Week 1 - Kenmerken van het bestuursrecht

Question 1

Welke drie machten worden van elkaar onderscheiden binnen de Trias Politica?

Answer 1

• wetgevende macht
• rechterlijke macht
• uitvoerende macht

Question 2

Hoe wordt de uitvoerende macht ook wel genoemd?

Answer 2

Het openbaar bestuur

Question 3

Wat is de algemene definitie van ‘besturen’?

Answer 3

‘Het van overheidswege behartigen van het algemeen belang.’

Question 4

Wat is de juridische definitie van ‘besturen’?

Answer 4

‘Het eenzijdig vaststellen van de rechtspositie van andere rechtssubjecten.’ De eenzijdigheid is erin gelegen dat geen instemming is vereist van de rechtssubjecten om hun rechtspositie op deze manier vast te stellen.

Question 5

Waartoe heeft het bestuursrecht betrekking?

Answer 5

Het bestuursrecht heeft betrekking op het openbaar bestuur, op hetgeen het openbaar bestuur doet en op zijn relatie tot de burgers.

Question 6

Wat behoort tot het openbaar bestuur?

Answer 6

• de besturen van gemeenten, provincies en waterschappen,
• de ministeries
• en verscheidene andere overheidsorganisaties

Question 7

Wat zijn de hoofdzaken van het bestuursrecht?

Answer 7

Het bestuursrecht valt uiteen in een vijftal hoofdzaken:
1. Organisatie: hoe wordt het bestuur georganiseerd?
2. Bevoegdheden: Welke bevoegdheden heeft het bestuur?
3. Normering: Aan welke rechtsnormen heeft het bestuur zich te houden?
4. Handhaving: Hoe kan het bestuur er voor zorgen dat burgers zich aan de voor hen geldende rechtsnormen houden?
5. Rechtsbescherming: Welke juridische bescherming is er voor burgers tegen beslissingen en handelingen van het bestuur?

Question 8

Het bestuursrecht

In welke drie rollen kan het bestuursrecht worden ingedeeld?

Answer 8

Het recht van, voor en tegen het openbaar bestuur.

Question 9

Leg het recht van het openbaar bestuur uit. Geef een voorbeeld.

Rollen van het bestuursrecht

Answer 9

Met het recht van het openbaar bestuur wordt bedoeld dat het bestuursrecht aan het bestuur bevoegdheden geeft om te kunnen besturen.

Het bestuursrecht is hier instrumenteel van aard.

Zo bijvoorbeeld kan het bestuur de bevoegdheid krijgen om handhavend op te treden wanneer regels worden overtreden.

Question 10

Leg het recht voor het openbaar bestuur uit. Geef een voorbeeld.

Rollen van het bestuursrecht

Answer 10

Het recht voor het openbaar bestuur houdt in dat het bestuursrecht de regels geeft die van toepassing zijn op de organisatie van het openbaar bestuur.

Hier heeft het bestuursrecht een legitimerende rol.

Het bestuursrecht kan in dit kader bijvoorbeeld regels geven over de verhouding tussen verschillende bestuursorganen.

Question 11

Leg het recht tegen het openbaar bestuur uit. Geef een voorbeeld.

Rollen van het bestuursrecht.

Answer 11

Recht tegen het openbaar bestuur betekent dat het bestuursrecht ook de mogelijkheden beidt aan burgers om zichzelf juridisch te beschermen tegen het bestuur.

De functie van het bestuursrecht is hier het waarborgen van de rechtspositie van burgers ten opzichte van het bestuur.

Zo zal een burger onder omstandigheden bij de rechter in beroep kunnen gaan tegen besluiten van het bestuur.

Question 12

Wat benoemt het boek als belangrijke eigenschap van een bestuursrechtjurist?

Answer 12

Als bestuursrechtjurist is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de actuele vraagstukken.

Denk bijvoorbeeld aan de kinderopvangtoeslagenaffaire

Question 13

Wat zegt de RvS over de eigenschappen van een bestuursrechtjurist?

En wat heeft de wetgever gedaan om dit te waarborgen?

Answer 13

Uit het reflectierapport van de Raad van State (RvS) “lessen uit de kinderopvangzaken” blijkt dat de bestuursrechtjurist van de toekomst niet alleen moet uitblinken in juridische expertise, maar ook beschikken over een breed scala aan niet-juridische vaardigheden, zoals communicatie, feedback en moreel redeneren.

De wetgever wil met het wetsvoorstel Wet versterking waarborgfunctie [1] Awb de overheid stimuleren
* besluiten voor burgers begrijpelijker te maken,
* zich bij de uitvoering van taken te verplaatsen in hun positie en
* een minder formele houding aan te nemen.

