religie.

Question 24

Vraag:Wat stelde Spinoza over vrijheid?

Answer 24

Antwoord:Vrijheid van filosoferen is essentieel voor vrede en vroomheid (= vrijheid van godsdienst) in de staat.

Question 25

Vraag: Wat zei Bayle over vrijheid?

Answer 25

Antwoord: Vrijheid moet ook gelden voor atheïsten en indifferenten.

Question 26

Vraag: Wat legde de Franse Revolutie vast over godsdienstvrijheid?

Answer 26

Antwoord: De Verklaring van de Rechten van de Mens (1789) garandeerde vrijheid van religie zolang de openbare orde niet wordt verstoord.

Question 27

Vraag: Hoe werd dit in de VS vastgelegd?

Answer 27

Antwoord: De Bill of Rights (1791) stelde religieuze vrijheid en scheiding van kerk en staat vast.

Question 28

Vraag: Wat zegt de UVRM (1948) over godsdienstvrijheid?

Answer 28

Antwoord: Iedereen heeft recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst.

Question 29

Vraag: Wat was Jean-Jacques Rousseau’s bijdrage?

Answer 29

Antwoord: Hij introduceerde het concept van civil religion als een sociale uitvinding.

Question 30

Vraag: Wat stelde John Stuart Mill in "On Liberty"?

Answer 30

Vrijheid is noodzakelijk voor persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling. EN Het vrijheid/schadeprincipe: Inmenging is alleen gerechtvaardigd om schade aan anderen te voorkomen.

Question 31

Vraag: Wat stelde John Rawls over tolerantie?

Answer 31

Antwoord: Intolerante groepen mogen worden beperkt als zij de veiligheid van tolerante instituties in gevaar brengen. • Geen vrijheid om de vrijheid, maar als politieke en maatschappelijke mogelijkheidsvoorwaarde om te vinden wat waardevol is • Poltical liberalism - Rawls o Ongelijkheid mag enkel ten voordele van de minderheid o Basic feature of democracy is the fact of reasonable pluralism: onze samenleving is pas mogelijk als iedereen zich redelijk opstelt => over bepaalde zaken iedereen mee eens zijn, maar niet alles moet overeenkomen - minderheden moeten niet volledig assimileren

Question 32

Belangrijke gebeurtenissen ivm tolerantie in de Middeleeuwen

Answer 32

o Montségur (1244): Val van een ketters bolwerk. o Inquisitie: Actief in het bestrijden van afwijkende geloofsovertuigingen.

Question 33

Vraag: Wat zijn de drie belangrijke Europese verworvenheden met betrekking tot religie en staat?

Answer 33

Antwoord: Scheiding van kerk en staat. Neutraliteit van de overheid (tolerantie). Godsdienstvrijheid.

Question 34

raag: Waarom kwamen deze verworvenheden pas later tot stand (scheiding kerk en staat, neutraliteit overheid, godsdienstvrijheid)

Answer 34

Ze kwamen voort uit pragmatische overwegingen, niet als morele deugd. Zowel kerk als staat waren lange tijd tegen vrijheid van religie.

Question 35

Vraag: Wat was de overtuiging van de staat over diversiteit in de samenleving?

Answer 35

Antwoord: Men dacht dat diversiteit de politieke stabiliteit zou ondermijnen en samenleven onmogelijk maakte.

Question 36

Vraag: Waarom werden atheïsten als onbetrouwbaar beschouwd?

Answer 36

Antwoord: Men dacht dat ze zich niet zouden gedragen zonder geloof in het hiernamaals of een laatste oordeel.

Question 37

Vraag: Wat betekent de uitspraak: "Geef aan de keizer wat de keizer toekomt, en aan God wat God toekomt"?

Answer 37

Antwoord: Dit verwijst naar een verdeling van bevoegdheden tussen wereldlijke en geestelijke macht. Het is geen scheiding van kerk en staat, maar een bevoegdheidsverdeling waarbij de kerk vaak superieur was.

Question 38

Vraag: Wat hield de tweezwaardenleer in?

Answer 38

Antwoord: Wereldlijke macht: Burgers en maatschappelijke zaken, zoals veiligheid. Geestelijke macht: Zorg voor het juiste geloof en het hiernamaals.

Question 39

Vraag: Wat was de positie van de wereldlijke macht in de tweezwaardenleer?

Answer 39

Antwoord: Ondergeschikt aan de geestelijke macht.

