Week 3 Flashcards
(72 cards)
Wat is de definitie van metabole ziekten?
Metabole ziekten zijn ziekten die ontstaan door erfelijke mutaties en genen coderend voor eiwitten betrokken bij de stofwisseling. Dit zijn bijvoorbeeld genen die coderen voor enzymen, membraan transporteiwitten en cofactoren. Metabole ziekten worden ook wel inborn errors of metabolism genoemd.
Op welke 2 manieren kun je metabole ziekten indelen?
Op basis van substraten:
- Ziekten van het intermediair metabolisme: Aminozuren, vetzuren, carbohydraten, purines, enregiehuishouding (ATP-synthese), vitaminen en mineralen.
- Ziekten van de biosynthese en afbraak van complexe moleculen: Purines en pyrimidines, mucopolysacchariden, glycolipiden, sterolen en galzuren, glycoproteïnen, lipoproteïnen, lysosomale stapeling en peroxisomale ziekten.
- Neurometabole ziekten en neurotransmitterstoornissen: Terahydrobioprterinen (BH4), glycine en serine, GABA, sulfiet creatine, biosynthese en transport.
Op basis van biochemie:
- Aminozuurmetabolisme (bijv. fenylketonurie of maple syrup urine disease)
- Koolhydraatmetabolisme (bijv. galactosemie of glycogeenstapelingsziekten)
- Vetzuurmetabolisme (bijv. medium-chain acyl CoA dehydrogenase deficiency of carnitine-deficiënties)
- Lysosomale stapelingsziekten (bijv. mucopolysacharidosis, ziekte van Gaucher of ziekte van Pompe)
- Mitochondriale stoornissen (bijv. Leigh syndroom)
- Peroxisomale stoornissen (bijv. ziekte van Zeilweger)
Wat is er aan de hand bij fenylketonurie (PKU)?
PKU is een deficiëntie van het enzym fenylalanine-hydroxylase. Hierdoor kan fenylalanine niet worden omgezet (via hydroxylatie) in tyrosine. Er ontstaan fenylketonen, die toxisch zijn voor de hersenen en die ook teruggevonden kunnen worden in de urine. Door het tekort aan tyrosine is er een gebrek aan synthese van neurotransmitters, waardoor neurologische symptomen ontstaan zoals epilepsie, mentale retardatie, microcefalie, achteruitgang, spasticiteit en hypopigmentatie (blond haar en blanke huid). Er wordt gescreend op PKU in de hielprik. Verder kunnen de fenylketonen aangetoond worden in plasma, urine en andere lichaamsvloeistoffen. De ziekte is behandelbaar met een fenylalanine-arm dieet in combinatie met tyrosine suppletie. Hierdoor ontstaat zo min mogelijk ophoping van fenylpyruvaatzuur en is er juist wel voldoende tyrosine. Doordat dit invloed heeft op het melatonine-metabolisme wordt gezien dat deze kinderen vaak blonder zijn dan de rest van het gezin.
Wat zijn alarmsignalen voor metabole ziekten?
Problemen in de groei en ontwikkeling: Bijv. voedselweigering, veel spugen, psychomotorische achterstand of motorische klachten. En/of:
- Positieve familiegeschiedenis
- Progressieve klachten of achteruitgang
- Opvallende bevindingen bij lichamelijk onderzoek (geur, haar, huid)
- Acute ontregeling of bewustzijnsdaling bij een eerder gezond kind bij intercurrerende infectie,
Welke geuren kunnen gepaard gaan met welke metabole ziekten?
- Dierengeur: Fenylketonurie
- Ahornsiroop: Maple syrup urine disease (MSUD)
- Zweetvoeten: Isovaleriaanacidurie
- Kool en verzuurde boter: Tyrosinemie type I
- Rottende vis: Timethylaminuria
Wat is er aan de hand bij de ziekte van Menkes?