[1] Marseille e.a. 2024 gaat hier verder op in.

Question 14

Tussen welke subonderdelen van het bestuursrecht wordt onderscheid gemaakt?

Answer 14

Binnen het bestuursrecht wordt onderscheid gemaakt tussen het algemeen bestuursrecht en het bijzonder bestuursrecht.

Bovendien bestaan er ook semi-algemene wetten.

Question 15

Wat wordt er besproken in het algemene deel van het bestuursrecht, en waar vinden we deze?

Answer 15

In het algemene deel worden regels gegeven die in beginsel voor het hele bestuursrecht gelden. Dit is te vinden in de Algemene wet bestuursrecht (Awb).

Question 16

Wat wordt er besproken in het bijzondere deel van het bestuursrecht?

Geef een voorbeeld.

Answer 16

De bijzondere delen regelen specifiek een bepaald aspect van het maatschappelijk leven.

Denk daarbij aan de Drank- en horecawet en de Wet op de kansspelen.

Question 17

Beschrijf de voorrangsregeling tussen de subonderdelen van bestuursrecht.

Answer 17

In het bijzonder bestuursrecht kan worden afgeweken van het algemeen bestuursrecht. Een bijzondere wet gaat, wanneer deze afwijkt van de algemene wet, voor op de algemene wet.

Question 18

Wat zijn semi-algemene wetten?

Geef voorbeelden.

Answer 18

Semi-algemene wetten combineren elementen van zowel het algemeen als bijzonder bestuursrecht.

Ze kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op bepaalde bestuursrechtelijke vraagstukken die niet volledig onder de Awb vallen, maar ook niet zo specifiek zijn als bijzondere wetten die zich richten op een bepaald onderwerp.

Voorbeelden zijn de Omgevingswet en de Algemene wet inzake rijksbelastingen.

Question 19

Leg uit hoe semi-algemene wetten van pas komen bij het oplossen van vraagstukken.

Answer 19

In het oplossen van een juridisch vraagstuk is het van belang om niet alleen het Awb en het bijzondere recht te raadplegen,

maar ook eventuele semi-algemene wetten die relevant kunnen zijn voor het specifieke onderwerp of de specifieke context van het vraagstuk.

Question 20

Wat zijn de verschillende soorten regelgeving waarin een onderwerp geregeld kan worden?

Answer 20

In de Awb, een bijzondere wet (wifz), of in een lagere wet.

Question 21

Leg de niveaus van regelgeving uit.

Answer 21

Doorgaans wordt één onderwerp op verschillende niveaus van regelgeving tegelijk geregeld. Een onderwerp kan geregeld worden via:
* **Verticaal gelede normstelling **of
* Horizontaal gelede normstelling

Question 22

Leg verticaal gelede normstelling uit.

Geef een voorbeeld.

Answer 22

Bij verticaal gelede normstelling wordt een onderwerp op **verschillende niveaus **van regelgeving gereguleerd,

bijvoorbeeld in een wifz én in een algemene maatregel van bestuur (AMvB).

Voorbeeld: Voor bepaalde regelingen rondom vreemdelingen gelden regels van de Vreemdelingenwet 2000 (wifz) en ook het Vreemdelingenbesluit 2000 (AMvB)

Question 23

Leg horizontaal gelede normstelling uit.

Geef eenvoorbeeld.

Answer 23

Bij horizontaal gelede normstelling wordt een onderwerp in meerdere regelgeving van gelijke rang gereguleerd,

bijvoorbeeld in twee verschillende wifz, en in eventueel daarop gebaseerde lagere regelgeving.

Voorbeeld: Voor bepaalde regelingen rondom vreemdelingen gelden regels van de Vreemdelingenwet 2000 (wifz) en ook van het Wetboek van Strafrecht (wifz).

Question 24

Lijst de normenhiërarchie op van regelgeving.

Answer 24

1. Verdragen
2. Statuut
3. Grondwet
4. Wifz
5. AMvB
6. Klein KB
7. Ministeriële regeling
8. Provinciale Verordening
9. Beleidsregels
10. Beschikkingen

Question 25

Wat zijn verdragen?

Answer 25

Internationale regelingen waaraan Nederland is aangesloten.

Question 26

Wat is de Grondwet?

Answer 26

De regeling inzake de samenstelling Nederlandse rechtsstaat.

Question 27

Wat is een statuut?

Answer 27

Regeling voor de verhouding van landen binnen het koninkrijk der Nederlanden.

Question 28

Wat is een wifz?

