HC.1 Het centrale zenuwstelsel en de endocriene organen

Question 1

Wat is een multicellulair organisme?

Answer 1

Een organisme waarbij er specialisatie is van cellen/celsystemen waartussen communicatie is

Question 2

Welke systemen zijn belangrijk voor communicatie in het lichaam?

Answer 2

• Zenuwstelsel: netwerk van cellen met uitlopers die contact maken
• Endocrien systeem: hormonen via de bloedsomloop

Question 3

Wat zijn hormonen?

Answer 3

• Stoffen die circuleren in het bloed; kunnen eiwitten of ionen zijn, als het maar bindt aan een receptor
• Werken op doelwitcellen op afstand

Question 4

Hoe weet een hormoon wat een doelwitcel is?

Answer 4

Receptoren met hoge specificiteit en affiniteit. Daarna is het effect afhankelijk van geprogrammeerde respons van de doelwitcel.

Question 5

2 categoriën waar hormonen aan kunnen binden?

Answer 5

• Kernreceptor; schildklier en steroïd hormonen (bijnier), zijn niet wateroplosbaar en kunnen dus de kern in.
• Membraanreceptor: de hypofyse en hypothalamus hormonen binden aan membraanreceptoren, zijn geladen moleculen die de cel niet inkunnen. De buitenkant van de cel bevat dan receptoren waarna er een cascade op gang komt. Vaak gekoppeld aan een g-eiwit, dan treedt er verandering op van ATP en cAMP wat een respons geeft

Question 6

Soorten cel communicatie?

Answer 6

• Endocrien: via hormonen via de bloedbaan, specificiteit afhankelijk van receptoren
• Paracrien: buurcellen activeren elkaar met signaalmoleculen/hormonen
• Autocrien: cellen produceren een hormoon en activeren zichzelf daar dan mee.

Question 7

Belangrijkste endocriene klieren:

Answer 7

• Hypofyse
• Schildklier
• Bijschildklier
• Bijnier
• Testis
• Ovaria
• Pancreas

Question 8

Waarom is de hypothalamus in principe geen endocriene klier?

Answer 8

De hypothalamus is gespecialiseerd zenuwweefsel.

Question 9

Hoe wordt een hormoonaal evenwicht in stand gehouden?

Answer 9

Door de feedback mechanismen/terugkoppelingsmechanismen

Question 10

Een aantal endocriene ziekten die leiden tot een hormonale disbalans:

Answer 10

• Acromegalie = te veel van groeihormoon
• Ziekte van Cushing = te veel cortisol
• Ziekte van Addison = te weinig van bijnierhormoon
• Ziekte van Graves = te veel schildklieractiviteit
• Ziekte van Hashimoto = te weinig schildklieractiviteit

Question 11

Verschil hypofyse voor- en achterkwab?

Answer 11

• Voorkwab = bestaat uit endocriene cellen, groter
• Achterkwab = bestaat uit neuraal weefsel net zoals de hypothalamus, kleiner

Question 12

Hypothalamus neuronen?

Answer 12

• Grote cellen met lange uitlopers lopend naar de hypofyse achterkwab, daar geven ze hun hormoon af aan het bloed, bv oxytocine en ADH
• Kleine cellen met kortere uitlopers die hormonen af geven via bloed in de hypofyse cel in de voorkwab, de hypofyse produceert dan hormonen en die gaan naar de bloedbaan, bv TSH, ACTH, FSH, LH, groeihormoon, prolactine, endorphines

Question 13

Wat zit er in de hypofyse steel?

Answer 13

Loopt vanuit de hypothalamus naar hypofyse met uitlopers en de bloedvaatjes die naar de hypofyse gaan.

Question 14

Cellen in de hypofyse voorkwab?

Answer 14

• Somatotroop, maken groeihormoon (50%)
• Lactotroop, maken prolactine (15%)
• Corticotroop, maken ACTH (20%)
• Thyrotroop, maken TSH 5%
• Gonadotroop, maken LH en FSH 10%

Question 15

Hypothalamus-hypofyse bijnieras?

Answer 15

• hypothalamus: CRH (corticotropid releasing hormone) en vasopressine
• Hypofyse: ACTH (adrencorticotropid hormone)
• Bijnier: cortisol en bijnierandrogenen

Question 16

Hypothalamus-hypofyse schildklieras?

Answer 16

• Hypothalamus: TRH
• hypofyse: TSH
• Schildklier: T4 (precursor van T3)

Question 17

Hypothalamus-hypofyses groeihormoon as?

Answer 17

• Hypothalamus: somatostatine (remmend), GHRH (stimulerend)
• Hypofyse: groeihormoon GH
• Lever: IGF-1, belangrijkste mediator van het groeiaffect (zowel op bot als andere weefsels)

Ghreline kan hypofyse en hypothalamus stimuleren tot afgifte GHRH/GH

Question 18

Hypothalamus-hypofyse gonaden as?

Answer 18

• Hypothalamus: GnRh (gonadotropines stimuleren)
• Hypofyse: LH (testosteronproductie/eirijping), FSH (zaadcelvorming/oestradiol en oestrogeenproductie)
• Testis/ovarium: testosteron, oestradiol, progesteron

Question 19

Wat is prolactine en hoe werkt het?
+ Zoogreflex?

Answer 19

Prolactine stimuleert de melkproductie, staat onder remmende werking van dopamine.
Bij de boogreflex wordt dopamine productie geremd waardoor er meer prolactine vrij komt. Ook oxytocine bij boogreflex voor samentrekken van spieren in e borsten en de borstklieren waardoor melk wordt afgegeven.

Question 20

Hoe is de prolactine as?

Answer 20

Hypothalamus: dopamine (remmend)
Hypofyse: prolactine
Dan effect

Question 21

Welke hormonen worden uitgescheiden door de hypofyse achterkwab?

Answer 21

• Vasopressine = ADH, stimuleert reabsorptie van water in de nier en heeft dus effect op de bloeddruk
• Oxytocine = borstklier en baarmoeder contractie (bevalling) ook gemoedshormoon.

Question 22

Hoe is de afgifte van hormoon in de bloedbaan?

Answer 22

Pulsatiel –> circadiaa.

Question 23

Welke hormonen worden vooral ‘s nachts afgegeven?
Welke vooral overdag?

Answer 23

Prolactine, FSH, LH, GH

ACTH, meestal in de ochtend.

Question 24

Wat is het 24 uurs ritme van cortisol?

Answer 24

Cortisol in het bloed is hoog in de ochtend en laag in de nacht, evenals ACTH

Question 25

Wat is de rol van bindende eiwitten bij de bepaling van hormoonspiegels?

Answer 25

Als hormonen, steroïd en schildklier, gebonden zijn kunnen ze niet worden gebruikt en niet worden uitgescheiden, het bouwt een reservoir op in de circulatie. In homeostase is de verhouding tussen bindend eiwit en vrij hormoon stabiel. Bij bepaalde gebeurtenissen kan het veranderen, bij pilgebruik is er meer bindend eiwit en minder vrij hormoon, dan zal er meer hormoon aan worden gemaakt en is er een nieuw evenwicht. Dan is vrij hormoon weer gelijk maar totaal hormoon hoger.