De ziekte van Menkes is een mutlipele enzymdeficiëntie en presenteert zich met spierslapte, epilepsie en verlies van oogcontact vanaf 3 maanden. Er is hyperlaxiteit van de huid en gewrichten en afwijkende haargroei (staaldraadjes, ruwe korte haren, pilli torti = kinky hair). Deze ziekte erft X-gebonden recessief over. Draagsters hebben geen of milde klachten.
Welk acroniem kun je gebruiken voor lichamelijk onderzoek bij een verdenking op metabole ziekten en waar staat het voor?
MONGUV:
- Micro- of macrocefalie
- Organomegalie
- Neurlogische klachten: Ontwikkelingsachterstand, hypo- of hypertonie, epilepsie, ataxie, dystonie en andere bewegingsstoornissen
- Groeistoornis/skeletafwijkingen
- Uiterlijke dysmorfie
- Verandering in uiterlijke kenmerken in de tijd
Wat is er aan de hand bij alkaptonurie?
Dit is een metabole ziekte die ontstaat op de volwassen leeftijd. Het erft autosomaal recessief over. Op volwassen leeftijd krijgt de patiënt toenemende rugpijn, verkalking van het oorkraakbeen, artrose, zwarte verkleuring van de huidplooien (oorschelpen) en donkere verkleuring van de urine in de vrije lucht (door homogentisinezuur). Deze verkleuringen komen doordat de stof, die zich stapelt, bij oxygenatie bruin verkleurt.
Op welke verschillende manieren kun je metabole ziekten behandelen?
- Acute metabole decompensatie: (glucose, ammoniak, melkzuur- en ketoacidose) -> compensatie op de SEH.
- Toxische stoffen wegvangen (bijv. wegvangen van ammonium met natriumbenzonaat)
- Diverse dieetaanpassingen: Verminder substraten om stapeling of vorming van toxische stoffen te voorkomen, bijv. een Phe-vrij dieet. En suppletie van essentiële stoffen (tyrosine bij PKU). Vitaminen (biotine, vitamine B2, B6 of B12) of cofactoren (BH4 bij PKU).
- Enzymvervangende therapie: Enzym toedienen, bijv. bij de ziekte van Gaucher, Pompe, Hurler en Fabry.
- Gentherapie: Beenmergtransplantatie en stamceltherapie.
Wat is het verschil tussen een major en een minor congenitale afwijking?
Een major congenitale afwijking is een afwijking die levensbedreigend is, uitgebreide chirurgie vereist en/of een ernstig cosmetisch effect heeft (zoals schisis en een klompvoet). De prevalentie hiervan is 2-3%. Een minor congenitale afwijking is een afwijking die geen ernstige medische en/of cosmetische consequenties heeft. De prevalentie hiervan is 7%.
Wat is het verschil tussen GUO1 en GUO2 (geavanceerd ultrageluidsonderzoek)?
GUO1 (18-22 weken) wordt gedaan bij vrouwen die voor de zwangerschap al een verhoogd risico hebben (high risk group). GUO2 (8-40 weken) wordt uitgevoerd bij zwangere vrouwen, waarbij er verdenking is op een afwijking, bijvoorbeeld naar aanleiding van de SEO’s. Dit kan dus zowel bij high risk als low risk populaties zijn.
In welke weken kun je een vlokkentest en wanneer een vruchtwaterpunctie uitvoeren?
Vlokkentest: 11-13 weken
Vruchtwaterpunctie: 15-17 weken
Wat is het amnionruptuur syndroom?
Amnionstrengen zijn fibrotische strengen in het vruchtwater die zich bijvoorbeeld om een voet kunnen wikkelen, waardoor een voet necrotisch kan worden. Ze kunnen daarnaast ook ingeslikt worden, zo leiden ze tot een schisis. Het leidt dus tot ernstige afwijkingen. Deze combinatie van afwijkingen wijst op een syndroom: Namelijk het amnionruptuur syndroom. Dit is een sporadisch voorkomende aandoening met een lage herhalingskans.
