Ingrijpen in de natuur

Question 1

Geef de jaartallen. De ontwikkeling van de landbouw

Answer 1

vanaf ca 8500 VC

Question 2

Tijdslijn van voedselverzamelaars - jagers?

Answer 2

13 000 VC = einde van de laatste ijstijd
11 000 VC = de mens voor het eerst sedentair
Tussen 11 000 en 9500 VC = 2500 jaar om de landbouw uit te vinden

Question 3

Hoe is de landbouw ontstaan en verspreid?

Answer 3

Door een klimaatwijziging veranderde de levenswijze van de mensen.
Milder klimaat = zachter klimaat = klimaat met warmere temperaturen.
In het gebied de Vruchtbare Halvemaan ontstond door het mildere klimaat een ideale leefomgeving voor de mens.

Question 4

Geef het schema van de levenswijze van de mensen in de Vruchtbare Halvemaan na het einde van de laatste ijstijd.

Answer 4

Oorzaak: klimaat: warmer
Gevolg van de oorzaak: meer voedsel, eetbare planten en dieren
Gevolg meer voedsel: makkelijker overleven
Gevolg makkelijker overleven: vaste verblijfplaats (sedentair bestaan)

Question 5

Tegenovergestelde van sedentair bestaan (vaste verblijfplaats)

Answer 5

nomadisch bestaan

Question 6

Zie tekening 9. Waar bevindt zich deze tekening?

Answer 6

De natuurlijke omgeving in de Vruchtbare Halvemaan na de laatste ijstijd.
Oranje: verspreiding wilde tarwe en gerst
Dieren: verspreiding wilde geiten en schapen

Question 7

Wat is telen?

Answer 7

kweken van planten

Question 8

Wat is fokken

Answer 8

kweken van dieren

Question 9

Wat is een revolutie?

Answer 9

Een grote verandering op relatief korte tijd

Question 10

Wat is domesticatie?

Answer 10

Ingrijpen in de natuur. Een nieuwe planten- of diersoort creëren door het selectief kweken van planten en dieren.

Question 11

Wat is een synoniem van agrarische revolutie?

Answer 11

De landbouwrevolutie

Question 12

Wat is landbouw?

Answer 12

Voedsel produceren

Question 13

Wat is akkerbouw?

Answer 13

Zelf planten selecteren en telen.

Question 14

Wat is veeteelt?

Answer 14

Zelf dieren selecteren om te fokken.

Question 15

Geef drie redenen waarom de landbouw precies in de Vruchtbare Halvemaan kon ontstaan.

Answer 15

? p62

Question 16

Wanneer werd de mens landbouwer?

Answer 16

? p62

Question 17

Waarom is de scheiding tussen beide samenlevingsvormen geen verticale streep is.

Answer 17

Elders bleven de mensen leven als voedsel verzamelaar-jagers. Stap voor stap werd de landbouw later in andere delen van de wereld ontwikkeld of ingevoerd. Toch leven er vandaag nog groepen als voedselverzamelaar-jagers.

Question 18

Het ontstaan van de landbouw in de Vruchtbare Halvemaan ca 8500 v.C. (groene kader)

Answer 18

Klimaat: terug kouder (maar geen ijstijd)
Voedsel: minder eetbare planten en dieren
Sedentair (over)leven: moeilijker
Dit brengt ons tot het ingrijpen in de natuur. De planten en dieren passen aan = domesticatie.
Zelf voedsel produceren = landbouw
Landbouw = akkerbouw (tarwe, gerst) en veeteelt (geiten, schapen)

Question 19

Tekening 10. En vul volgende dingen in:
1. China: werelddeel, tijdstip, voedsel
2. Andes- en Amazonegebied: werelddeel, tijdstip, voedsel
3. Vruchtbare Halvemaan: werelddeel, tijdstip, voedsel
4. Mexico: werelddeel, tijdstip, voedsel

Answer 19

1. Azië, ca 7500 vC, rijst en gerst
2. Zuid-Amerika, 3000-5000 vC, maniok en aardappelen
3. Azië, 8500 vC, gerst en tarwe
4. Noord-Amerika, ca 700 vC, maïs

Question 20

Tekening 11. Onderzoek de verspreiding van nieuwe teelten over de hele wereld. Geef het basisingrediënt, afbeelding teelt en regio van domesticatie.

Answer 20

1. tarwe, C, vruchtbare sikkel
2. maniok, D, Andes- en Amazonegebied
3. aardappelen, A, Andes- en Amazonegebied
4. rijst, E, China
5. maïs, B, Mexico

Question 21

Wat is een basisingrediënt?

Answer 21

Het belangrijkste bestanddeel van een gerecht.W

Question 22

Wie bracht de landbouw naar Europa en waarom?

Answer 22

In hun zoektocht naar steeds nieuwe landbouwgronden, verspreidden migranten uit het Nabije Oosten de landbouw naar Europa.

Question 23

Waarom brachten de migranten de landbouw naar Europa?

Answer 23

Omdat het toendralandschap uit de ijstijd plaats had gemaakt voor bij ondoordringbare bossen door de opwarming.

Question 24

Langs welke weg kwamen de migranten en verspreiden ze de landbouw naar Europa?

Answer 24

De migranten zochten hun weg langs kusten en rivierdalen omdat er zoveel ondoordringbare bossen waren.

Question 25

Wanneer kwam de landbouw voor het eerst tot ontwikkeling in Zuidoost-Europa en wanneer in Noordwest-Europa (onze streken)?

Answer 25

Zuidoost-Europa: 6500 vC Noordwest-Europa: 5500 vC

Question 26

Welke term past het beste: agrarische revolutie of agrarische evolutie? Verklaar jezelf.

