Rechtsstaat Flashcards
(86 cards)
1
Q
Totalitaire staat
A
Staat met 1 partij en 1 ideologie
Meestal corrupt en/of politiestaat
2
Q
Rechtsstaat
A
Burgers worden met grondrechten beschermd tegen machtsmisbruikers en willekeur van de overheid
- vertrouwen en wederkerigheid (voor wat hoort wat)
Rechtszekerheid
3
Q
Voordeel rechtsstaat nadeel
A
- relatief veel sociale cohesie en sociale vrede
- onafhankelijke rechter
-kwetsbaar
4
Q
Sociaal contract
A
Mensen afspraken om in gelijkheid en natuurlijke vrijheid te kunnen leven
Scheidsrechter = de staat
5
Q
Taken van de staat
A
Veiligheid burgers + eigendommen beschermen
Staat is gebonden aan wetten die burgers opstellen
6
Q
Thomas hobbes
John locke
Jean-jacques rousseau
A
Scheidsrechter is de staat
Staat gebonden aan wetten die burgers opstellen
7
Q
Montesquieu
A
Trias politica
- wetgevende uitvoerende en rechtssprekende macht
8
Q
Grondbeginselen rechtsstaat
A
Grondrechten - vrijheid en gelijkheid
Soevereiniteits en democratiebeginsel - sociaal akkoord
Legaliteitsbeginsel - staat gebonden aan wetten
Trias politica - interne scheiding staatsmacht
9
Q
Constitutie
A
Beginselen en regels waarmee een staat wordt gesticht
10
Q
Verlichte dictatuur (napoleon)
A
Machthebber houdt beetje rekening met bevolking
11
Q
Preambule
A
Voor grondwet Identiteit staat (religieus ofz) intrichting etc wat willen we worden
12
Q
Doelen grondwet
A
Begrenzen macht staat
Fundementale rechten burgers vastleggen
Organisatie staatsorganen
Drukt eenheid van natie uit
13
Q
Constitutionele monarchie
A
Koningkrijk met grondwet
14
Q
Grondwet 1848
A
Koning onschendbaar
Grondwetten uitgebreid
Democratie uitgebreid + cencuskiesrecht
15
Q
Onschendbaar
A
Ministers hebben verantwoordelijkheid wetgeving en vergadering
Buiten spel macht
16
Q
Taken van de staat (Thorbecke)
A
Vrijheid van burgers dienen
Staat op levensbeschouwelijk en economisch terein neutraal
17
Q
Nachtwakersstaat (19e eeuw)
A
Staat zet zich voornamelijk in bewaking veiligheid burgers en realiseert noodzakelijke voorwaarden voor economische groei (infrastructuur) > sociale onrust > wijzigingen grondwet
18
Q
1917
1919
A
Algemeen mannenkiesrecht
Algemeen vrouwenkiesrecht+godsdienstoge scholen bekostigd
19
Q
Grondwet 1983
A
Grondrechten burgers
Organisatie staatsinstellingen en bestuur land
20
Q
Klassieke grondrechten
A
- vrijheid en gelijkheid individu
Gelijke behandeling
Persoonlijke vrijheid
Politieke vrijheid
21
Q
Sociale grondrechten
A
Overheid regelt dit
22
Q
Wederkerige erkenning
A
Beide partijen hebben grondrechten
23
Q
Verticale werking grondrechten
A
Burgers tegen staat
24
Q
Horizontale werking grondrechten
A
Burgers tegen elkaar
25
Legaliteitsbeginsel
Beperkingen moeten vastgelegd zijn in wetten en regels door het parlement aangenomen
26
Elementen legaliteitsbeginsel
Al overheidshandelen berust op wetgeving
| Wetgeving voldoet aan genoemde kwaliteitseisen
27
Filosofen sociaal contract
Burgers zelf laten ontwerpen
Afspraken in vorm van wetten
Heerschappij van de wet - staat moet aan wet houden
Rechtszekerheid
28
Wetten / rechtsnormen
Gedragsregels of voorschriften wettelijk vastgelegd
| Doel: conflicten oplossen
29
Het recht
Geheel van in wetten vastgelegde regels
30
Rechtorde
Geheel van rechtsregels en rechtsbeginselen + manier waarop recht is georganiseerd
31
Eisen wetten
```
Moeten algemeen zijn : voor iedereen
Openbaar en begrijpelijk
Geen onmogelijke eisen
Niet tegenwerkende kracht worden toegepast
Niet onderling tegenstrijdig
Niet te vaak veranderen
Toepassing zorgvuldig
```
32
```
Formele wetgeving (regering + parlement) > provincies
Kaderwetten worden door lage overheden ingevuld
```
.