Question 40

Vraag: Wat zijn "Res Mixtae"?

Answer 40

Antwoord: Gemengde aangelegenheden waarin zowel kerk als wereldlijke macht zeggenschap hadden, zoals de inquisitie. = gemengde aangeledenheden Instellingen/instituties waar zowel de kerk als de wereldlijke macht zeggingskracht in heeft of actief in was -> een bepaalde vorm van inquisitie Inquisitie: gelovigen konden vervolgd worden om het feit dat ze niet helemaal juist geloofden = Res Mixtae → het was aan de kerk te bepalen of u al dan niet een ketter was en aan de wereldlijke macht om al dan niet strafuitvoering =>Samenwerken voor christelijk Europa

Question 41

Vraag: Wat was de rol van de inquisitie binnen de Res Mixtae?

Answer 41

Antwoord: De kerk bepaalde ketterij, en de wereldlijke macht voerde de straf uit.

Question 42

Vraag: Waarom werd geloofseenheid als een staatszaak gezien?

Answer 42

Antwoord: Geloofseenheid werd nodig geacht voor politieke stabiliteit. Ketters werden beschouwd als een gevaar voor de samenleving.

Question 43

Vraag: Hoe werden ketters in de Middeleeuwen behandeld?

Answer 43

Antwoord: Met dwang en, indien nodig, de doodstraf. Ketters werden gezien als een bedreiging voor zowel zichzelf als de samenleving.

Question 44

Vraag: Wat is een voorbeeld van pragmatische tolerantie in de Middeleeuwen?

Answer 44

Antwoord: Joden werden soms gedoogd omdat hun economische rol belangrijk was, zoals het toestaan van rente op leningen.

Question 45

Vraag: Wat is het verschil tussen "joden" (kleine letter) en "Joden" (hoofdletter)?

Answer 45

joden: Verwijst naar de religie. Joden: Verwijst naar het volk.

Question 46

Vraag: Hoe werd tolerantie soms pragmatisch toegepast op prostitutie?

Answer 46

Antwoord: Het werd toegestaan omdat verbieden slechtere gevolgen zou hebben dan het gedogen. -> als we het verbieden zijn we slechter af • Augustinus en Thomas van Aquino

Question 47

Vraag: Hoe werd ketterij behandeld in de Middeleeuwen?

Answer 47

Antwoord: Ketters werden vervolgd, boeken werden verbrand. Het concept "één staat, één godsdienst" werd rigide toegepast

Question 48

Vraag: Wat is een voorbeeld van kettervervolging?

Answer 48

Antwoord: De vervolging van de Cataren in Zuid-Frankrijk, inclusief de val van Montségur.

Question 49

Vraag: Wat veranderde in de 17e eeuw ten opzichte van religieuze tolerantie?

Answer 49

Antwoord: Men begon in te zien dat samenleven met mensen van verschillende overtuigingen mogelijk was.

Question 50

Vraag: Waarom kwam de scheiding van kerk en staat uiteindelijk tot stand?

Answer 50

Antwoord: Om levensbeschouwingen een faire plaats te geven en respect te tonen voor verschillende overtuigingen, inclusief in de publieke ruimte. En dat de overheid zich er niet mee moest moeien

Question 51

Tolerantie als … (in Middeleeuwen)

Answer 51

second best option. o Op basis van pragmatische overwegingen • Vnl op Joden toegepast -> op bepaalde moment gedoogt, omdat de Joden doden heeft negatievere consequenties dan als we ze binnen de perken houden vb Getto’s • Had onder meer te maken economisch: voor christenen niet toegelaten om rente te vragen op leningen en bij Joden wel → als rente mogen vragen incentief om leningen te geven aan iemand => interessant voor handel – bepaalde steden in de middeleeuwen vroegen aan Joden om er te gaan wonen + extra belastingen vragen • = pragmatisch, geen notie van respect of mensenrechten • Augustinus • We moeten de joden laten leven omdat ze het slechte voorbeeld geven = dedactisch gedacht • Augustinus en Thomas van Aquino • Pleiten voor tolerantie van prostitutie op basis van tolerantie → pragmatisch • Als we het verbieden zijn we slechter af dan als we het toelaten •  We willen het liever verbieden, maar als we het verbieden zijn we slechter af o Soms heeft verbieden slechtere gevolgen dan gedogen

Question 52

Wat waren de centrale ideeën van John Locke over tolerantie in zijn "Brief over tolerantie" (1689)?

