Wiek wojen Flashcards

(77 cards)

1
Q

Kandydaci na tron po smierci Batorego i kto ich popieral

A
  • Maksymilian Habsburg; przeciwnicy Batorego
  • car Fiodor; czesc szlachty polskiej i litewskiej
  • Zygmunt Waza; Anna Jagielonka, szlachta
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

podwojna elekcja

A

1597 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

kogo kto powolal na podwojnej elekcji

A

szlachta popierajaca Zamojskiego powolala Waze, a przeciwnicy - Habsburga

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

kto zajął tron w podwójnej elekcji i dlaczego

A

tron mial zająć ten kto szybciej dotrze do Krakowa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Kto ostatecznie został królem

A

Zygmunt III Waza

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Czy Habsburgowie pogodzili sie z utrata tronu polskiego?

A

Nie, Maksymilian Habsburg wraz z armia byl na granicy ze Śląskiem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Co zrobil hetman z zagrożeniem ze strony Habsburgow po przejęciu tronu przez Wazów

A

Jan Zamojski rozbił wojska Habsburga w bitwie pod Byczyną

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Spór hetmana z królem przyczyna

A

Zygmunt III Waza próbował ograniczyć wpływy Zamojskiego np. poprzez usuwanie z ważnych urzędów jego zwolenników go osłabiało jego pozycje

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Jak nazywala sie opozycja Zamojskiego i jaki byl ich program?

A

Popularysci odrzucali projekty reformy elekcji, co odsunęłoby od wyborów szlachtę nieposesjonatowa. Propagowali hasła antyhabsburskie i tolerancje protestantów.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Dlaczego Zygmunt III Waza sekretnie porozumiewał sie z Habsburgami?

A

Poniewaz nie byl zadowolony z panowania w RP, chcial wrocic do Szwecji i byc tam królem.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Co wstepenie ustalił Waza z Habsburgami?

A

chcial zrzec sie tronu rp na rzecz Ernesta Habsburga. Ten mial
- wziąć ślub z anna wazówna,
- zrzec sie praw do Inflant na rzecz Szwecji,
- wziąć udział w wyprawie przeciwko Moskwie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Co stalo sie z sekretnym spiskiem Wazy

A

Krol polski wycofał sie z planów, jednak i tak wyszły na jaw. Szlachta domagała sie śledztwa, zwołano sejm inkwizycyjny, jednak nic nie ustalono. Krol pogodził sie jednak z hetmanem Zamojskim

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

jak doszło do unii personalnej ze szwecja

A

w 1592r zmarł krol szwedzki a tron przejął ZIIIW

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Dlaczego krol nie byl lubiany w szwecji

A

Ze względu na swój gorliwy katolicyzm

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

kto byl na czele opozycji szwedzkiej przeciwko ZIIIW

A

Karol Sudermanski

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

do czego doszło po bitwie pod Linkoping

A

porozumienie do którego nie stosował sie ZIIIW

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Riksdag zdetronizował ZIIIW na rzecz…

A

jego syna Władysława, jednak ten sie nie zgodził

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

kto zostal krolem do detronizacji ZIIIW

A

Karol IX Sudermanski

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

co zrobic ZIIIW aby odzyskać tron szwedzki

A

inkorporowal Estonię do rp, wybuchla wojna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Bitwa pod Białym Kamieniem

A

wojna p-l pod dowództwem Jana Karola Chodkiewicza, zwycięstwo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

