Week 3 Flashcards
Hoe vaak komen erectiestoornissen voor bij mannen?
4%
Wat is seksualiteit?
Het omvat seks, gender, seksuele orientatie, eroticisme, plezier, intimiteit en reproductie. Het wordt ervaren via gedachtes, fantasieen, verlangens, geloven, attitudes, waarden, gedrag, gewoontes, rollen en relaties
Waardoor wordt seksualiteit beinvloed?
Door de interactie tussen biologische, psychologische, sociale, economische, politische, culturele, ethische, legale, historische, religieuze en spirituele factoren
Wat is gezonde seksualiteit?
Seksueel gedrag dat als egosyntoon en bevredigend wordt ervaren en waardoor geen schade wordt berokkend aan zelf of anderen
Beschrijf de psychosomatische cirkel naar Bancroft (passend bij biopsychosociaal model)
Taktiele stimuli en limbisch systeem-> ruggenmerg centra
Ruggenmerg centra-> limbisch systeem, perifere opwinding en genitale responsen
Perifere opwinding en genitale responsen-> bewustzijn van respons-> cognitie-> limbisch systeem
Ruggenmerg centra en limbisch systeem-> orgasme
Wat zijn de voorwaarden voor gezonde seksuele ontwikkeling?
- Intacte seksuele anatomie/endocrinologie
- Intact brein
- Overeenkomend fenotypisch geslacht en genderidentiteit
- Affectrijk pedagogisch klimaat
- Positief voorbeeldgedrag tav relationeel gedrag
- Positieve boodschappen tav seksualiteit in informeel en formeel ‘curriculum’
- Mogelijkheid tot leeftijdsspecifiek consensueel ‘sexual rehearsel play
Wat is de rol van androgenen bij seksualiteit?
Bij mannen en vrouwen hebben androgenen een faciliterende rol
▪ Bij een seksuele prikkel is er eerder een seksuele betekenis
▪ T maakt brein+ genitalia klaar voor seks (arousability, responsivity, gedachten/fantasieen, nachtelijke responsen, genitale sensitiviteit)
▪ Toch is het geen absolute factor! Grote misvatting
▪ Laag A: moeilijker, niet onmogelijk
Wat is de rol van oestrogenen bij seksualiteit?
Kwaliteit vd huid vagina (atrofie): dagelijks last
Geen invloed lubricatie (na overgang duurt wel langer)
▪ Bij voldoende stimulatie + seksuele opwinding→ voldoende lubricatie→ geen dyspareunie
E maakt lijf klaar voor T (trofische staat urogenitaal systeem, effect op stemming, geen direct effect seksuele responscyclus)
Welk advies wordt gegeven bij menopauze en dyspareunie?
- meer tijd, meer directe genitale stimulatie, zorgen voor opwinding + lubricatie
- stop met vaginale penetratie
Welke factoren hebben invloed op libido na de menopauze?
- door verlaging Androgenen→ minder zin in seks
- door verlaging E, ook verlaging SHBG→ verhoging bio-available androgenen→ meer zin in seks
- door veranderingen in E→ overgangsklachten vb flushes→ minder zin in seks
Wat zijn de beste voorspellers van seksuele satisfactie?
▪ geestelijke + fysieke gezondheid
▪ seksueel actief blijven
▪ Positieve attitude tov seksualiteit
▪ Hebben van een partner
Vrijfrequentie neemt af bij het ouder worden
Vrijfrequentie bepaald door: relatieduur
DUS nieuwe relatie → toename vrijfrequentie
Wat is de ideale vorm van anticonceptie?
100% betrouwbaar
Geen negatieve effecten op gezondheid
Eenvoudig te gebruiken (“fool-proof”)
Goedkoop
Toegankelijk
Direkt toepasbaar
Reversibel
Geen effect op seksualiteitsbeleving
Toepasbaar door man en vrouw
Hoe wordt de betrouwbaarheid van anticonceptie uitgedrukt?
Pearl-Index: aantal zwangerschappen (“failures”) per 100 gebuikersjaren
Wat is de hoofdwerking van hormonale anticonceptie?
follikelontwikkeling en ovulatie verhinderen (onderdrukken LH piek) (door mn progestagene component)
onderdrukken follikelontwikkeling (onderdrukken FSH stijging) (door progestagene én oestrogene component)
Wat zijn de nevenwerkingen van hormonale anticonceptie?
Progestagenen:
- Transformatie van endometrium (ontregelen proliferatie/differentiatie proces)
- Veranderingen in cervicaal slijmproductie
- Beïnvloeding tubamotoriek/-peristaltiek
Welke stoffen zitten in hormonale anticonceptie?