Answer 26

agrarische evolutie. (zie groene kader)

Question 27

Tekening 12. Duid op de kaart met een pijl de meest logische route aan waarlangs de landbouw uiteindelijk onze streken bereikte.

Answer 27

Zie tekening 12.

Question 28

Hoe is de landbouw ontstaan en verspreid? (Groene kader)

Answer 28

Vruchtbare halvemaan: Sedentaire levenswijze = mild klimaat, meer eetbare planten en dieren, nederzettingen Domesticatie = slechter klimaat, domesticatie planten en dieren Daaruit volgt de landbouw = ontwikkeling akkerbouw en veeteelt = agrarische evolutie. Hieruit volgt de migratie naar Europa. Sedentaire levenswijze = sedentaire levenswijze = domesticatie en landbouw

Question 29

Onderzoek het leven in een vroege landbouwnederzetting in onze streken. Wat was nieuw in vergelijking met de levenswijze van de voedselverzamelaars-jagers tijdens de laatste ijstijd in onze streken?

Answer 29

Pottenbakken, kledij weven, akkerbouw en veeteelt, huizen bouwen uit hout en stro, stromanden vlechten.

Question 30

Tekening 13. Wat is dit?

Answer 30

Een vroege landbouwnederzetting in onze streken ca 5000 vC

Question 31

Onderzoek de evolutie van de landbouwwerktuigen. Wat was het voordeel van het gebruik van de sikkel en de haakploeg?

Answer 31

De sikkel en de haakploeg zorgden voor een hoger rendement. Zo was er een grotere opbrengst ook en moest je minder inspanning leveren.

Question 32

De techniche vooruitgang. Welke twee werktuigen dienden voor een hoger rendement?

Answer 32

De sikkel en de haakploeg.

Question 33

Leg uit. De ontwikkeling van de sikkel.

Answer 33

Voedselverzamelaars-jagers gebruikten vuurstenen sikkels om hele aren ineens af te snijden. De rijpe graankorrels moesten zo snel mogelijk geoogst worden, anders verspreidde de wind ze overal rond. Ze ontwikkelden ook steeds betere sikkels waarmee ze sneller konden oogsten.

Question 34

Wat zijn aren?

Answer 34

Aren = korenaren Aar = korenaar

Question 35

Leg uit. De ontwikkeling van de haakploeg.

Answer 35

De eerste landbouwers gebruikten een graafstok om de grond open te rijten om te kunnen zaaien. In het 6de millennium vC evolueerde de graafstok tot een haakploeg, waarmee grondiger kon worden gewerkt. Ca 4000 vC slaagden de mensen in het Nabije Oosten erin om trekdieren voor de ploeg te spannen. Zo ging het rendement (de opbrengst) in de landbouw spectaculair omhoog.

Question 36

Tekening 14. Vul aan.

Answer 36

1. Prehistorische sikkel uit één stuk vuursteen 2. Reconstructie van een prehistorische sikkel uit hout en ingezette vuursteentjes 3. Graafstok: 1 man rijt met een graafstok de grond open 4. Haakploeg: getrokken door mensen 5. Haakploeg: getrokken door trekdieren

Question 37

Hoe zag een landbouwsamenleving in Europa eruit? (Groene kader)

Answer 37

Sedentaire levenswijze Activiteiten landbouwsamenleving = landbouw (hoger rendement door oa betere werktuigen), jacht, visvangst, weven, pottenbakken

Question 38

Welke gevolgen had de ontwikkeling van de landbouw? Onderzoek de invloed van de landbouw op de bevolking. Wanneer ontstond de landbouw in het Nabije Oosten?

Answer 38

Tekening 15. 8500 v.C.

Question 39

Wat lijkt het effect van de landbouw op de wereldbevolking?

Answer 39

Een spectaculaire groei van de bevolking.

Question 40

Wat stel je vast op tekening 16?

Answer 40

Voedselverzamelaars-jagers hebben een uitgebreid grondgebied nodig om door verzamelen en jagen aan voldoende voedsel te komen. Door over te schakelen op landbouw kunnen op eenzelfde oppervlakte veel mensen zich voeden. Dit zorgt voor een hogere bevolkingsdichtheid = het aantal mensen dat op 1 vierkante km woont.

Question 41

Wat is het verschil tussen de voedselverzamelaars-jagers en landbouwers op vlak van: 1. vruchtbaarheid (hoeveel baby's er worden geboren) 2. dieet 3. omgang met dieren

Answer 41

1. Voedselverzamelaars-jagers = 4 à 5 jaar borstvoeding = vruchtbaarheid van de moeders daalt Landbouwers = koken + dierenmelk = pap = vruchtbaarheid van de moeders stijgt = meer baby's 2. Voedselverzamelaars-jagers = gevarieerd dieet Landbouwers = voornamelijk graan = kleiner, dikker, ongezonder, rotte tanden 3. Voedselverzamelaars-jagers = jagen op dieren om ze op te eten Landbouwers = samenleven met dieren om ze op te eten = besmettelijke ziektes van dieren + gebrek aan hygiëne. Dus worden de mensen sneller ziek + sterven op jonge leeftijd.

Question 42

Tekening 17. Geef me de uitleg.

Answer 42

Reconstructie van een prehistorische tandboring. Met behulp van een stenen boortje konden ze in enkele seconden een gaatje in een kies boren. Ze hoopten zo de pijn in de rotte tanden te verminderen.

Question 43

Welke gevolgen had de ontwikkeling van de landbouw? (Groene kader)

Answer 43

Landbouw (hoger rendement) Gevolgen landbouw: 1. overschotten (meer voedsel) 2. bevolking: bevolkingsgroei 3. stijgende bevolkingsdichtheid 4. invloed op lichamelijke conditie landbouwers