Answer 52

- Scheiding kerk en staat: Kerk verantwoordelijk voor zielenheil, staat voor maatschappelijke orde. - Kerk mag geen dwang gebruiken; dwang leidt niet tot echte overtuiging. - Intolerantie is inefficiënt (True belief argument). - Beperkte tolerantie: katholieken en atheïsten uitgesloten vanwege staatsgevaarlijkheid.

Question 53

Waarom vielen katholieken en atheïsten buiten Lockes tolerantieconcept?

Answer 53

- Katholieken: Dubbele loyaliteit aan paus en koning, risico bij conflicten. - Atheïsten: Geen morele deugdzaamheid zonder geloof in een laatste oordeel.

Question 54

Welke revolutionaire ideeën verdedigde Spinoza in zijn "Tractus theologico-politicus" (1670)?

Answer 54

- Vrijheid van denken en meningsuiting (Libertas philosophandi). - Tolerantie en vrijheid zijn noodzakelijk voor staatsvrede en moraal. - Politiek moet vrijheid garanderen in plaats van religie op te leggen. - Individuele godsdienstvrijheid voor iedereen, inclusief atheïsten.

Question 55

Hoe argumenteerde Piere Bayle tegen religieuze dwang in zijn werk "Commentaire" (1686)?

Answer 55

- Dwang is niet universaliseerbaar: Als je dwang gebruikt, mag de ander dat ook. - Contingentie van religieuze opvattingen: Religie wordt vaak bepaald door geboorteplaats. - Argumenten tegen dwang: Christelijk, filosofisch en praktisch. - Tolerantie, ook voor atheïsten, is noodzakelijk.

Question 56

Welke rol speelden de Franse Déclaration des droits de l’homme et du citoyen (1789) en de Amerikaanse Bill of Rights (1791) in de ontwikkeling van godsdienstvrijheid?

Answer 56

- Déclaration: Artikel 10 beschermt meningsvrijheid zolang publieke orde niet wordt verstoord. - Bill of Rights: Verbiedt wetten die religie beperken en beschermt vrije meningsuiting.

Question 57

Wat waren de belangrijkste ideeën van John Stuart Mill over vrijheid en tolerantie?

Answer 57

- Vrijheidsprincipe: Overheid mag vrijheid alleen beperken om schade aan anderen te voorkomen. - Geen censuur, zelfs niet voor controversiële meningen. - Vrijheid van meningsuiting cruciaal voor waarheid, kennis en democratie. - Vrijheid vereist educatie: leerplicht als basis voor echte vrijheid.

Question 58

Wat is het verschil tussen Locke’s tolerantie en Mill’s vrijheid?

Answer 58

- Locke: Tolerantie gebaseerd op pragmatiek en beperkte godsdienstvrijheid. - Mill: Vrijheid gebaseerd op utilitarisme, inclusief vrijheid buiten religieuze kwesties.

Question 59

Hoe droegen pragmatische overwegingen bij aan de invoering van godsdienstvrijheid?

Answer 59

- Levensbeschouwelijk pluralisme werd lang als staatsgevaarlijk gezien. - Godsdienstvrijheid aanvankelijk ingevoerd om maatschappelijke orde te behouden. - Pas later kreeg tolerantie een morele grondslag als onderdeel van liberale gelijkheidsideeën.

Question 60

Welke uitdagingen bracht godsdienstvrijheid met zich mee na de Franse Revolutie?

Answer 60

- Religie was de maatschappelijke lijm; hoe een samenleving samenhouden zonder? - Verschillende religieuze opvattingen beïnvloeden moraal en sociale normen. - Destructieve effecten op kerkelijke instellingen (beeldenstorm, secularisatie).

Question 61

Wat bedoelde Mill met het idee dat censuur een "dood dogma" creëert?

Answer 61

- Zonder tegenspraak verliest de waarheid haar kracht en levendigheid. - Tegenstemmen helpen om de waarheid te blijven testen en beargumenteren.

Question 62

Vraag: Wat wordt bedoeld met de weg naar godsdienstvrijheid als individueel recht?

Answer 62

Antwoord: Vanaf de 17e eeuw begonnen filosofen, zoals Locke, Spinoza en Bayle, te pleiten voor tolerantie. Dit groeide uit tot het idee dat godsdienstvrijheid een individueel recht moest zijn, in plaats van een collectief privilege van vorsten of staten.

Question 63

Vraag: Wat was een belangrijke pragmatische reden om tolerantie in te voeren?

