Les 6 Laagveen

Question 1

Welke drie moerassen horen bij laagveenlandschap?

Answer 1

1. rietmoeras
2. krabbescheervegetaties
3. veenmosrietland

Question 2

Hoe is het laagveenlandschap ontstaan?

Answer 2

Door vervening - turfwinning ontstonden:
Veenpolders, veenplassen en droogmakerijen

Question 3

Hoe is het laagveenlandschap ontstaan?

Answer 3

Vervening , turfwinning
- tot 1500 turf afgraven : droge vervening
- vanaf 1500 baggerbeugel : natte vervening ( -> trekgaten &
legakkers)
- hoogtepunt vervening 17e + 18e eeuw
o.a. wegslaan smalle legakkers  grote meren
- Droogmakerijen: 17e – 19e eeuw. Ringdijken, windmolens,
(stoom)gemalen

Question 4

Wanneer was het hoogtepunt van de vervening?

Answer 4

17e en 18e eeuw

Question 5

Wanneer ontstonden droogmakerijen?

Answer 5

Droogmakerijen: 17e – 19e eeuw. Ringdijken, windmolens, (stoom)gemalen

Question 6

Wat is het resultaat van de verveningsgeschiedenis?

Answer 6

veenpolders, veenplassen, droogmakerijen,
* veel landbouw, soms natuur, soms combi

Question 7

Welke fout is gemaakt bij de wieden?

Answer 7

Wieden eerder ontgonnen met smalle legakkers die niet zuid-west naar Noord-oost georiënteerd waren -> wind -> meren (smalle legakkers, met ongunstige oriëntering

Question 8

Noem 3 Kenmerken laagveen(moeras)

Answer 8

• bodem (±) permanent waterverzadigd
• (matig) voedselrijk (meso- tot eutroof)
• Van zuur tot zwak-basisch

Question 9

Wat betekenen deze kenmerken voor de vegetatie?

Answer 9

rijke, bijzondere flora, rijk aan vegetatietypen

Question 10

Veenmosrietland is zuur/zwakzuur/basisch

Answer 10

zuur

Question 11

Waar/niet waar? Verlanding van open water naar terrestrisch, nat gaat van basisch naar zuur

Answer 11

Waar

Question 12

Vegetatie in laagveenmoerassen halen hun water uit verschillende bronnen. Riet heeft lange/korte wortels en haalt kwel/rw. Zonnedauw heeft lange/korte wortels en haalt kwel/rw

Answer 12

Riet: lange wortels - kwelwater
Zonnedauw: korte wortels - regenachtig water

Question 13

beheermaatregelen zijn gericht op…

Answer 13

vasthouden successiestadium

Question 14

Wat betekent het laagveenlandschap voor fauna? Waar is het habitat afhankelijk van?

Answer 14

Habitat afhankelijk van
1. abiotiek -> standplaatsfactoren
2. biotiek -> vegetatietypen
3. ruimtelijke samenhang
- deelhabitats
- grootte per deelhabitat
- verbindingen

Question 15

Welke vlindersoort is gebonden aan laagveenmoerassen?

Answer 15

Grote vuurvlinder

Habitat: grote oppervlakte moerasvegetatie
met mozaïek van veenmosrietland, rietland en hooiland
Deelhabitat: waterzuringvegetatie

Question 16

Noem drie bedreigingen van laagveen

Answer 16

1. Waterkwantiteit en waterkwaliteit
   Verdroging (~ inklinking veen)
   Inlaat voedselrijk water ( ~ interne eutrofiëring)
   Atmosferische depositie
2. Waterpeil
   Omgekeerd of kunstmatig peilregime ( ~ veelal landbouwgestuurd)
   Onvoldoende peilfluctuatie binnen seizoen ( ~ soms mist de voor kieming gewenste zomerdroogval, soms te lang golfslag dat rietvegetaties aantast)
3. Ganzenvraat
   Vraat aan wortelstokken jong riet en lisdodde in (riet)oevers Aantasting oud waterriet ( ~broedplaats moerasvogels)

Question 17

Waarom is te weinig water (kwantiteit) een probleem?

Answer 17

Onvoldoende kwel- en grondwater in wortelzone

Question 18

Waarom is te lage kwaliteit water een probleem?

Answer 18

Door inklink stroomt oppervlaktewater van landbouw toe en stagneert relatief veel regenwater; i.p.v. mesotroof, mineralenrijk, lithotroof water (Fe, Ca, H2CO3)

Question 19

Actuele knelpunten van noodzakelijk gebiedsvreemd water, zuur regenwater in wortelzone (~ ondiepe wortels) door teveel droogmalen en omgedraaid peil. Oplosbaar door:

Answer 19

Op perceelsniveau te gaan beheren
- kanalen-sloten-greppels voor aanvoer & afvoer water
- regelbare stuwtjes
- watermolens & waterpompen

Question 20

Wanneer landriet?

Answer 20

Als bodem (tijdelijk) droogvalt c.q. opslibt, kan zaad kiemen

Question 21

Wanneer waterriet?

