Testen

Question 1

tests met 2 steekproeven

Answer 1

1. gepaarde steekproeven
   - afhankelijke variabelen
   - herhaalde metingen op zelfde persoon
   - andere parameters op zelfde persoon
   - relaties van personen vb: broers & zussen
2. ongepaarde steekproeven = onafh.

Question 2

t-test voor 2 ongepaarde steekproeven

Answer 2

1. voorwaarden
   - continue variabele
   - normaal verdeeld = parametrisch
   –> Shapiro-Wilk test
   - test van Levene = gelijke variates in populatie
   - 2 ongepaarde steekproeven
2. test van Levene
   - H0: σ² 1 = σ²2
   –> populatie varianties zijn gelijk
   - H1: ≠
   –> SPSS toont deze door P-waarde te geven
   - altijd op significantie 0,05 -> ookal is test op ander niveau
3. formule
   - nooit kennen
   - S = pooled standaard deviatie
   –> eigen formule
   - gemiddelde dat rekening houd met aantal

Question 3

verdeling t-test voor 2 ongepaarde steekproeven

Answer 3

1. definitie = X ≈ t n1+n2-2
2. oplossing = de 3 methoden
   - kritieke waarden
   - p-waarde
   - betrouwbaarheidsinterval van het verschil in populatie gemiddelde
3. hypothesen
   - H0: μ1 = μ2
   - H1: μ1 ≠ μ2
   –> herfolumering door SPSS: H0: μ1-μ2 = 0

Question 4

t-test runnen in SPSS

Answer 4

1. analyze
2. compare means & proportions
3. independent-samples t-test
4. variabele & groep aanduiden
   - binnen groep specifiek subgroepen aanduiden
   - mogelijkheid tot testen van 2 van de 4 groepen
   - options = betrouwbaarheids niveau bepalen
5. variatie
   - 2 rijen: equal variances assumed & - not assumed
   - Levene test word gegeven = keuze H0 verwerpen of niet
   - H0 niet verworpen = equal variances assumed
   - H0 verworpen = not assumed = welsch modified test
6. uitkomst
   - 95% confidence interval
   - H0: μ1 - μ2 = 0
   - ligt 0 in interval?
7. conclusie kunnen schrijven
   - zowel inductief als descriptief

Question 5

t-test manueel uitwerken via syntax

Answer 5

= altijd eerst tekenen zoals vorig jaar

1. kritieke waarde = idf.t
   - 2 argumenten van functie = linker opp, aantal vrijheidsgraden
2. oppervlakte = cdf.t
   - 2 argumenten van functie = kritieke waarde, aantal vrijheidsgraden
3. p-waarde
   - p = 2x p(T>t)
   - p = 2x (1-cdf.t)
4. berkenen door compute
   - vierkantswortel door sqrt functie
   - absolute waarde door ABS functie
   - formules omzetten in syntax =niet van buiten kennen
   - altijd eerst tekeningen maken
   - bij twijfel altijd haakjes zetten
5. formats = decimalen geven
   - variabele ingeven die je wilt uitwerken
   - op einde = (F8.3)
   –> F = with & 3 = decimalen
6. execute = variabelen naar dataset brengen
7. lists
   - opnieuw variabelen ingeven
   - limiteren van output bij niet elke case
   - einde = /cases 1.

Question 6

alternatieven van ongepaarde t-test

Answer 6

= voorwaarden niet voldaan

1. Welch’s modified t-test
2. Mann-Whitney U-test
   - niet-parametrische variant van ongepaarde t-test
   - kan ook bij ordinale variabele

Question 7

Mann-Whitney U-test

Answer 7

1. voorwaarden
   - continue & ordinale variabele
   - niet normaal verdeel = niet-parametrisch
   - 2 ongepaarde steekproeven
   - synoniem = wilcoxon rank-sum test
2. hypothesen
   - H0: n1 = n2
   –> beide groepen hebben zelfde distributie ≈ populatie
   - H1: n1 ≠ n2
3. formules
   - W = rangsom
   - N = n1+n2
   - T^3-T = correctie factor voor ties = zelfde waarden in data set