Wanneer wordt er gesproken van een zeldzame ziekte?
Als hij voorkomt bij minder dan 5:10000 inwoners.
Wat is GLP1Ra voor medicijn en waarvoor wordt het gebruikt?
GLP1Ra kan als medicament bij multifactoriële obesitas worden gegeven bij een patiënt boven de 12 jaar. Deze middelen werken onder andere op het verzadigingsgevoel (neuro-endocrien), het in balans brengen van het beloningssysteem, de insulinegevoeligheid en de maagontlediging. Met een kortwerkende of langwerkende GLP1Ra wordt een grotere gewichtsreductie behaald dan met leefstijlinterventie alleen. Wanneer de medicatie wordt gestopt, zal er opnieuw gewichtstoename plaatsvinden.
Wat is de meest voorkomende vorm van kanker bij kinderen?
Acute lymfatische leukemie (ALL)
Wat zijn veelvoorkomende symptomen van acute lymfatische leukemie (ALL)?
- Bleekheid
- Verhoogde bloedingsneiging
- Infecties
- Botpijn
- Algehele malaise
Wat is de defintie van vaatanomalieën?
Vaatanomalieën zijn perifere vaatafwijkingen (bloed- en lymfevaten)
In welke 2 groepen worden vaatanomalieën ingedeeld en wat is het verschil?
- Vasculaire tumoren: Wildgroei aan vaatjes (niet afwijkend, maar veel). Voorbeelden zijn: Hemangioom, tufted angioom, Kaposi sarcoom en angiosarcoom. In 90% van de gevallen is er sprake van een hemangioom. Het ontstaat na de geboorte, maar er zijn uitzonderingen. Bij 50% is er sprake van een precursor laesie (rode vlek) bij de geboorte, welke vaak pas na het diagnosticeren van de vasculaire tumor opgemerkt wordt. Het kenmerkt zich door snelle groei. Na enkele maanden is er een definitieve omvang. Het komt 3 keer vaker voor bij meisjes dan bij jongens.
- Vasculaire malformaties: Vaten zijn verkeerd aangelegd (ontwikkelingsstoornis) in de vroege zwangerschap. Deze groep wordt onderverdeeld in lymfatisch, capillair, veneus en arterieel, met low flow dan wel high flow. 0,3-0,5% van de anomalieën zijn vaatmalformaties. Het is bij de geboorte aanwezig, maar niet altijd zichtbaar. De groei is proportioneel en er is geen spontane regressie. Het komt even vaak voor bij meisjes als bij jongens.
Wat is het verschil tussen een wijnvlek en een hemangioom?
Een wijnvlek heeft een egaler aspect en is niet verheven, hemangiomen hebben vaker meerdere kleine vlekjes.
Uit welke 3 fasen bestaat het groeipatroon van een hemangioom?
1: Groeifase: Disproportionele groei (6-9 maanden)
2: Stabiele fase
3: Involutie fase: Spontane regressie -> vaak slechte regressie op neustip en lippen. De hemangiomen verkleuren van knalroze naar grijs. De spontane regressie kan jaren duren.
Wat zijn complicaties die veroorzaakt kunnen worden door een hemangioom?
- Functionele schade (aan visus, gehoor, luchtwegen of verhindering van voeding). Als een oog niet kan openen door een hemangioom, bestaat er gevaar op fucntionele blindheid.
- Ulceraties, bloedingen en pijn (meestal in de regressiefase)
- Cosmetische schade (bijv. op de neus)
- Cardiale belasting
Hoe kun je een maligne hematologische tumor onderscheiden van een benigne hematologische tumor?
Maligne hematologische tumoren hebben eerder de neiging om te bloeden, zijn vaak donkerder van kleur en hebben een glanzend aspect.
Uit welke 4 specifieke kenmerken bestaat de tetralogie van Fallot?
- Overrijdende aorta
- Ventrikelseptumdefect
- Pulmonalisstenose
- Rechter kamer hypertrofie