Answer 21

Als het altijd onder water staat: Uitbreiden riet gaat via wortelstokken als het onder water staat.
Waterriet is krachtig, hoog riet dat jaarrond in diep >50 cm water staat

Question 22

Wat is de standplaats van riet?

Answer 22

Riet groeit op minerale bodem, overgang open water naar land

Question 23

Wat gebeurt er bij een stabiel waterpeil met riet?

Answer 23

In geval van stabiel waterpeil veroudert riet en wordt het knakgevoelig (* open water & wind & scheepvaart).

Question 24

Wat is oeverriet?

Answer 24

krachtig riet dat het merendeel van het seizoen in ondiep (10-50cm) water staat. na juni kan het deels droog vallen

Question 25

Wat is vochtig droog riet?

Answer 25

Riet op oevers of percelen die het merendeel van het jaar droog staan. Helofyten: riet, lisdodde, biezen, rietgras

Question 26

Wat is de oplossing voor het rietprobleem?

Answer 26

Golfbrekers (?)

Question 27

Wat is fixeren vegetatietypen?

Answer 27

Fixeren vegetatietypen = successie ‘stopzetten’ Impliciet het verwijderen organische stof (biomassa e/o slib) Rietoogst als maatschappelijk belang

Question 28

Welke vegetatietypen zijn kwetsbaar in laagveenlandschap?

Answer 28

Kwetsbaar : Met name trilveen, veenmosrietland, dotterbloemhooiland en moerasheide, etc.

Question 29

Noem vier mogelijkheden van beheren. En welke combinatie wordt altijd toegepast?

Answer 29

PLAGGEN & afvoeren KRABBEN & afvoeren (* wortels worden niet verwijderd) MAAIEN & afvoeren (* zomer- of wintermaaien) BOS(OPSLAG) verwijderen Combi: afvoeren!

Question 30

Welk tweedelig doel heeft wintermaaien?

Answer 30

Tweedelig doel: Natuurbeheer Productieriet : hoog, weinig blad; 1 keer per 2 jaar

Question 31

Wordt wintermaaien gezien als goed genoeg voor natuur?

Answer 31

Ja, mits gefaseerd en plekgewijs. Ten behoeve van: - waterzuring -> grote vuurvlinder - nesten moerasvogels - nesten dwergmuis

Question 32

Bij welk landschapstype wordt wintermaaien als beheer gezien?

Answer 32

Wintermaaien / rietcultuur half-natuurlijk cultuur-historisch landschap

Question 33

Welk tweedelig doel heeft zomermaaien?

Answer 33

- Levert bladriet op (* meer ruimte voor zijwaartse ontwikkeling) - hooilandtypen met grote botanische diversiteit (* veenmosrietland, trilveen- en dotterbloemhooiland, moerashei)

Question 34

Welke 2 aspecten zijn belangrijk voor zomermaaien?

Answer 34

- Lichte of aangepaste zware machines - Frequentie -> jaarlijks maaien

Question 35

Welk beheer is voor bos in laagveenlandschap gerulier?

Answer 35

Niets doen of beperkt kappen

Question 36

Waarom geven ganzen & zwanen problemen?

Answer 36

hierdoor verdwijnt het rietmoeras

Question 37

Waarom geven Amerikaanse rivierkreeften problemen?

Answer 37

Waterbodem sterk omgewoeld; waterplanten aangetast

Question 38

Hoe was de situatie voor aanleg nood oost polder 1942?

Answer 38

- Wieden en Weerribben geheel kwelgebied - Waterkwaliteit brongebieden goed (*stuwwal Steenwijk / Havelterberg e.o.)

Question 39

Hoe was de situatie na aanleg Noord-Oostpolder,1942?

Answer 39

-Wieden verandert in inzijgingsgebied -Weerribben kwelgebied (westelijk deel) & -Weerribben inzijggebied (oostelijk deel) -Waterkwaliteit brongebieden verslechtert Dus: verdroging en verruiging

Question 40

Welke oplossing werd in eerste instantie aangedragen voor de wieden-weerribben? En wat was het gevolg?

Answer 40

Oplossing(en) : inlaat IJsselmeerwater Gevolg: meer verruiging riet- en hooiland; verdwijnen krabbescheer o.a.

Question 41

Hoe is het probleem van de N-O polder uiteindelijk opgelost?

Answer 41

- Géén IJsselmeerwater meer - Wel relatief arm oppervlaktewater van Drents plateau, via Steenwijker Aa, deels via Wieden - Deze lange weg werkt als helofytenfilter - Zuur regenwater wordt via begreppeling afgevoerd van de percelen Kortom : goede mix van verschillende watertypen en interventies nodig

Question 42

Wat was het resultaat na de oplossing van het probleem van de N-O polder?

Answer 42

Krabbescheervelden zijn terug ! Goede ontwikkeling Veenmosrietland , Dotterbloemhooiland , Zeggevegetaties , etc, Beperkte verruiging oeverzone