Typen beleidsadviseurs en trends daarin

Question 1

beleidsadvies

Answer 1

raadgeving aan beleidsmakers over problemen en oplossingen.

adviseurs zijn dus geen beleidsmakers, zoals:
- politici uit uitvoerende / wetgevende macht
- directeuren van zbo’s, scholen, ziekenhuizen etc.

Question 2

beleidsadviessysteem / policy advisory system (PAS)

Answer 2

vraag naar / aanbod van beleidsadvies, onder actoren in een (beleids)gebied.

“Arenas of supply and demand for policy advice as a system of interdependent and competing actors and organizations”

Question 3

overzicht typen beleidsadviseur

Answer 3

beleidsambtenaren (intern)

medewerkers onderzoeksafdelingen (intern)

politieke adviseurs (intern)

grensorganisaties (tussen intern / extern)

beleidsconsultants (extern)

Question 4

beleidsambtenaren

Answer 4

Ambtenaren die beleidsproces (voorbereiding, implementatie, evaluatie, etc.) op een thema managen, met daarbij adviesrol

functienamen: senior / junior beleidsadviseur, projectleider

adviesproduct: vaak mondeling of kort rapport

kenmerken: vaak hoogopgeleide generalist / verder vrij divers

Question 5

medewerkers onderzoeksafdelingen

Answer 5

Ambtenaren uit organisatiedelen die (beleids)kwesties ex-ante of ex-post evalueren en op basis daarvan neutraal adviseren.

adviesproduct: vaak lang rapport

kenmerken: vaak hoogopgeleide generalist of specialist / verder vrij divers.

Question 6

politieke adviseurs

Answer 6

Partijdig adviseur; benoemd en ontslagen door of met politicus.

NL = politiek assistent
BE = kabinetsmedewerkers
–> elders: ministerieel of speciaal adviseur

adviesproduct: wat politicus wil

Question 7

kenmerken politieke adviseurs

Answer 7

Relatief vaak:
- Hoogopgeleide generalist.
- Jonge man.
- Voor en na deze functie ambtenaar of consultant.
- Van zelfde ideologie of partij als politicus.
- Oude bekende van politicus.

Question 8

Taken politieke adviseurs

Answer 8

Verschilt per land/persoon. Vooral:
- Raadgeven over beleidsverandering.
- Adviseren over politieke prioriteiten en risico’s.
- Controleren of ambtelijk advies past in regeerakkoord.
- Politieke (advies)wensen communiceren naar ambtenaren.
- Adviseren over speeches.
- Informatie verzamelen via contacten in de politiek en erbuiten.

Question 9

twee hypothesen over politisering

Answer 9

1. politisering via rekrutering
2. functionele politisering

Question 10

politisering via rekrutering

Answer 10

groeiend aantal politieke adviseurs, sinds circa 1995

Question 11

functionele politisering

Answer 11

andere adviseurs doen of schrijven vaker wat politici willen, sinds circa 1995

Question 12

trend politisering

Answer 12

Vooral trendbreuk voor landen met praktijk én literatuur gericht op neutrale ambtenarij, zoals ‘Westminster’ systemen.

Question 13

verklaringen politisering

Answer 13

1. In sommige landen: grotere regeringscoalities.
2. Meer externe kritiek op politiek.

Question 14

grotere regeringscoalities —> politisering

Answer 14

door versnippering electoraat & door evenrediger kiessyssteem

Gevolg: inzet politieke adviseurs voor parlementaire contacten. Ambtenaren mogen dit niet.

Question 15

externe kritiek op politiek —> politisering

Answer 15

meer kritiek door bijvoorbeeld sociale media en demonstraties

Gevolg:
- Inzet meer politieke adviseurs voor risico’s in kaart brengen/afdekken.
- Druk op ambtenaren voor bescherming ‘hun’ minister.

Question 16

grensorganisaties

Answer 16

Wettelijk onafhankelijke organisaties in publieke sector die adviseren op basis van academische/objectieve kennis

zoals: vaste adviescolleges, tijdelijke adviescolleges, planbureaus, hoge colleges van Staat

Question 17

Beleidsconsultants

Answer 17

Private partijen die adviseren (hier: over overheidsbeleid).

diverse soorten:
- grote bedrijven
- middelgrote spelers
- zzpers

adviesproduct: vaak lang rapport

Question 18

taken beleidsconsultants

Answer 18

• Adviseren over (processen of implementatie van) beleid.
• Beleidsevaluatie opstellen, inclusief aanbevelingen.

Question 19

Externalisering: hypothese

Answer 19

Meer inhuring beleidsconsultants, sinds circa 1995

Vooral trendbreuk voor landen waar praktijk én literatuur gericht was op sterke ambtenarij, zoals:
- ‘Westminster’ systemen
- Frankrijk

Question 20

trendbreuk politisering

Answer 20

Vooral trendbreuk voor landen met praktijk én literatuur gericht op neutrale ambtenarij, zoals ‘Westminster’ systemen.

Vanuit oudsher was er in Westminster landen (UK / Australië / Canada) een traditie van neutrale ambtenarij, wat dominant was in beleidsadvies. In sommige landen waren altijd al meer politieke adviseurs, in sommige landen dus niet (Westminster), hier is het een grotere trendbreuk.

Question 21

verklaringen externalisering

Answer 21

1. Te beperkte ‘beleidscapaciteit’: ambtelijke middelen om beleidstaken goed te vervullen
2. Wens om macht ambtenaren te beperken

Question 22

beperkte beleidscapaciteit —> externalisering

Answer 22

Onderliggende oorzaken: uitbesteding taken door New Public Management (bedrijfsmatig kijken), inhuur meer ‘generalisten’ en minder ‘specialisten’, opkomst van ‘wicked problems’ zoals klimaatveranderingen. Als gevolg hiervan worden er specialistische consultants ingehuurd.

Question 23

wens om beperken macht ambtenaren —> externalisering

Answer 23

Principaal is de politicus, ambtenaar is de agent. Informatie-asymmetrie schept hier risico op moral hazard.

Ministers willen daarom minder afhankelijk zijn van ambtenaren.

Beleidsadvies door meer diverse actoren (zoals consultants, maar ook deels publieke adviseurs) leidt tot een betere informatiepositie van politici, waardoor ze minder afhankelijk zijn van ambtenaren.