Answer 28

Wet in Formele Zin; Een rgeling regeling van de formele wetgever (art. 81 Gw), waar de Raad van State (RvS) is gehoord.

Question 29

Wat is een AMvB?

Answer 29

Algemene Maatregel van Bestuur; Regeling van de regering, waar de RvS is gehoord.

Question 30

Wat is een klein KB?

Answer 30

Klein koninklijk besluit; Regeling van de regering, waar de RvS niet is gehoord.

Question 31

Wat is een ministeriële regeling?

Answer 31

Regeling van één of meer ministers.

Question 32

Wat is een provinciale verordening?

Answer 32

Regeling van de provincie, vastgesteld door de gemeenteraad (art. 127 jo. artt. 143 en 145 Pw.).

Question 33

Wat is een gemeentelijke verordening?

Answer 33

Regeling van de gemeente, vastgesteld door de gemeenteraad (art 127 Gw jo. artt. 147 en 149 Gemw.).

Question 34

Wat zijn beleidsregels?

Answer 34

Regeling van een bestuursorgaan opgesteld voor het gbruik van een toegekende bevoegdheid (art. 1:3 lid 4 Awb).

Question 35

Wat zijn beschikkingen?

Answer 35

Besluiten voor specifieke [individuele] gevallen (art. 1:3 lid 2 Awb).

Question 36

Benoem de uitgangspunten van het bestuursrecht.

Answer 36

1. Het legaliteitsvereiste 2. Het specialiteitsbeginsel

Question 37

Wat is het legaliteitsvereiste?

Answer 37

* **Positief funderend aspect**: Het legaliteitsvereiste houdt in dat bestuursbevoegdheden moeten berusten op een wettelijke grondslag. * **Negatief begrenzend aspect**: Daarnaast moet de uitoefening van deze bevoegdheden plaatsvinden in overeenstemming met de wet.

Question 38

Wat is het specialiteitsvereiste?

Answer 38

Een overheid krijgt een bevoegdheid altijd met een bepaald doel voor ogen. De bevoegdheid mag slechts worden uitgeoefend ter **behartiging van het specifiek doel** waardoor de wettelijke regeling is vastgesteld.

Question 39

Geef een voorbeeld waarin het legaliteitsvereiste en het specialiteitsbeginsel tot uitdrukking komen. Geef ook een voorbeeld van hoe hierin misbruik zou kunnen voorkomen.

Answer 39

Stel, gemeente Breda wil een verordening voor het gebruik van drones invoeren. Het **legaliteitsvereiste** stelt dat de gemeente deze bevoegdheid moet baseren op een specifieke wettelijke grondslag, zoals de Gemeentewet. Bij het **specialiteitsbeginsel** is het van belang dat de gemeente haar bevoegdheid enkel gebruikt met een bepaald doel voor ogen. De drone-verordening moet binnen de grenzen vande gemeentelijke bevoegdheid blijven. Een voorbeeld waarbij de gemeente **misbruik** maakt van het doel zou kunnen zijn wanneer de gemeente deze verordening gebruikt om commerciële belangen te behartigen of om specifieke groepen te bevooroordelen.

Question 40

Waar staat het algemene deel van bestuursrecht vastgelegd?

Answer 40

In de Awb (Algemene Wet Bestuursrecht)

Question 41

Hoe is de Awb tot stand gekomen?

Answer 41

De opdracht om de Awb vast te stellen heeft de grondwetgever in art. 107 lid 2 Gw gegeven. De ontwikkeling van de Awb heeft lang geduurd, en is dan ook in in verschillende delen in werking getreden. Deze worden **tranches **genoemd. Om deze reden wordt de Awb een aanbouwwet genoemd.

Question 43

Wat zijn de doelstellingen voor de Awb?

Answer 43

1. Het codificeren van bestuursrechtelijke **normen** die **uit jurisprudentie** komen; 2. Het creëren van eenheid in bestuursrechtelijke wetgeving (**harmonisatie**); 3. Het **systematiseren en vereenvoudigen** van bestuursrechtelijke wetgeving; 4. Het treffen van **voorzieningen die een algemene regeling behoeven**, omdat ze anders steeds in elke regeling afzonderlijk moeten worden getroffen; en 5. Het waarborgen van de **bescherming van de burger** en de rechtsstaat.

Question 44

Leg de structuur van de Awb uit.