33
Algemene wet bestuursrecht 1994
Wetgeving aan beginselen moet aan behoorlijk bestuur voldoen
34
Privitarisering
Staatstaken gaan naar markt of zelfstandige bestuursorganen (private ondernemingen)
Marktaurtoriteiten houden toezicht
35
Europese commissie
Toezicht multinationale bedrijven
| Internationale kartels opsporen
36
Trias politica taken
Wetgevend: wetten opstellen
Uitvoerend: wetten uitvoeren
Rechtssprekend: oordeelt in conflicten over toepassing wet
37
Checks en balances
Machten controleren elkaar en werken evenwichtig samen
38
Rechten taken
Niet wetten toetsen aan grondwet
| Regelgeving lagere bestuursorganen toetsen aan grondwet
39
Wetgevende macht bestaat uit
Parlement (hoogste macht)
- wetsvoorstellen indienen + stemmen
+ Staten generaal
- tweede kamer : wetten goedkeuren afkeuren amenderen
- eerste kamer : controleert wet met grondwet en rechtsbeginselen
Regering
- wetsvoorstellen indienen + alle wetten ondertekenen
- provincies, gemeenten en waterschappen hebben wetgevende bevoegdheden
- deel naar Europese Unie
40
Wetgevende macht controleert
Uitvoerende macht
| + ter verantwoording roepen
41
Rechterlijke macht controleert
Uitvoerende macht + zichzelf (hoger beroep)
42
Wetgevende en rechterlijke macht controleren elkaar
.
43
Uitvoerende macht bestaat uit
Ministers
- beleid ontwikkelen + nadere regels stellen
Ambtenarenapparaat (4e macht)
- overleggen met adviesbureaus of groepen
- discretionaire bevoegdheid : soms zelf beslissen hoe wet toepassen
Vd. Goed recht
Nd. Legaliteitsbeginsel geschonden
44
Parlementaire enquêtecommissie
Controle uitvoerende macht door 2e kamer
| Als bevoegdheden zijn overschreden
45
Rechterlijke macht bestaat uit
Rechters
- onafhankelijk: niet worden afgezet
- moet onpartijdig zijn
- rassen of klassenjustitie: vooroordelen over ras of sociale afkomst
- rechtsbescherming: overheid vs burgers
Controle: beroep bij de rechter > controle: hoger beroep
46
Kaderwetgeving
Wet die alleen hoofdlijnen aangeeft
| Ingevuld door uitvoerende macht (machtsverschuiving)
47
Jurisprudentie
Alle eerder uitspraken van rechters (uit hoge raad) samen
48
Privaat/burgerlijk/civiel recht
- Eiser vs gedaagde
Eiser: degene die zaak aan rechter voorlegt
- Burgers, rechtspersonen (stichtingen)
- burgerlijk wetboek is basis
49
Onderdelen civielrecht
Personen- en familierecht
Ondernemingsrecht
Vermogensrecht
50
Verloop burgerlijke zaak
| Bodemprocedure
- eiser stuurt dagvaardiging aan gedaage door deurwaarder
- standpunten opsturen of komen
- rechter beoordeelt > vonnis
- dwangsom
51
Inhoud dagvaardiging
Naam eis motivatie tijdstip plaats
52
Dwangsom
Verliezende partij moet schadevergoeding betalen
- Bezittingen in beslag nemen
- loonbeslag
53
Kort geding
Versnelde procedure
| Rechter in eentje uitspraak
54
Publiekrecht
Burgers en overheid/overheden onderling
Staatsrecht: inrichting
Strafrecht: veiligheid burgers en bezittingen garanderen
Bestuursrecht: betrekking op overheid (bureaucratisch apparaat staat)
55
Bestuursrecht
Geven vergunningen
Versterken uitkeringen en subsidies
Behandeling asielaanvragen en verblijfsvergunningen
Opleggen + innen belastingen
56
Strafrecht
Hoe de staat omgaat met burgers die de wet overtreden
57
Schenden grondrechten voorkomen
Eerlijk proces voor iedereen
Onafhankelijke onpartijdige rechter
Onschuldvermoeden: onschuldig tot anders bewezen
Strafprocesrecnt: regels voor politie en justitie
Advocaat voor iedereen (pro-deo is door staat gegeven)
58
Wetboek van strafrecht
Strafbaarheidsbeginsel: geen vervolging als t niet strafbaar is
Strafbepaling: omschrijving strafbaar iets moet duidelijk zijn
Ne bis idem-regel: je kan niet 2x vervolgd worden voor t zelfde
Maximumstraf
Verjaart: betrouwbaar bewijsmateriaal wordt moeilijk om te vinden
59
Misdrijven
Ernstige strafbare feiten
60
Overtredingen
Minder erge strafbare feiten
61
Misdrijven langer in justitiële documentatie (strafblad)
.
