Kancerogeneza Flashcards
(14 cards)
Protoonkogen
gen, który jest niezbędny w prawidłowej komórce do regulacji wzrostu i różnicowania
onkogen
zaktywowany protoonkogen.
zmutowany gen, który powstaje z normalnego genu (protoonkogenu)
onkogen - nakazuje komórce niekontrolowany wzrost i podział
Ekspresja onkogenów zaburza równowagę między stymulacją proliferacji, a jej hamowaniem (supresją) przez geny supresorowe oraz regulacją procesów związanych ze śmiercią komórki (apoptozą)
geny supresorowe
Geny hamujące cykl komórkowy
Z uwagi na ich recesywny charakter,
konieczna jest inaktywacja obu kopii genów
w nowotworzeniu:
np. Hamowanie genów supresorowych przez białka wirusowe np. inaktywacja genu TP53 przez antygen E6 wirusa HPV
Hipoteza dwóch uderzeń, utrata heterozygotyczności (LOH)
Żeby dana komórka uległa transformacji do komórki nowotworowej, oba allele genu supresorowego muszą ulec mutacji (dwa uderzenia)
Proces inaktywacji drugiej kopii genu supresorowego nazywa się utratą heterozygotyczności, LOH. W jego przebiegu heterozygota traci jedyną funkcjonalną kopię genu, stając się homozygotą dla uszkodzonego allelu.
Etapy kancerogenezy:
- Inicjacja
- Promocja
- Progresja
- Metastaza
Przykłady chorób wynikających z wrodzonych zaburzeń naprawy DNA:
Xeroderma pigmentosum
Syndrom Wernera (Progeria)
Etap promocji (ekspansji) nowotworu
- rozrost nowotworu, zwanego nowotworem IN SITU (dosł. na miejscu)
- ekspansja klonalna – przerost klonów komórek zawierających nieletalne mutacje aktywujące, nadające przewagę wzrostową („komórki zainincjowane”). Akumulacja kolejnych mutacji.
- długi i odwracalny etap
- środowisko->czynniki promocyjne
- powstanie złośliwych komórek -> zdolne do migracji i inwazji
Czynniki promocyjne nowotworu
Alkohol – czynnik, który umożliwia zarówno inicjację jak i promuje rozwój
nowotworów
Cukier
Mało omega-3, dużo omega-6 (omega-6 w nadmiarze działają prozapalnie!)
Wysokie poziomy estrogenów
Nadmiar tłuszczów w diecie
Ciągłe działanie czynników rakotwórczych – promieniowania UV, toksyn itd
czynniki inicjujące
- Samodzielnie rakotwórcze
- Często mutagenne
- Kowalencyjne wiązanie do DNA - Działanie zależne od dawki,
KUMULATYWNE
Czynniki wspierające
- Nie są samodzielnie rakotwórcze -
- Samodzielnie nie mutagenne
- Nie wiążą się z DNA
- Konieczne długotrwałe działanie - Działanie odwracalne,
niekumulatywne
PROGRESJA
- pełna transformacja komórki normalnej w agresywną komórkę nowotworową.
- angiogeneza w tym naczyniowa mimikra
- wykrzepianie (zespół Trousseau) - różne koagulopatie
INWAZJA
metastaza - przerzuty
INTRAWAZACJA
- Inwazja podścieliska i wnikanie do światła naczyń
- Komórki nowotworu uwalniają metaloproteinazy, które trawią białka macierzy podścieliska np kolageny
- Rozrost nowotworu osłabia ścisłe połączenia między komórkami podścieliska
- Degradacja macierzy podścieliska powoduje naciekanie guza, wnikanie jego komórek do światła naczynia i ułatwia jego metastazę
Etapy procesu przerzutowania
- Wykształcenie sieci naczyń–neoangiogeneza
- Degradacja macierzy zewnątrzkomórkowej (ECM, Extracellular Matrix)
- Wnikanie do światła naczyń (nowoutworzonych bądź nie)
- Przetrwanie w krążeniu
- Wyłamywanie się spod kontroli immunologicznej, embolizacjia i adhezja do śródbłonka naczyń w narządach docelowych
- Wydostawanie się komórek nowotworowych z przestrzeni wewnątrznaczyniowej
- Zjawisko „uśpienia” w narządzie docelowym
- Wydzielanieczynnikówwzrostowychi proliferacja