Answer 44

De Awb heeft een gelaagde structuur, waarbij het begint met de algemene regels en zich vervolgens uitwerkt naar meer bijzondere bepalingen. De gelaagde structuur betekent dat je niet kunt volstaan met het raadplegen van slechts één hoofdstuk van de Awb. Het is van belang een hoofdstuk in samenhang te lezen met andere hoofdstukken, omdat de bepalingen nauw met elkaar verbonden zijn

Question 45

Geef een voorbeeld ter illustratie van de structuur van de Awb.

Answer 45

In H1 wordt gedefinieerd wat er wordt verstaan onder een besluit en een beschikking [1]. Hieruit blijkt dat een beschikking een specifiek type besluit is. Vereenvolgens worden in H3 en 4 nadere regels gegeven met betrekking tot besluiten. Om de artikelen hiervan toe te kunen passen, is het noodzakelijk om ze te beoordelen in het licht van de definitie van het besluitbegrip [1]. De algemene regels die in H1 worden uitgezet, worden niet nogmaals opgenomen in de meer specifieke hoofdstukken. Deze werkwijze van de wetgever duidt dus op een gelaagde structuur. ## Footnote [1] art. 1:3 lid 1 en lid 2 Awb.

Question 47

Waarmee worden conflicten van tegenstrijdige wetten opgelost?

Answer 47

In de wetgeving zijn drie conflictregels te onderscheiden om situaties van tegenstrijdige wetten op te kunnen lossen. Deze regels bepalen welke wet in een conflictsituatie voorrang krijgt: 1. **lex specialis**: bijzondere wet gaat voor algemene wet; 2. **lex superior**: hogere wet heeft voorrang op lagere wet; en 3. **lex posterior**: jongere wet gaat voor oudere wet.

Question 48

Leg de termen aanbouw- en aanpassingswetgeving uit. Geef een voorbeeld.

Answer 48

Wanneer wetgeving wordt veranderd of nieuwe regelingen worden aangenomen kan het zo zijn dat bepaalde bepalingen niet meer kloppen of overeenstemmen met andere bepalingen binnen die wet. Om deze inconsistenties te herstellen kan gebruik worden gemaakt van **aanpassingswetgeving**: bestaande bepalingen worden simpelweg aangepast, om overeenstemming te creëren binnen de wet. Zo komt het wel eens voor dat de nummering binnen een bepaling wordt aangepast. Aanpassingswetgeving kan altijd worden gezien als een reactie op nieuwe wetgeving, ofwel **aanbouwwetgeving**

Question 49

Benoem de soorten Awb bepalingen en waarvan deze categorie afhankelijk is.

Answer 49

Hoe een bepaling in de Awb werkt, ten opzichte van het bijzondere deel van het bestuursrecht, is afhankelijk van de manier waarop de bepaling is geformuleerd. Vier soorten bepalingen kunnen worden onderscheden: 1. dwingend recht 2. regelend recht 3. aanvullend recht 4. facultatief recht

Question 50

Wat zijn bepalingen van dwingend recht? Geef een voorbeeld van een zin.

Answer 50

Van bepalingen van dwingend recht kan alleen worden afgeweken bij een wifz, dus niet bij lagere wet. Bijv. art. 6:7 Awb: *"De termijn voor het indienen van een bezwaar- of beroepschrift bedraagt zes weken"*

Question 51

Wat zijn bepalingen van regelend recht? Geef een voorbeeld van een zin.

Answer 51

Van bepalingen van regelend recht kan worden afgeweken bij een wifz, maar ook bij lagere wetgeving. Bijv. art. 4:60 Awb: *"Tenzij bij wettelijk voorschrift anders is bepaald, wordt de aanvraag van de subsidie uiterlijk dertien weken voor de aanvang van het boekjaar ingediend"*

Question 52

Wat zijn bepalingen van aanvullend recht? Geef een voorbeeld van een zin.

Answer 52

Wanneer een bepaling in de Awb aanvullend recht is, geldt deze bepaling alleen wanneer het onderwerp van de bepaling in de bijzondere wet niet wordt geregeld. De Awb fungeert hier als een vangnet. Bijv. art. 4:13 Awb: *"Een beschikking dient te worden gegeven binnen de bij wettelijk voorschrift bepaalde termijn of, bij het ontbreken van zulk een termijn, binnen een redelijke termijn na ontvangst van de aanvraag"*

Question 53

Wat zijn bepalingen van facultatief recht? Geef een voorbeeld van een zin.

Answer 53

Bepalingen van facultatief recht zijn alleen van toepassing indien dit expliciet wordt aangegeven. Bijv. art. 3:10 lid 1 Awb: *"Deze afdeling is van toepassing op de voorbereiding van besluiten indien dat bij wettelijk voorschrift of bij besluit van het bestuursorgaan is bepaald"*