Answer 63

Antwoord: Het werd erkend dat levensbeschouwelijk pluralisme niet per se staatsgevaarlijk was en dat het tolereren van verschillende opvattingen de maatschappelijke vrede kon bevorderen.

Question 64

Vraag: Wat schreef Locke in zijn 'Brief over tolerantie' (1689)?

Answer 64

Antwoord: Locke pleitte voor scheiding van kerk en staat en stelde dat de kerk geen dwang mocht gebruiken om geloof op te leggen. Intolerantie was volgens hem inefficiënt, niet immoreel.

Question 65

Vraag: Wat betekent het "True Belief Argument" van Locke?

Answer 65

Antwoord: Geweld kan iemand niet echt overtuigen om te geloven. Geloof kan niet worden afgedwongen, wat intolerantie inefficiënt maakt.

Question 66

Vraag: Waarom sluit Locke katholieken en atheïsten uit van tolerantie?

Answer 66

Katholieken: Dubbele loyaliteit aan de paus en de staat maakt hen onbetrouwbaar. Atheïsten: Zonder geloof in een laatste oordeel ontbreekt een morele basis om deugdzaam te zijn.

Question 67

Vraag: Wat houdt Spinoza’s 'Libertas philosophandi' in?

Answer 67

Antwoord: Vrijheid van denken en meningsuiting op alle vlakken, inclusief godsdienstvrijheid voor atheïsten.

Question 68

Vraag: Wat is de kern van Spinoza's argument voor tolerantie?

Answer 68

Antwoord: Vrijheid en tolerantie zijn noodzakelijk om staatsvrede en moraal te behouden. Het doel van politiek is vrijheid, niet religieuze eenheid.

Question 69

Vraag: Hoe verschilt Spinoza’s tolerantie van Lockes visie?

Answer 69

Antwoord: Spinoza bepleit individuele vrijheid van denken en meningsuiting zonder uitsluiting van groepen zoals atheïsten. Locke sluit bepaalde groepen uit en richt zich meer op efficiëntie dan op morele vrijheid.

Question 70

Vraag: Wat is Bayle’s belangrijkste argument tegen het gebruik van dwang in religie?

Answer 70

Antwoord: Dwang is niet universeel toepasbaar. Als je dwang gebruikt om een ander te overtuigen, mag de ander dat ook doen om jou te overtuigen.

Question 71

Vraag: Wat zegt Bayle over de contingentie van religieuze opvattingen?

Answer 71

Antwoord: Iemands religieuze overtuiging hangt af van de plaats waar men geboren is. Dit inzicht zou tolerantie moeten bevorderen.

Question 72

Vraag: Wat is Bayle's visie op atheïsten?

Answer 72

Antwoord: In tegenstelling tot Locke vindt Bayle dat atheïsten moreel deugdzaam kunnen zijn en dat samenleven met hen mogelijk is.

Question 73

Vraag: Wat werd vastgelegd in de Franse Déclaration des droits de l’homme et du citoyen (1789)?

Answer 73

Antwoord: Artikel 10 stelde dat men niet vervolgd mocht worden op basis van religieuze overtuigingen, tenzij deze de publieke orde verstoren.

Question 74

Vraag: Wat garandeert het First Amendment van de Amerikaanse Bill of Rights (1791)?

Answer 74

Antwoord: Vrijheid van godsdienst, meningsuiting, pers, vergadering en het recht om de overheid te verzoeken om herstel van grieven.

Question 75

Vraag: Wat stelt artikel 18 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948)?

Answer 75

Antwoord: Iedereen heeft recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst, inclusief het recht om van religie te veranderen en deze te belijden.

Question 76

Vraag: Wat is het verschil tussen Locke’s tolerantie en Mill’s vrijheid?

Answer 76

Antwoord: Locke pleit voor tolerantie binnen bepaalde grenzen, terwijl Mill spreekt over vrijheid, inclusief vrijheid van meningsuiting, gebaseerd op utilitarisme.

Question 77

Vraag: Wat is het schadeprincipe van Mill?

Answer 77

Antwoord: Vrijheid mag alleen worden beperkt als het gedrag van een persoon schade toebrengt aan anderen. Eigen welzijn is geen voldoende reden om vrijheid te beperken.

Question 78

Vraag: Waarom is vrijheid van meningsuiting essentieel volgens Mill?

Answer 78

Antwoord: Vrijheid van meningsuiting voorkomt dat waarheden "dode dogma’s" worden. Zelfs onjuiste meningen kunnen bijdragen aan een levendig debat en het zoeken naar waarheid.