Combinatie progestativum en oestrogeen leidend tot hypo-gonadotrofie
Oestrogeen toegevoegd, mn. ter stabilisering endometrium; ethinyl-estradiol (50 μgr – 20, 10 μgr).
Progestageen is afgeleid van nor-testosteron > intrinsiek androgen effecten (2e en 3e generatie synthetisch progestageen minder androgeen)
Monofasische versus meerfasepreparaten
Wat is het voordeel van de toevoeging van oestrogenen aan hormonale anticonceptie?
Nadeel alleen progestageen→ follikels stopgelegd, maken dan geen oestrogeen meer. Oestrogenen maken baarmoederslijmvlies dikker, laagje nodig om doorbraakbloedingen te voorkomen. Oestrogenen verminderen bloedingen en drukken FSH weg
Wat zijn de voordelen van hormonale anticonceptie?
Cyclusregulatie
Minder bloedverlies en dysmenorroe
Minder androgeen effect (SHBG bindt o.a. androgenen)
Minder endometriumca, ovariumca
Wat zijn de nadelen van hormonale anticonceptie?
Tromboserisico verhoogd (DVT, toegeschreven aan EE component: verhoging stollingsfactoren zoals V, VIII, X, fibrinogeen. Progestageen 2e generatie mogelijk beter “counteractor” dan 3e generatie Prog.
Cardio-vasculaire aandoeningen risico mogelijk verhoogd (lage EE dosis, androgene werking, dyslipidemie; maar lijken sterker geassocieerd met leeftijd, roken e.d.)
Cerebrovasculaire accidenten (arteriele trombose geassocieerd met oestrogene component; zeer zeldzaam)
Wat zijn de neveneffecten van hormonale anticonceptie?
Metabolisme: verstoorde gluc. tolerantie test, (geen DM!)
Serum lipiden: verhoogt triglyceriden, HDL/LDL ratio; afhankelijk van “androgeniciteit” P
Binding globulins: TBG, SHBG; CBG: hoger, vrije fractie lager.
Lever adenoma: wrsch door hogere EE component
Stolling: oestrogenen verhogen stollingsfactoren V, VIII, X en Fibrinogeen; verlagen Prot.C, Prot.S en anti-thrombine-III
Wat is het effect van hormonale anticonceptie op kankerrisico?
Mamaca licht verhoogd (overall OR 1.1-1.3), m.n. bij jonge gebruikers, effect verdwijnt na staken.
Ovarium ca. en endometrium ca.: significant beschermend effect.
Bij BRCA-I/II genmutatie: onzeker. OAC
lijkt wel beschermend tegen ovarium ca., maar (nog) hoger risico op mamaca is onduidelijk.
Benigne leverafwijkingen en HCC: lijkt verhoogd; echter wrsch. vooral bij 1e generatie OAC. Zijn a priori zeer zeldzame aandoeningen
Wat zijn mogelijke klachten van hormonale anticonceptie?
Veelal insteleffecten, na 3 mnd meestal over
Hoofdpijn: vaak spanningshoofdpijn, starters, EE onttrekking. Cave: migraine met aura !
Onregelmatige bloedingen: spotting tgv < EE
Libidovemindering: stress, angst
Stemmingswisseling (P.M.S.): onttrekking P e/o EE. Als dit onafhankelijk van stopweek is: relatief “E rijkere” pil en/of ”P-armer”
Gewichtstoename: niet evidence-based aangetoond
Welke afwegingen moeten gemaakt worden bij keuze voor hormonale anticonceptie?
Betrouwbaarheid door innamefouten
Gebruiksgemak
Veiligheid: interferentie van andere medicamenten (metabolisme) of (relatieve) contraindicaties
Wat zijn contraindicaties voor hormonale anticonceptie?
Afwegen tegen risico’s van zwangerschap:
Trombose in VG of trombofilie: VT risico verhogende aandoening (factor V Leiden mutatie dragerschap)
Cardiovasculaire aandoeningen: potentierend effect van roken (<10/d), leeftijd (> 35jr), hypertensie (>100mmHg diast.) Daarentegen huidige generatie progestagenen gunstiger voor lipidenprofiel.
Ischemic stroke: arteriele trombose door vnl. oestrogenen, cave bij prodromen (migraine met aura; -> progesterone-only preparaat)
Leveraandoening (benigne adenomen, cirrhose): progesterone-only-pill lijkt minder risico hebben
Mama carcinoom, gyn.maligniteit (familiaire belasting mamaca)