HC2 - wetenschapsfilosofie

Question 2

Wat is het doel van wetenschapsfilosofie?

Answer 2

Te bepalen hoe wetenschap zou moeten worden bedreven en hoe kennis tot stand komt.

Question 3

Wat zijn de vier Mertoniaanse normen?

Answer 3

Communisme, universalisme, belangeloosheid, georganiseerde scepsis.

Question 4

Wat betekent ‘communisme’ volgens Merton?

Answer 4

Ideeën en resultaten moeten openbaar zijn en bijdragen aan collectieve kennis.

Question 5

Wat betekent ‘universalisme’ in de wetenschap?

Answer 5

Een uitspraak moet beoordeeld worden op inhoud, niet op de persoon die het doet.

Question 6

Wat is ‘belangeloosheid’ in wetenschappelijk werk?

Answer 6

Onderzoekers zouden geen persoonlijk belang mogen hebben bij een bepaalde uitkomst.

Question 7

Wat is ‘georganiseerde scepsis’?

Answer 7

Een systeem waarin kritisch naar bewijs en claims wordt gekeken.

Question 8

Wat is inductie?

Answer 8

Van specifieke observaties naar een algemene uitspraak redeneren.

Question 9

Waarom is inductie onzeker?

Answer 9

Omdat waarnemingen nooit volledig zijn en een ander patroon zich buiten het zicht kan voordoen.

Question 10

Wat is het inductieprobleem?

Answer 10

Het is logisch onmogelijk om op basis van beperkte observaties universele waarheden af te leiden.

Question 11

Wat is deductie?

Answer 11

Logisch redeneren van een algemene stelling naar een specifieke conclusie.

Question 12

Wat is een probleem bij deductie?

Answer 12

De logica kan kloppen, maar als de premissen niet waar zijn, is de conclusie alsnog onjuist.

Question 13

Wat is het verschil tussen inductie en deductie?

Answer 13

Inductie leidt tot een algemene regel op basis van observaties; deductie past een regel toe op een specifiek geval.

Question 14

Wat is falsificatie volgens Popper?

Answer 14

Een theorie is wetenschappelijk als zij in principe weerlegd kan worden.

Question 15

Wat bedoelde Popper met basisobservaties?

Answer 15

Publieke, toetsbare observaties die theorieën kunnen ondersteunen of weerleggen.

Question 16

Waarom is falsificatie krachtiger dan bevestiging?

Answer 16

Bevestiging kan toeval zijn, maar een tegenvoorbeeld weerlegt een claim direct.

Question 17

Waarom is falsificatie niet altijd sluitend?

Answer 17

Mensen negeren of verdraaien soms weerleggingen; observaties zijn ook subjectief.

Question 18

Wat betekent demarcatie?

Answer 18

Het afbakenen van wetenschap tegenover pseudowetenschap.

Question 19

Wat was Poppers criterium voor demarcatie?

Answer 19

Falsifieerbaarheid: pseudowetenschap maakt niet-falsifieerbare claims.

Question 20

Wat stelde Kant over kennis?

Answer 20

De werkelijkheid wordt gevormd door onze waarneming en mentale categorieën; we kennen de wereld nooit ‘op zich’.

Question 21

Wat is epistemologisch realisme?

Answer 21

De overtuiging dat objectieve kennis over de werkelijkheid mogelijk is.

Question 22

Waarom is epistemologisch realisme problematisch?

Answer 22

Onze observaties zijn beperkt en beïnvloed door interpretatie; objectieve kennis is onzeker.

Question 23

Wat stelt metafysisch realisme?

Answer 23

Er is een wereld buiten ons bewustzijn die objectief bestaat.

Question 24

Wat is de theepot van Russell een voorbeeld van?

Answer 24

Een niet-falsifieerbare bewering die dus geen wetenschappelijke claim is.

Question 25

Wat bedoelde Weber met wetenschappelijke wetten?

Answer 25

Ze moeten algemeen, precies en in principe falsifieerbaar zijn.

Question 26

Wat bedoelde Lakatos met de 'harde kern' van een onderzoeksprogramma?

Answer 26

De centrale, onaantastbare uitgangspunten van een theorie.

Question 27

Wat is de 'beschermgordel' volgens Lakatos?

Answer 27

Hulpstellingen en aanpassingen die de harde kern beschermen tegen falsificatie.

Question 28

Wat zijn positieve heuristieken volgens Lakatos?

Answer 28

Acties en richtingen die onderzoek bevorderen binnen een onderzoeksprogramma.

Question 29

Wat zijn negatieve heuristieken volgens Lakatos?

Answer 29

Wat men juist niet moet onderzoeken of aanpassen, om de kern intact te houden.

Question 30

Waarom wilde Lakatos niet direct theorieën verwerpen na falsificatie?

Answer 30

Falsificaties kunnen onbetrouwbaar zijn of pas tijdelijk zijn; wetenschap heeft tijd nodig.

Question 31

Wat is een paradigma volgens Kuhn?

Answer 31

Een geheel van aannames, theorieën en methoden die dominant zijn binnen een periode.

Question 32

Hoe ontstaat volgens Kuhn een paradigmawisseling?

Answer 32

Door een opeenstapeling van anomalieën ontstaat een crisis, waarna een nieuw paradigma opkomt.

Question 33

Wat is de rol van een wetenschappelijke revolutie volgens Kuhn?

Answer 33

Het vervangen van een oud paradigma door een nieuw, leidend kader.

Question 34

Wat is een voorbeeld van een paradigmawisseling in de psychologie?

Answer 34

De overgang van behaviorisme naar cognitieve psychologie.

Question 35

Wat is het verschil tussen Kuhn en Popper qua visie op wetenschap?

Answer 35

Popper focust op falsificatie als kernmechanisme; Kuhn benadrukt sociale en historische verschuivingen in paradigma’s.

Question 36

Wat is het verschil tussen Lakatos en Kuhn?

Answer 36

Lakatos ziet wetenschap als een rationeel proces binnen programma’s; Kuhn ziet wetenschap als sociaal en revolutionair.

Question 37

Wat zegt Popper over observaties?

Answer 37

Observaties zijn theoriegeladen; ze moeten openbaar en toetsbaar zijn.

Question 38

Wat betekent 'deductie volgt inductie'?

Answer 38

Eerst formuleer je een algemene regel (inductie), dan toets je die in specifieke gevallen (deductie).

Question 39

Wat was de wet van Copernicus belangrijk voor?

Answer 39

Een paradigmaverschuiving van geocentrisme naar heliocentrisme, gebaseerd op observaties.