week 4 Flashcards
(31 cards)
hoe ontstaat darmkanker?
mutatie APC-gen –> poliep –> meer mutaties (K-RAS) –> adenoom –> meer mutaties (p53 SMADS) –> carcinoom
duurt meerdere jaren
wat is de etiologie van coloncarcinomen?
75% –> spontane mutatie APC-gen
18% –> familiaire belasting
7% –> genetische aanleg
5% –> lynch
1% –> IBD
1% –> FAP –> voorkomen door hele colon te verwijderen op kinderleeftijd
wat zijn de symtomen van colorectaal carcinoom?
- obstructie lumen:
- veranderd defecatiepatroon
- vol gevoel/buikpijn
- volledige stop leidend tot ileus, misselijkheid, braken en hoge peristaltiek - bloedsverlies:
- occult, uitend als anemie
- macroscopisch - gewichtsverlies, vermoeidheid, dyspneu d’effort
- symptomen metastasen
hoe wordt colorectaal carcinoom gediagnosticeerd?
- lichamelijk onderzoek:
- RT: papabele tumor, bloed aan handschoen
- palpabele weerstand, hepatomegalie, ascites, pleuravocht - bloedonderzoek: Hb, MCV, CEA
- colonscopie: gouden standaard, tot aan klep van bauhin
- X-thorax, CT-abdomen
hoe wordt een tumor gestadieerd?
- uiteindelijk stadium 1 tm 4
- T-stadium: tot welke laag is de tumor gegroeid
- N-stadium: zijn er uitzaaiingen in de kliermeta’s
- M-stadium: zijn er uitzaaiingen naar andere organen
hoe wordt colorectaal carcinoom behandeld?
- vroegcarcinomen: endoscopische verwijdering
- chirurgie:
- rectum: rectumamputatie met aanleg colostoma
- sigmoid: sigmoid resectie
- linker hemicolon: colectomie links
- rechter hemicolon: colectomie rechts - aanvullend:
- rectum: pre-op –> radiotherapie
- colon: post-op –> chemotherapie
hoe werkt het bevolkingsonderzoek?
wordt gedaan met ontlastingstesten:
- Guaiac FOBT test: detecteert de heemgroep in hemoglobine
- FIT test: detecteert alleen humaan hemoglobine
uiteindelijk in nederland gekozen voor de FIT test (om de 2 jaar)
wat is Morbus Crohn?
- van mond tot kont (vaak niet rectum)
- discontinue ontsteking
- transmuraal
- fisteling, perianaal abces
- vaak intestinale manifestaties
overige klinische verschijnselen: buikpijn, diarree, vermoeidheid, gewichtsverlies, malabsorptie
wat is colitis ulcerosa?
- met name in colon
- continue ontsteking
- oppervlakkig
- geen fistels, zelden perianaal abces
- minder vaak extra-intestinale manifestaties
klinische verschijnselen: diarree met bloed en slijm, defecatiedrang, pijnlijke darmkrampen, koorts, anorexie, vermagering, tachycardie
wat is de pathogenese van IBD?
- het is genetisch
- omgevingsfactoren geven verhoogd risico
- er is een immunologische component
- disbalans tussen pro- en anti-inflammatoire cytokines in darmepitheel
- microbiota van de darm kunnen ontregeld zijn
hoe wordt IBD gediagnosticeerd?
- anamnese: diarree, buikpijn, gewichtsverlies, deficiënties en rectaal bloedverlies
- lichamelijk onderzoek: abdiminale massa, hoogklinkende/afwezige peristaltiek, gewichtsverlies, oedeem, spierverlies
- bloed en ontlasting onderzoek: calprotectine, CRP
- afbeeldend onderzoek: endoscopie, marker studie, biopsie, MRI, functionele testen, CT
wat is de differentiaaldiagnose van IBD?
- bacterieel
- viraal
- parasitair
- collagene colitis/microscopische colitis
- medicatie gerelateerd: NSAID’s
- ischemische colitis
- radiatie colitis
- appendicitis
- solitair rectumsyndroom
- carcinomen
wat zijn de extra-intestinale manifestaties die voor kunnen komen bji IBD?