Question 79

Vraag: Waarom wordt godsdienstvrijheid het "ongewilde achterkleinkind van tolerantie" genoemd?

Answer 79

Antwoord: Godsdienstvrijheid is voortgekomen uit pragmatische overwegingen van tolerantie, maar kreeg pas later een morele grondslag in de liberale rechtsstaat.

Question 80

Vraag: Welke uitdagingen bracht godsdienstvrijheid met zich mee na de Franse Revolutie?

Answer 80

Religie was lange tijd de cement van de samenleving; zonder religieuze eenheid ontstonden vragen over sociale cohesie. Verschillende religieuze opvattingen leidden tot morele verdeeldheid (bijv. over alcohol en genderrollen).

Question 81

Vraag: Wat is civil religion, en waarom werd dit geïntroduceerd?

Answer 81

Antwoord: Civil religion is een neutrale, verbindende vorm van religie (zoals "a nation under one God" in de VS) die sociale cohesie bevordert zonder specifieke religieuze dogma’s op te leggen.

Question 82

Vraag: Wat was het uitgangspunt van het christendom tijdens de Reconquista?

Answer 82

Antwoord: Het principe "één rijk, één godsdienst" waarbij andere religies werden uitgesloten.

Question 83

Vraag: Hoe verschilde de islamitische benadering van tolerantie in Al-Andalus van die van het christendom?

Answer 83

Antwoord: Islamitische bestuurders tolereerden joden en christenen door verwijzing naar verzen in de Koran en het dhimma-systeem, hoewel dit geen volledige gelijkheid of vrijheid inhield.

Question 84

Vraag: Wat was het dhimma-systeem?

Answer 84

Antwoord: Een systeem waarin niet-moslims (joden en christenen) beschermd werden, maar wel extra belastingen moesten betalen en beperkte rechten hadden.

Question 85

Vraag: Wat gebeurde er in 1148 met de verovering van Córdoba door de Almohaden?

Answer 85

Antwoord: Joden en christenen moesten zich bekeren of vertrekken. Veel intellectuelen zoals Maimonides en Averroës moesten vluchten.

Question 86

Vraag: Wat gebeurde er bij de val van Granada in 1492?

Answer 86

Het Alhambra (= plaats waar de laatste moslimheerser zich toen verbleef) → sleutels van het Alhambra op 1 jan 1492 overgedragen aan katholieke koningspaar Ferdinand II van Aragon en Isabella I van Castilië => Met de val van Granada is de reconquista voltooid. - Uitdrijvingsedict o Joden kunnen kiezen of wel laten ze zich bekeren of ze moeten vertrekken o Moslims kregen 10j respijt • Rond 1502 ook uitdrijvingsedict: dopen of verdwijnen o => vanaf het moment christenen aan de macht pricinpe ‘één rijk, een godsdienst” - Morisco’s en Maranen o Gedoopten: nieuwe katholieken → ‘maranen’ genoemd (afgeleid van het spaanse woord ‘varken’). o 2de-rangsburgers: moesten varkensvlees eten, gecontroleerd of ze naar de mis gingen o Steeds meer rassentheoriën: 1maal jood altijd jood ondanks bekeerling o => uiteindelijk in 17de eeuw: alle moslims en joden uit Europa gezet ook de bekeerde • Wij moeten een zuiver christelijkrijk

Question 87

Vraag: Wat waren "Morisco's" en "Maranen"?

Answer 87

Antwoord: Morisco's waren bekeerde moslims, en Maranen waren bekeerde joden. Ze werden als tweederangsburgers behandeld en vaak gecontroleerd op hun geloofsovertuiging.

Question 88

Vraag: Hoe definieerde Erasmus tolerantie?

Answer 88

Antwoord: Tolerantie betekende voor Erasmus het behoud van eenheid binnen het christendom door onderscheid te maken tussen essentiële geloofspunten en adiaphora (bijzaken).

Question 89

Vraag: Wat was de rol van de adiaphora volgens Erasmus?

Answer 89

Antwoord: Dit waren niet-essentiële geloofspunten waarover men van mening kon verschillen zonder de eenheid van het christendom te breken.

Question 90

Vraag: Waarom tolereerde Erasmus de Rooms-Katholieke Kerk ondanks zijn kritiek?

Answer 90

Antwoord: Omdat hij de eenheid van het christendom belangrijker vond dan zijn eigen meningsverschillen met de kerk.