Question 8

Mann-Whitney U-test procedure rangwaardes

Answer 8

1 rangschik
- elke observatie observatie van klein naar groot
- ongeacht uit welke groep
4. ken een rangwaarde toe
- indien ties = gemiddelde rang toekennen
- t³-t berekenen per cluster
5. ken totale rangsom per groep toe
6. testsatisitiek berkenen
- n1 & n2 = aantal per groep
- W1 & W2 = rangsom per groep
- u1 & u2 -> U
- W1 + W2 moet gelijk zijn aan (N(N+1))/2
- u1 + u2 moet gelijk zijn aan n1 x n2
- z-waarde
7. interpreteren
- via 3 methoden met Z-waarde
- gebruik van mediaan & interkwartiel afstand

Question 9

oplossen Mann-Whitney U-test

Answer 9

beide manieren kennen
als vraag stelling open is mag je kiezen

1. methode 1 = legacy dialogs
   - oude manier van testen opvragen vanuit vorige versies van SPSS
2. methode 2 = vernieuwde interface
   - meer info

selecteren
1. analyze
2. non-parametric tests
3. vernieuwde interface
- 3 icoontjes
- one sample
- independent sample
- related sample
+ legacy dialogs

Question 10

legacy dialogs Mann-Whitney U-test

Answer 10

1. legacy dialogs
2. 2 independent samples
   - variabele selecteren
   - onafhankelijke variabele selecteren
   –> groepen aanduiden
   - variabele eigenschappen bekijken met sneltoets boven
3. outcome
   - W = sum of ranks
   - mean rang: verschillend of niet?
   - Mann-Whitney U = U-waarde
   - Wilcoxon W = kleinste rangsom
   - Z-waarde = teststatistiek
   - asymptotische p-waarde
   - exacte p-waarde
   –> licht verschillend maar je mag beide gebruiken
4. p-waarde manueel berekenen
   - 2 x (1-cdf.normal(Z, 0, 1))

Question 11

vernieuwde interface

Answer 11

1. independent samples
2. 3 tabbladen
   - objective = customize analysis ALTIJD
   - fields = 1 variabele selecteren & groepen selecteren
   - settings = customize test
   –> enkel Mann-Whit U-test aanvinken
   –> in toekomst nog andere ook
3. outcome

Question 12

gepaarde t-test

Answer 12

1. kiezen van test
   - aantal groepen = 2
   - gepaarde groepen
   - meetniveau = continue variabele
   - parametrische test = normaal verdeeld = eerst exploratieve data analyze uitvoeren
   –> niet parametrisch = Wilcoxon matched-pairs signed-ranks test
2. hypothese
   - H0: δ = 0
   –> verschil van gemiddeldes
   - H1:
   –> eenzijdig: δ < 0 of δ > 0
   –> tweedzijdig: δ ≠ 0
3. formules
   - D = gemiddeld verschil
   - Sd = standaard deviatie van het verschil
   –> normaliteit nagaan
   - t verdeling: t n-1

Question 13

gepaarde t-test op SPSS

Answer 13

1. analyze
2. compare means & proportions
3. pared samples t-test
   - variabelen selecteren
4. options
   - standaard niveau aanpassen
5. eerste tabel = descriptieve statistiek maar niet gebruiken voor rapporteren
6. tweede tabel = niet bespreken
7. derde tabel
   - mean = D & std. deviation = Sd
   - t = teststatistiek
   - one-sided p
   - twe-sided p
   –> afh van nood een kiezen
   - kritieke waarde nooit in tabel = atlijd via syntax berekenen

