HC week 9 Flashcards
(64 cards)
Aangeboren afwijkingen: indelingen:
- Erfelijk vs niet erfelijk
- Syndromaal vs geïsoleerd
- Major vs minor anomalie
- Deformatie, disruptie, malformatie, dysplasie
Fetal alcohol sydrome:
- Variabel fenotype
- Aangeboren hartafwijkingen
- Groeiachterstand
- Nier-, hersen- en skeletafwijkingen
- Faciale dysmorfie (soms subtiel): korte oogspleten, lang en vlak philtrum
- Abnormale cognitieve functie
- Gedragsproblemen tot op volwassen leeftijd
Teratologie =
kennis over alle agentia die structurele schade kunnen aanrichten bij de zich ontwikkelende foetus gedurende de zwangerschap
Principes van Wilson (factor die teratogeniciteit bepalen):
- Type geneesmiddel: chemische en farmacologische eigenschappen
- Hoogte en duratie van de blootstelling
- Maternale modulatie van dosis
- Toegang tot foetus/embryo
- Embryonale periode
- Capaciteit van verschillende organen om stof te metaboliseren
- Gevoeligheid van soort en individu (genetisch)
Teratogene blootstellingen:
- Geneesmiddelen
- Genotmiddelen
- Beroepsblootstellingen
- Intoxicaties
- Infecties
- Maternale ziekten
- Straling
- Voeding
Toxoplasmose:
- Parasiet die placenta kan passeren
- Kattenpoep
- Hydrocephalie, microphtalmie, chorioretinitis, hersenbeschadiging, multipele overige orgaanschade
- 25 % vd vrouwen in vruchtbare leeftijd heeft antistoffen
- 0,1% van levend geborenen heeft foetale infectie
- Hoe later in zwangerschap hoe erger
Congenitale rubella:
- In utero infectie geeft: glaucoom, microphtalmie, catarct, hartafwijkingen, slechthorendheid, mentale retardatie
- Minder voorkomend: skelet-, viscerale en genitale afwijkingen
- Twee mogelijke pathogenesen: directe virale effecten, schade door immuunrespons
- Virus stopt celdeling inhibitie organogenese malformaties
- Vooral malformaties oog en hart
Thalidomide:
- Middel tegen zwangerschapsmisselijkheid
- Veroorzaakt ernstige ledemaatsafwijkingen, afwijkingen maagdarmstelsel, hart en nieren, afwezigheid van oren
Valproaat:
- Anti-epilepticum
- Smal voorhoofd, lang vlak philtrum, kleine mond, dunne lippen, brede neusbrug, epicanthi, korte neus
- Radiale straalafwijkingen
- Hartafwijking
- Ontwikkelingsachterstand
- Lumbosacrale neurale buis defecten
Vitamine A:
- Teratogeen bij zeer lage dosis
- Gevoelig bij 3e-4e week, vaak voordat vrouw dit weet
- Afwijkingen: craniofaciaal, palatum schisis, neuraalbuisdefecten, cardiovasculaire afwijkingen, thymusaplasie, psychologische beperkingen, oorafwijkingen, kleine kaak, nierafwijkingen
- Vaak lager IQ
a priori risico en syndroom definitie
A priori risico = risico wat iemand heeft op dragerschap van een genetische aandoening puur op basis van diens positie in de stamboom tav de persoon met bewezen mutatie
Syndroom = herkenbaar patroon van aangeboren afwijkingen waarbij unieke combi van kenmerken onderscheid mogelijk maakt van andere patronen
Major en minor anomalie
Major anomalie = afwijking die nadelig effect heeft op de gezondheid en zelfs levensbedreigend kan zijn
Minor anomalie afwijking = afwijking die geen invloed heeft op lichamelijke gezondheid, vaak wel psychisch (<4% bevolking)
Vaakst aan hand, oog, gezicht en oor
Meer minor anomalieën geven hogere kans op major anomalie
Deformatie
afwijkende vorm als gevolg van mechanische krachten die inwerken op oorspronkelijk normale structuur, spontane correctie kan optreden, vb oligohydramnion
Disruptie
Disruptie = afwijkende vorm als gevolg van ernstige schade door extrinsieke factoren aan een oorspronkelijk normale structuur, vaak niet te herstellen, vb amniotic bands
Oorzaken disruptie:
- Extrinsiek: infectie, trauma, ischemie, bloeding, teratogenen, traumata
- Op zich niet erfelijk, erfelijke factoren kunnen wel predisponeren tot disruptie en beloop verslechteren
Malformatie
Malformatie = afwijking van orgaan, deel van orgaan of lichaamsdeel tgv van een reeds afwijkend ontwikkelingsproces, vb polydactylie
Oorzaken malformatie:
- Niet erfelijk: softenon
- Erfelijk
- Combinatie
Dysplasie
afwijkende histiogenese en morfologische gevolgen daarvan, vaak door meerdere orgaansystemen, vb osteogenesis imperfecta
Belang van diagnose aangeboren afwijking:
- Beperkt diagnostisch circuit
- Zekerheid over oorzaak
- Prognose mogelijk
- Optimale opvang / begeleiding
- Erfelijkheidsadvies
- Lotgenotencontact
Doel van registratie:
- Vaststellen frequentie afwijking
- Evalueren effect van interventie
- Evalueren effect verandering in populatie
- Snelle herkenning teratogene exposities
- Etiologisch onderzoek
- Planning medische zorg
Registratiesystemen:
- EUROCAT: registreert congenitale anomalieën en tweelingen (niet Rotterdam)
- LVR: 1e en 2e lijn
- LNR
- NEORAH: afwijkende hielprikscreening
- LAREB: teratogeniciteit van geneesmiddelen
- STOET: erfelijke kanker op kinderleeftijd
Geïsoleerde afwijkingen:
- Wel reden voor onderzoek
- 2/3e van de gevallen
- Kunnen wel erfelijk zijn: monogenetisch, multifactorieel, mogelijk herhalingsrisico
3 hoofdproblemen voor vermoeden syndroom:
- Een of meerdere aangeboren afwijkingen
- Groeiachterstand aanwezig bij geboorte of in eerste jaren optredend
- Achterstand verstandelijke ontwikkeling
Genetische penetrantie
anticipatie
Genetische penetrantie = het percentage individuen dat een aandoening tot expressie brengt; van de meest geringe symptomen tot de ernstigste vorm.
Anticipatie = aandoening wordt over generaties erger, vaak bij repeat-aandoeningen
Genetische en allelische heterogeniteit
Genetische heterogeniteit = een ziektebeeld veroorzaakt door meerdere genen
Allelische heterogeniteit = een gen veroorzaakt meerdere ziektebeelden
Associatie & sequentie
Associatie = Een associatie is het vaker dan op basis van toeval in combinatie met elkaar optreden van twee of meer aangeboren afwijkingen. Deze combinatie van aangeboren afwijkingen vormt voor zover bekend geen sequentie of syndroom.
Sequentie = Een sequentie is een combinatie van aangeboren afwijkingen welke, in één of meerdere cascades, voortvloeien uit één enkele initiële aangeboren afwijking of mechanische kracht