Kafli 3 - Taugakerfi

Question 1

Framheili

Answer 1

Skiptist í milliheilia og heilahvella.

Question 2

Milliheili

Answer 2

Milliheili skiptist í stúku, undirstúku, heiladingul og heilaköngul

Question 3

Stúka

Answer 3

Greining á öllum skynboðum sem koma frá mænu, heilastofni og öðrum stöðum sem eru á leið upp í heilabörk

Question 4

Heilaköngull

Answer 4

Eru leifar þriðja augans. Gefur frá sér Melatónín

Question 5

Undirstúka

Answer 5

Gengur niður í stúku. Nær öll líffæri hafa einhver áhrif á hana og lúta stjórn hennar.

Question 6

Randkerfið

Answer 6

Í því eru hlutar miðheila og stúku, undirstúkan og nokkar svöðvar innarlega í hvelaheila. Er oft kallaður tilfinningaheilinn.

Question 7

Heilahveli

Answer 7

Skiptist í vinstra og hægra hvel. Er úr hvítu og gráu efni.
Hvíta efnið : Myndar taugabrautir til annarra hluta í miðtaugakerfinu
Gráa efnið : Skiptist í heilabörk og grunnkjarna

Question 8

Miðheili

Answer 8

Flytur taugaboð frá heilaberki til hnykils og mænu. Flytur skynboð frá mænu til stúku

Question 9

Dreif

Answer 9

Temprar virkni taugunga í öllu miðtaugakerfinu. Magnar eða deyfir boðin og síar skynupplýsingar

Question 10

Afturheili

Answer 10

Mænukylfa, brú og hnykill. Líta má á afturheila sem framlengingu á mænu. Saman kallað heilastofn

Question 11

Ennisblað

Answer 11

Aðalmiðstöð hreyfifærnis

Question 12

Hvirfilblað

Answer 12

Er aðallega skynsvæði

Question 13

Hnakkablað

Answer 13

Sjónskyn

Question 14

Gagnaugablað

Answer 14

Hægra megin í gagnaugablaðinu sér um málskilning, vinstra megin tón og hljóðstyrk og neðst í blaðinu gegnir því hlutverkinu minni og getu til að læra

Question 15

Litil heili

Answer 15

Jafnvægi og stjórnar samhæfingu hreyfina. Man eftir lærðum hreyfingum, eins og ganga og hjóla

Question 16

Heilatálmi

Answer 16

Vökvi milli heila og blóðs sem kemur í veg fyrir að skaðleg efni komast í heilann. Það er ekki heilatálmi í undirstúku og heilaköngli. Fituleysanleg efni komast í gegnum heilatálmann, þ.a.m alkóhól, koffín og nikótín

Question 17

Hversu margar heilataugar

Answer 17

12 per

Question 18

Hversu margar mænutaugar

Answer 18

31 pör

Question 19

Hreyfitaugar skiptist í

Answer 19

Sjálfvirkt og viljastýrt

Question 20

Sjálfvirka taugakerfið

Answer 20

Stýra hreyfingum sléttra vöðva, hjartslætti og virni ýmissa kirtla. Skiptist í seftaugar og driftaugar

Question 21

Drifkerfi

Answer 21

Virkast við álag, snögga áreynslu

Question 22

Sefkerfið

Answer 22

Virkast við hvíld, svefn og meltingu

Question 23

Sjálvirkar hreyfibrautir

Answer 23

tveir taugungar í röð. Fyrri með bol og griplur og seinni með síma sem tengist hinum. Sími fyrri taugungsins kallast fyrirhnoðaþráður en síminn flytur boð í eftirhnoðaþráðinn sem flytur boð til vöðva eða kirtla

Question 24

Boð í sjálfvirka taugakerfinu

Answer 24

Símaendar fyrirhnoðaþráða gefur frá sér asetílkólín. Eftirhnoðaþráðar í sefkerfinu gefa einnig frá sér asetíkólín en boðefni eftirhnoðaþráða í drifkerfinu er noradrenalín.

Question 25

Mænan

Answer 25

Tæpur hálfur metri á lengd og álíka breið og litli fingur. Flytur taugaboð milli heila og úttaugakerfisins. Umkringd þremur himnum.

Question 26

Mænugrána

Answer 26

Eru í miðgöngum mænu. Þar eru taugabolir og stuttir þræðir mænustöðvanna

Question 27

Mænuhvíta

Answer 27

Er utan um mænugránuna og þar eru mýldir símar sem liggja upp og niður mænuna og tengja stöðvar hennar innbyrðis og við taugastöðvar í heila.

Question 28

Bakrót

Answer 28

Snýr aftur. Þar eru skyntaugungar taugarinnar. Á henni eru þykkildi, bakrótarhnoða, þar sem eru bilir taugunga.

Question 29

Kviðrót

Answer 29

Snýr fram. Þar liggja símar hreyfitaugunga taugarinnar, bolir og griplur þeirra eru í kviðrótarhorni mænunnar.

Question 30

Viðbragsbrautir

Answer 30

Leið taugaboðs frá skynfrumu um miðtaugakerfi til vöðva eða kirtils. Einföldustu viðbrögðin eru tveggja tauga viðbrögð. Þá fara boðin beint frá skyntaug í hreyfitaug í mænu. Annars fara boðin í millitaugunga í mænu.

Question 31

Heilabörkur

Answer 31

Utan á hvelunum alsett fellingum og djúpum skorum. Dýpstu skorurnar mynda blöðin

Question 32

Grunnkjarnar

Answer 32

Dýpst í heilanum eru grunnkjarnar. Tengjast flóknum, samsettum hreyfingum rákóttra vöðva – leikni. Mynda dópamín. Ef þeir skemmast koma fram sjúkdómar eins og Parkisons, geðklofi og huntingtonsveiki

Question 33

Starfsvæði heilabarkar

Answer 33

Heilaberki er skipt í þrjú megin starfssvæði: hreyfi-,skyn- og tengisvæði.

Question 34

Hreyfisvæði

Answer 34

Stjórnar vöðvahreyfingum. Frumhreyfisvæði sendir hreyfiboð til einstakra vöðva og síðhreyfisvæði sér um samhæfingu hreyfinganna

Question 35

Skynsvæði

Answer 35

Taka á móti skynboðum og túlka þau. Frumskynsvæði taka við skynboðum og síðskynsvæði túlka þau.

Question 36

Tengisvæði

Answer 36

Er á milli skyn- og hreyfisvæða. Samhæfing boða samtímis frá mörgum hlutum heilabakar – bæði hreyfi- og skynsvæðum

Question 37

Broca - svæði

Answer 37

Svæði í vinstra heilahvelinu sem við tölum með og lítið svæði aftarlega og neðarlega í heilanum sem stjórnar tali.

Question 38

Wernicke - svæði

Answer 38

Svæði í efsta og aftasta hluta gagnaugablaðsins sem tekur til málskilning.

Question 39

Óteng nám

Answer 39

Eitt áreiti. D. forðast aðstæður við sársauka.

Question 40

Tengt nám

Answer 40

samband milli 2 eða fleiri áreita. Hundur heyri bjölluhljóð

Question 41

Vanaminni

Answer 41

Þekkja raddir fólks

Question 42

Þekkingarminni

Answer 42

Bóknám

Question 43

Stig svefns

Answer 43

Eru 5 stig. 5. stigið kallast blikksvefn. (REM)