Question 14

Wilcoxon matched-pairs signed-ranks test

Answer 14

1. gebruik
   - niet parametrische variant van gepaarde t-test
   - 2 gepaarde steekproeven
   - continue variabele die niet normaal verdeeld is of ordinale variabele
2. hypothese
   - H0: δ = 0
   –> verschil van MEDIAAN ≠ t-test
   - H1:
   –> eenzijdig: δ < 0 of δ > 0
   –> tweedzijdig: δ ≠ 0
3. testgrootheid = T
   - T = som van positieve rangsom
   - n = aantal niet-0 verschillen

Question 15

Wilcoxon matched-pairs signed-ranks test rangen

Answer 15

1. bereken voor elk paar van observaties het verschil X2-X1
2. ken een rang toe op absolute verschillen
   - rang zonder teken = geen onderscheid tussen negatief en positief
   - orderenen van kleinste verschillen
   - voor niet-0 verschillen
3. bij ties
   - 2 & -2 zouden ties zijn
   - gemiddelde rang
   - t^3-t met t = cluster van ties
4. ken negatieve rang toe indien negatief verschil betreft
   - rang met teken
   - rang combineren met teken van verschil
   - positieve rangsom = som van positieve rangen

Question 16

Wilcoxon matched-pairs signed-ranks test SPSS

Answer 16

legacy diaglogs
1. analyze
2. non-parametric test
3. legacy dialogs
4. 2 related samples
5. variabelen selecteren in zelfde rij
6. outcome
- enkel kijken naar positieve rangsom
- ties in SPSS ≠ ties hoe wij die benoemen = niet naar kijken
- teststatistiekk kan negatief zijn door andere uitwerking (gebruik van kleinste rangsom)

vernieuwde interface
1. analyze
2. non-parametric test
3. related samples
4. vensters
- objective = customize analysis
- fields = variabelen selecteren
- settings = customize test -> wilcoxon
5. outcome
- enkel naar tabellen kijken
- standaard error = sigmaT
- standardized = T’

Question 17

Chi-kwadraad test

Answer 17

1. gebruik
   - dichtome (categorische) variabele
   - 2 ongepaarde steekproeven
   - voorstellen als 2x2 kruistabel
2. hypothese
   - H0: π1 = π2
   –> H0: er is geen associatie tussen de beide variabelen
   - H1: π1 ≠ π2
   –> H1: er is wel associatie
   - π = percentage in tabel
3. voorwaarden
   - niet meer dan 20% van de verwachte frequenties (E) mag kleiner zijn dan 5
   - geen enkele categorie mag een verwachte frequentie kleiner dan 1 hebben
   - indien voorwaarden niet vervuld = Fischer’s exact test

Question 18

kruistabel van Chi-kwadraad test

Answer 18

1. algemeen
   - groep A & B
   - eigenschap aanwezig & afwezig
   - niet effectief een tabel in SPSS
2. frequenties
   - frequenties in elke groep = O observed
   –> testen tegenover verwachte frequenties = E (expected)
   - E = rij x kolom / n (aantal)
3. testgrootheid
   - dubbele sommatie = voor rij & kolom
   - berekening voor elke cel
4. Chi-kwadraat verdeling
   - gekenmerkt door df = degrees of freedom
   - r x k dan is df = r-1 x k-1
   - bij 2x2 tabel is df = 1

Question 19

verkorte manier van kruistabel in SPSS

Answer 19

1. drie variabelen aanmaken = ALTIJD!
   - rijvariabele
   - kolomvariabele
   - aantal variabele
2. wegingsvariabele toekennen van aantal variabele
   - basis actie
   - data -> weight cases
3. aantal rijen = aantal cellen van r x k tabbel

Question 20

Chi-kwadraat voorstellingen in SPSS

Answer 20

2x2 tabel tonen met nodige percentages
1. analyze
2. descriptive statistics
3. crosstabs
4. rij & kolom aanduiden = maakt niet uit
5. cells = aanvinken
- observed
- expected
- row percentages

grafische voorstelling = staafdiagram
1. graphs
2. chart builder = warning weg clikken
3. bar -> clustered bar
4. drag & drop
- clustered bar naar hoofdscherm
- variabelen naar jusite as of “cluster on x”
5. count vervangen door percentage
- set parameters
- total for each X-axis category