Question 91

Vraag: Waar lag de grens van tolerantie voor Erasmus?

Answer 91

Antwoord: Bij schisma's; zij die de christelijke eenheid in vraag stelden, moesten worden vervolgd.

Question 92

Vraag: Wat was de impact van de Reformatie op religieuze tolerantie in Europa?

Answer 92

Antwoord: De Reformatie doorbrak de religieuze eenheid van Europa, wat leidde tot godsdienstoorlogen en het ontstaan van religieuze diversiteit.

Question 93

Vraag: Hoe keken Luther en Calvijn aan tegen tolerantie?

Answer 93

Antwoord: Ze waren niet bijzonder tolerant. Luther schreef antisemitische teksten, en Calvijn liet ketters verbranden.

Question 94

Vraag: Wat was de rol van Willem van Oranje in de strijd voor tolerantie?

Answer 94

Antwoord: Hij pleitte pragmatisch voor meer religieuze tolerantie in de Lage Landen, deels als onderdeel van de strijd tegen Spanje.

Question 95

Vraag: Wat hield de Vrede van Augsburg (1555) in?

Answer 95

Antwoord: Het principe "Cuius regio, eius religio" werd ingevoerd, waarbij de heerser de religie van zijn gebied bepaalde.

Question 96

Vraag: Wat was de Vrede van Westfalen (1648)?

Answer 96

Antwoord: Het beëindigde de Dertigjarige en Tachtigjarige oorlogen en bevestigde religieuze diversiteit in Europa.

Question 97

Vraag: Wat was het "ius emigrandi"?

Answer 97

Antwoord: Het recht van burgers om te migreren naar een regio met een andere religie als ze niet akkoord gingen met de religie van hun heerser.

Question 98

Vraag: Wat zijn voorbeelden van historische gebouwen die van functie veranderden door religieuze veroveringen?

Answer 98

Antwoord: Aya Sofia in Turkije (kerk werd moskee) en de Mezquita van Córdoba (moskee met een kathedraal erin).

Question 99

Vraag: Hoe wordt de Reconquista soms gebruikt in moderne ideologische debatten?

Answer 99

Antwoord: Het wordt zowel aangevoerd als bewijs van islamofobie in Europa als van Europese onderdrukking door moslims.

Question 100

Homo sapiens, Homo faber, en Homo religiosus

Answer 100

Homo sapiens = denker (abstract, zelfreflectie en rationaliteit, Homo faber = maker(technologie en cultuur), en Homo religiosus = spirituele en religieuze kant, verlangen naar betekenis, het transcendente (= superieure hoger bewustzijn) en zoektocht naar de hogere waarheid => samenspel tussen de drie aspecten, waar denken, maken en spiritualiteit elkaar aanvullen, maar ook tot disharmonie, waar bijvoorbeeld rationaliteit het religieuze of het creatieve belemmert, of waar spiritualiteit niet in balans is met de technologische vooruitgang.

Question 101

5.2. Edict van Nantes

Answer 101

Reformatie zet zich door in Frankrijk: strijd tegen de hugenoten (=protestanten) Vanaf 1562: katholieken – protestanten: bloederige strijd - Frankrijk was een katholieke natie, maar in het Zuiden kreeg Calvijn wel wat aanhang - => er ontstaat een burgeroorlog - Wordt gepacificeerd in 1598 op moment Hendrik IV koning wordt van Frankrijk Hendrik van Navarra • Oorspronkelijk protestants, maar hij trouwde met de katholieke Margaretha van Valois (zus van de koning) => brug tussen protestanten en katholieke op huwelijksfeest o De Bartholomeusnacht (huwelijksnacht) 1572 o -> protestanten waren met truck naar Parijs gehaald, om ze daar te vervolgen en te doden • Hij bekeerde zich tot het katholicisme en werd koning Hendrik IV van Frankrijk. o = opportunistisch – uitdrukking: Parijs is mij wel een mis waard • 1598: kondigt het Edict van Nantes af → Godsdienstvrede brengen na 36j burgeroorlog: o => tolerantie edict • = eerste vorm van intern pluralisme in een W-Europees christelijke staat • Wij als katholieke staat, tolereren dat er in het Z-Fr protestanten zijn • Vandaag moet de staat neutraal zijn – hier een vb van tolereren o Katholicisme bleef staatsgodsdienst o Maar: protestanten kregen het rechten • Na zijn dood wordt het edict dode letter