- gewrichten: artritis van grote gewrichten
- huid: pyoderma gangrenosum of erythema nodosum
- ogen: nodulaire episcleritis of uveitis
- primaire scleroserende cholangitis
welke complicaties kunnen ontstaan bij langdurige IBD?
stenose van de darm –> pre-stenostische dilatatie –> abces –> fistelingen
hoe ziet de behandelpiramide van IBD eruit?
van laag naar hoog:
- mesalazine (5-ASA): alleen bij CU, oraal of via klysma.
- corticosteroïden (prednison) of steroïde sparende medicatie (budesonide): prednison als inductietherapie, budesonide bij milde crohn in ileocecaal regio
- immunosuppressiva (MTX of azathioprine): onderhoudstherapie, inwerktijd is 3 maand
- anti-TNF-⍺ (infliximab of adalimumab):
- vedolizumab: voorkomt ontstekingen
- JAK STAT (tofacitinib): small molecules
- chirurgie
welke vormen van malabsorptie zijn er?
- malabsorptie van vet: steatorrhea, gewichtsverlies, groei afname, vit. ADEK deficiënties
- malabsorptie van eiwit: groeifalen, afname spiermassa, oedeem
- malabsorptie van koolhydraten: gewichtsverlies, osmotische diarree
- malabsorptie van meedere voedingsstoffen
- stoornissen in vocht en elektrolyt-transport: elektrolytstoornis, groeifalen door zouttekort, dehydratie
welke verschillende oorzaken van chronische diarree op kinderleeftijd zijn er?
- <1 jaar: postenteritis diarree, voedingsfouten, CF, voedingsintolerantie
- 1-3 jaar: peuterdiarree, giardia lamblia, coeliakie, infectieuze diarree, postenteritis diarree
- > 3 jaar: giardia lamblia, coeliakie, IBD, lactose intolerantie
wat is coeliakie?
overgevoeligheid van de darm voor gluten. er is vlokatrofie van de dunne darm (immuun-gemedieerde enteropathie). zowel symptomatisch als asymptomatisch:
- symptomatisch: gastro-intestinale klachten (bolle buik + platte billen) en niet-gastro-intestinale klachten (dermatitis herpetiformis, afwijkend tandglazuur, vertraagde puberteit)
- asymptomatisch: type 1 diabetes, down syndroom, turner syndroom, IgA deficiëntie, eerstegraads familieleden
hoe wordt coeliakie gediagnosticeerd?
- familie anamnese
- afbuigen van lengte/gewichtscurve
- bloedonderzoek (anemie, anti-tTG, anti HLA)
- preoperatieve screening (POS)
- duodenumbiopten via endoscopie
hoe wordt hemoglobine aangemaakt?
3 soorten Hb:
- HbA: 2 alfa ketens, 2 beta ketens
- HbA2: 2 alfa ketens, 2 delta ketens
- HbF: foetaal, krijgt kind van moeder
bij thalassemie defect in genen die zorgen voor ketens, daardoor minder ketens. bij sikkelcelziekte mutatie in gen, geen defect.
hoe wordt zuurstof afgegeven door hemoglobine?
afhankelijk van:
- O2 spanning
- pH
- temperatuur
- 2,3-DPG concentratie
meer O2 afgifte bij:
- lage O2 spanning
- hoge temperatuur
- lage pH
- meer 2,3-DPG
dit zorgt voor rechtsverschuiving van curve
wat is erytropoëse?
tijdens embryonale/foetale fase in: dooierzak en chorion, lever en milt, beenmerg. stamcellen maken hematopoiëse mee. bouwstoffen zijn:
- ijzer
- vitamine b12
- foliumzuur
erytrocyten ontstaan uit reticulocyten.
welke hormonale factoren zijn betrokken bij de hematopoëse?
- EPO
- overige hematopiëtische groeifactoren, bv interleukine (IL-3)
- schildklier hormoon (TSH)
- testosteron
wat zijn hematologische parameters en normaalwaarden die bij hemaglobine horen?
normaalwaarden Hb:
- man: 8,6 - 10,5 mmol/L
- vrouw: 7,5 - 9,5 mmol/L
- zwangere vrouw: > 6,5 mmol/L
parameters:
- hematocriet: fractie rode bleodcellen tov plasma
- MCV: gemiddelde volume van erytrocyten