Question 21

Chi-kwadraat test in SPSS

Answer 21

begin ≈kruistabel
1. analyze
2. descriptive statistics
3. crosstabs
4. rij & kolom aanduiden = maakt niet uit
5. cells = aanvinken
- observed
- expected
- row percentages
6. statistics = Chi-square selecteren
7. voorwaarden
- SPSS runt altijd ookal zijn voorwaarden niet voldaan
- in voetnoot worden ze vermeld
8. tabel
9. betrouwbaarheids interval volgens Newcombe berekenen

Question 22

Crosstabs voor testen

Answer 22

1. Chi-kwadraat 2X2
   - observed
   - expected
   - row percentages
2. McNemar
   - observed
   - expected
   - total percantages
3. Chi-kwadraat RXK
   - observed
   - expected
   - row & column percentages

Question 23

betrouwbaarheids interval volgens Newcombe berekenen

Answer 23

1. analyze
2. compare means & proportions
3. independent-samples proportions
   - test varbele kiezen = variabele dat effect zou ervaren van verschil
   - succes waarde kiezen = welke waarde toegescheven aan eigenschap wordt getest
   - grouping variabele kiezen
   –> waarden aanpassen
   - confidence interval -> newcombe kiezen
   - tests = alles uitschakelen
4. outcome
   - difference in proporitons = percentage van verschil
   - betrouwbaarheid interval ook in percentages gegeven

zelfde test McNemar maar voor paired-samples proportions

Question 24

McNemar test

Answer 24

1. gebruik
   - dichotome variabele
   - 2 gepaarde steekproeven
2. hypothesen
   - H0: verhoudingen van de karakteristiek in de populatie zijn voor beide situaties gelijk
   - H1: verhoudingen zijn verschillend
3. tabel
   - 2x2 zoals chi-kwadraat
   - niet naar cellen kijken
   - a + b vergelijken met a + c
   - teststatistiek ook in chi-kwadraat verdeling

Question 25

grafische voorstellingen van McNemar in SPSS

Answer 25

= ook eerst variabele wegen

2x2 tabel tonen met nodige percentages
1. analyze
2. descriptive statistics
3. crosstabs
4. rij & kolom aanduiden = maakt niet uit
5. cells = aanvinken
- observed
- expected
- TOTAL percentages
+ voor test
- statistics
- McNemar aanduiden

3D staafdiagram
1. graphs
2. chart builder
3. simple 3D bar
4. X & Z as = variabele
5. Y as = percentages
–> set parameters = grand total

Question 26

test uitvoeren McNemar

Answer 26

2x2 tabel
–> p-waarde

legacy dialogs
1. analyze
2. non-parametric
3. legacy dialogs
4. 2-related samples
5. varabelen kiezen in zelfde rij
6. McNemar aanduiden
–> p-waarde & teststatistiek

vernieuwde interface
1. analyze
2. non-parametric
3. related samples
4. 3 tabbladen
- objectives = customize analysis
- fields = variabelen aanduiden
- settings = customize test -> McNemar kiezen
–> define succes = manueel ingeven

Question 27

Kruskal-Wallis test

Answer 27

1. voorwaarden
   - uitbreiding Mann-Whitney U-test
   - meerdere steekproeven
   - niet parametrisch = niet normaal verdeeld
   - continu variabele of ordinale
   - ongepaarde steekproeven
2. hypothese
   - H0: de groepen hebben dezelfde distributies
   - H1: minstens 1 groep heeft een verschillende distributie
3. testgrootheid = H
   - N = totale steekproef grootte
   - k = aantal groepen
   - Ri = rangsom van groep
   - ni = aantal van groep
   - gekenmerkt door chi-kwadraat verdeling = k-1