62
Opsporingsbevoegdheden
Dwangmiddelen: staande houden, aanhouden, fouilleren, in beslag name van bewijsmateriaal (soms bevoegdheid ovj nodig)
Grondrechten:
Machtiging tot binnentreding moet met doel
Huiszoekingsbevel
Speciale persoonsgegevens alleen met toestemming
Infiltratie toestemming
63
Vasthouden
9 uur
| Voorarrest max 110 dagen
64
Pro-formazitting
Als ovj of advocaat nog nii ready is
65
OM
Beoordeelt of verdachte vervolgt wordt
| Vervolgingsmonopolie + bestraffen
66
Wet BOB
Bijzondere opsporingsbevoegdheden
Inkijkoperatjes: in geheim pand doorzoeken
Computercriminaliteit3: hacken
67
Wet opsporing terroristische misdrijven
Vermoeden gedane strafbare handelingen niet nodig
68
Wet afgeschermde getuige
Algemene inlichtingen en veiligheidsdienst mag annonieme getuigen gebruiken tegen terrorismeverdachten
69
Vvd+pvv
Vrijheidsbeperkende maatregelen tegen terrorisme
70
Groenlinks + d66
Grondrechten zijn belangrijk
71
Strafproces
1. Aanhouding
2. Opsporing (onderzoek misdrijf)
3. Vervolging door OM
4. Berechting (door 1+ rechters bij openbare terechtzitting)
5. Eventueel hoger beroep en cassatie
6. Uitvoering opgelegde straf
72
1. Aanhouding
Verdacht met redelijk vermoeden
Staande houden : wie ben jij
Aanhouden: ga mee jij
73
2. Opsporing ( onderzoek misdrijf)
Ovj leidt onderzoek, gaan we naar de rechter
| Proces-verbaal: verslag verhoren ovj
74
3. Vervolging door OM
```
Transactie (schikking)
-geldboete of taakstraf, niet verder vervolgd
Strafbeschikking
- lichte delicten: om legt straf op (druk rechters verlagen)
Seponeren
- niet verder vervolgen
Vervolgen
- voor de rechter
```
75
4. Berechting door 1+ recthers bij openbare terechtzitting
```
Ovj stuurt dagvaardiging
- tenlastelegging: beschuldiging
- terechtzitting: getuigen + bewijs
Requisitor: ovj, aanklacht
Pleidooi: advocaat (verdachte laatste woord)
```
76
5. Eventueel hoger beroep en cassatie
Hoger beroep
- gerechtshof: strafzaak helemaal opnieuw
Cassatie bij Hoge Raad
- kijkt of recht juist is toegepast (nee: opnieuw naar gerechtshof)
Herziening ten voordele
- onterecht in gevangenis : mag eruit
77
Rechtvaardiginsgronden
Feit dat door bijzondere omstandigheden niet meer strafbaar is
- noodweer: jezelf/ander verdedigen tegen geweld, geen wraak en in verhouding
- overmacht-noodtoestand: iets negeren om je kind te redden
- ambachtelijk bevel: he t mocht van hem wel
78
Schulduitsluitingsgronden
Feit is strafbaar maar dader heeft geen schuld
- psychische overmacht: na geestelijke (lichamelijke) mishandeling
- noodweerexces: paniek reactie, in de war door aanval
- ontoerekeningsvatbaarheid: tbs-psychiatrische behandeling
- afwezigheid van schuld: als iemand niet wist dat ie iets fout deed
79
6. Uitvoering opgelegde straf
Hoofdstraffen
Bijkomende straf
Strafrechtelijke maatregelen
80
Hoofdstraffen
```
Geldboete
Taakstraf
- werkstraf: max 240 uur
- gedragstraining
Vreiheidsstraf
- hechtenis voor overtredingen, gevangenis voor misdrijven
```
81
Bijkomende straf
Relatie met gepleegde delict
82
Strafrechtelijke maatregelen
Samenleving bescherming en schade herstel
| Intrekking: mag iets niet terug of winst wordt afgenomen
83
Functies van straffen
- wraak en vergelding
- afschrikking
- voorkomen van eigenrichting
- resocialisatie
- beveiliging samenleving
84
Reclassering
Helpen met terugkeer in maatschappij
85
Jeugdstrafrecht
Jongeren 12-17
Haltbureau: lichte misdrijven
Kinderrechter: zware misdrijven
Behandelcentrum
86
Discretionaire bevoegdheid
Ambtenaren kiezen alleen straf