Question 28

type 1 fout bij meerdere tests

Answer 28

1. algemeen
   - type 1 fout = ten onrechte verwerpen van nulhypothese
   - alfa bepalen = significantie niveau
   - wilt ook zeggen: kans op maken van type 1 fout
2. meerdere groepen
   - k = n (n-1) / 2 paargewijze tests mogelijk
   - kans op onterecht verwerpen = 1 - (1-alfa)^k
   - bottum-up approach = meerdere keren Mann-Whitney U-test -> te grote fout
   - top-down approach = 1 algemene overkoepelende test voor verschil aan te tonen
   - indien verschil er is = zoeken naar onderlinge verschillen

Question 29

bonferroni correctie

Answer 29

1. post-hoc testen = enkel gebruiken indien verschil is aangetoont
2. inhoud
   - significantie niveau aanpassen
   - volgens aantal simultane test
   - verlagen tot alfa/k
3. nieuwe regels
   - H0 verwerpen indien p < alfa/k
   - in SPSS als p x k < alfa
   –> cave: p kan > 1 worden

Question 30

Kruskal-Wallis test procedure

Answer 30

= Mann-Whitney U-test voor meerdere groepen

1. rangschik elke observatie van klein naar groot = van alle groepen door elkaar
2. ken rangwaarde toe, bij ties gemiddelde nemen
3. indien ties t^3-t per cluster van ties
4. bereken rangsom per groep Ri
   –> som van Ri moet = N(N+1)/2

Question 31

Kruskal-Wallis test data

Answer 31

1. exploratieve data = normaliteit bepalen
   - Q-Q plot
   - staafdiagram
   - boxplot
2. decriptieve data = mediaan & interkwartiel afstand per groep
   - split file aanzetten
   - frequencies
   - split file uitzetten
3. grafische voorstelling = boxplot

Question 32

Kruskal-Wallis test SPSS met legacy dialogs

Answer 32

1. analyze
2. non-parametric
3. K independent samples
   - test & groep variabele selecteren
   - range definiëren: min 1 & max (aantal groepen)
4. outcome
   - mean rank = indien geen verschillen zijn deze gelijk aan elkaar
   - H’, df & p gegeven onder test statistics
5. post-hoc testen uitvoeren indien H0 verworpen wordt
   - Mann-Whitney U-test tussen elke groepen
   - Bonferroni correctie. = p x aantal groepen

Question 33

Kruskal-Wallis test SPSS met vernieuwde interface

Answer 33

= gemakkelijker want geen apparte testen nodig

1. analyze
2. non-parametric
3. independent samples
4. 3 tabbladen
   - objective = customize analysis
   - fields = test & groep variabele selecteren
   - settings = test aanduiden
   –> multiple comparisons: all pairwise
   - test options = alfa-niveau aanpassen
5. pairwise comparisons in tabel
   - enkel naar adjusted significance kijken = bonferroni correctie alreeds toegpast
   - Dunn’s testen

Question 34

one-way anova

Answer 34

1. voorwaarden = analoog aan student’s t-test
   - continue variabele
   - ongepaarde variabelen
   - normale verdeling in elke groep!
   - gelijke varianties = nagaan door test van Levene
2. alternatieven
   - niet parametrisch = Kruskal-Wallis test
   - ongelijke variaties = Brow-Forsythe test of test van Welch
3. hypothesen
   - H0: μ1 = μ2 = … = μk
   - H1: voor minstens 1 koppel is μ1 ≠ μ2
   - eerst overkoepelende test doen & dan pas onderliggende signifante verschillen zoeken = type 1 fout vermijden
4. one-way
   - eenwegsvariantie analyse = 1 factor
   - principe van opsplitsen van kwadratensommen

Question 35

ANOVA tabel

Answer 35

= niet kennen maar kunnen interpreteren

1. variantie = kwadratensom/df
   - opsplitsen
   - between-groups
   - withing-groups
   - beide optellen = totale som
2. wiskunde met cellen
   - per rij = Sum of squares / Degrees of freedom = Mean square
   - MS van betweengroups/whitin groups = F
   - per kolom = between groups + within groups = total
3. vrijheidsgraden
   - between groups = k-1
   - within groups = n-k
   - total = n-1

Question 36

ANOVA procedure

Answer 36

1. exploratieve statistiek
   - grafische voorstellingen: Q-Q plot, boxplot & histogram
   - normaliteitstesten = shapiro-wilk
2. combinatie van testen in one-way anova
   - descriptieve statistiek per groep
   - one-way ANOVA
   - test van Levene = homogeneity of variance
   –> bepalen of ANOVA (niet-sig) gebruiken of Welch/Brown-Forsythe (sig)
   - test van Welch
   - test van Brown-Forsythe
   + indien sign. Tukey post-hoc
3. uitvoeren
   - analyze
   - compare means & proporties
   - one-way ANOVA
   - dependent list = variabele -> factor = categorie
   - in opties testen van hierboven kiezen

Question 37

Friedman test

Answer 37

1. voorwaarden
   - niet normaal verdeeld = niet-parametrisch
   - continue of ordinale variabele
   - gepaarde steekproeven
   - uitbreiding Wilcoxon
   - parametrisch niet kennen
2. hypothese
   - H0: groepen hebben zelfde distributie
   - H1: minstens 1 groep heeft verschillende distributie
3. testgrootheid
   - N = aantal personen per groep
   - k = aantal groepen
   - Ri = rangsom per groep

Question 38

Friedman test procedure

Answer 38

1. rangschik observaties per proefpersoon (rij) van klein naar groot
2. ken rangwaarde toe per rij
3. bij ties = gemiddelde & t^3-t per rij
4. bereken rangsom per groep (kolom) Ri
5. bereken teststatistiek

Question 39

Friedman test uitvoeren

Answer 39

legacy dialogs
1. analyze
2. nonparametric
3. legacy dialogs
4. K related samples
- alle variabelen selecteren
- Friedman selecteren

vernieuwde interface
1. analyze
2. nonparametric
3. related samples
4. 3 tabbladen
- objective = customize analysis
- fields = alle variabelen selecteren
- settings = Friedman selecteren & all pairwise

Question 40

Chi-kwadraat test voor meerdere steekproven

Answer 40

1. gebruik
   - meerdere steekproeven = RxK tabel = groter dan 2x2
   - categorische variabele
2. hypothesen
   - H0: geen associatie tussen de 2 kwalitatieve variabelen
   –> distributie is zelfde in beide populaties
   - H1: er is wel associatie tussen de 2 kwalitatieve variabelen
3. testgrootheid
   - df = (r-1) x (kx1)

Question 41

chi-kwadraat procedure

Answer 41

1. descriptieve statistiek = vervangen door op einde tabel aanvragen & meteen test uit te voeren
2. wegingsvariabele toekennen
3. kruistabel met percentages
   - analyze
   - descriptive statistics
   - crosstabs
   - cells = aanduiden van gewilde info
   –> observed, expected + row & column percentages
   - meteen ook chi-kwadraat & fischer uitvoeren
4. kruistabel
   - p-waarde = exact sig. = rechter oppervlakte
   - als geen associatie tussen variabelen = verwachten dat categroiën gelijke verdelingen hebben
5. indien significant = post-hoc mogelijk = niet kennen

Question 42

voorwaarden chi-kwadraat

Answer 42

1. voorwaarden
   - niet meer dan 20% van de verwachte frequenties mag kleiner zijn als 5
   - geen enkele categorie mag een verwachte frequentie kleiner dan 1 hebben
2. indien voorwaarden niet voldaan
   - Fischer’s exact test
   - categoriën samennemen
3. categoriën samenvoegen = basis actie
   - transform
   - recode into different variables
   - variabele selecteren & nieuwe naam toevoegen -> change
   - old & new values = aanpassen voor ELKE categorie
4. exact
   - zelfde crosstabs als chi-kwadraat
   - exact -> exact -> time limit van 1min