co bylo specjalnego w bitwie pod Kircholmem

A

wspaniałe zwycięstwo dzieki husarii

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

jak nazywala sie lojalna grupa wobec krola

A

rojaliści

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

monarchia mieszana

A

wzmocnienie władzy krola

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

przeciwko czemu sprzciwili sie popularysci

A

przeciwko małżeństwie krola z Anna Habsburzanka i wprowadzeniu monarchii mieszanej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
w jaki sposob krol wykorzystał smierc Zamojskiego
zwołał sejn na którym miało dojść do reformy państwa i wzmocnienia władzy monarszej
26
kim byli rokoszanie
grupa małopolskiej szlachty na czele z Zebrzydowskim, wojewodów krakowskiem
27
jaki byl cele rokoszu
niedopuszczenie do wzmocnieni władzy krola
28
jaki byl plan rokoszan
- odstąpienie od planów reform - tolerancja wobec innowiercow, - usunięcie z dworu jezuitów
29
bitwa pod Guzowem: data i skutki
1607r, - ZIIIW wybaczył rokoszanom, wycofał sie z reform - rokoszanie umorzyli sie przed królem - wypracowano procedurę wypowiadania posłuszeństwa królowi
30
do czego dążył Gustaw II Adolf i co zorbil aby to osiągnąć
do uczynienia z Bałtyku morza zamkniętego, przeprowadził reformę wojska
31
dlaczego polacy ponieśli klęske w bitwie pod Gniewem
po raz pierwszy atak husarii dala rade zatrzymać piechota szwedzka, poniewaz maila broń palna
32
bitwa pod Trzcina co sie stalo
działania wojenne wstrzymane interwencja Francji ktora chciała aby Szwecja wzięła udział w wojnie 30 letniej
33
rozejm w Altmakru postanowienie
- szwedzi Inflanty na północ od Dziwny oraz porty z wyjątkiem gdanska płucka i królewca - prawo do pobierania cła z towarów eksportowanymi z Gdanska
34
jakie byly przyczyny kryzysu rosji
- długoletni terror Iwana IV wobec społeczeństwa, - usuwanie bojarów z ich ziem => większość kraju leży odłogiem => powtarzające się klęski głodu, - nieudolne rządy Fiodora Rurykowicza (1584 – 1598), zupełnie nieprzygotowanego do rządzenia, i jego bezpotomna śmierć => wymarcie dynastii Rurykowiczów
35
czasy wielkiej smuty
1598 -1613 (od wymarcia Rurykowiczow do Romanov) - anarchia, bunty, walki o wladze, glod -> bunty chlopskie
36
podaj kalendarium wielkiej smuty
- rządy Borysa Godunowa (1598 – 1605), * I dymitriada (1604 – 1605), - rządy Dymitra I Samozwańca (1605 – 1606) - rządy Wasyla Szujskiego (1606 – 1610) * II dymitriada (1607 – 1609) * wybuch wojny między RP, a Rosją 1609 r., - bezkrólewie w Rosji (1610 – 1613) * zajęcie Moskwy i okupacja Kremla przez wojska polskie (1610 – 1612) * 1610 – 1611 – pierwsze pospolite ruszenie przeciwko Polakom, * 1611 – 1612 – drugie pospolite ruszenie przeciwko Polakom zakończone kapitulacją * 1613 r. Koronacja Michała Romanowa na cara – koniec wielkiej smuty.
37
czym byly dymitriady
wyprawy Dymitrów na Rosję przy pomocy Rzeczypospolitej, których celem było zdobycie tronu moskiewskiego
38
co obiecywal dymitr
- olbrzymie nadania ziemskie dla polskiej szlachty i magnatów, - przejście na katolicyzm, - ślub z córką wojewody sandomierskiego Jerzego Mniszcha
39
na kogo dworze pojawil sie Dymitr
na dworze polskiego magnata Wiśniowieckiego
40
Dlaczego Dymitr Samozwaniec byl krytykowany przez Rosjan i co z tego wyniklo?
- zbyt przyjaźnił z Polakami, których wpuścił do Moskwy i rozdawał im rosyjskie urzędy, - nie był wierny tradycji np. nie nosił brody, - okazywał łaskę pokonanym, więc uważano go za słabego wybuchly bojarskie zamieszki antypolskie w ktorych umarl car
41
kim byl Wasul Szujski
bojarem
42
jak nazwano bunt chlopow w rosji
powstanie Bołotnikowa
43
dlaczego doszlo do powstania Bolotnikowa
bo rozeszla sie wiesc ze car dymitr ocalal
44
kto poparl 2 Dymitra Samozwanca
magnaci kresowi, szlachta kotra chciala lupow wojennych z rosji, zona i dymitra samozwanca maryna Mniszchówna
45
jakie byly przyczyny wojny polsko rosyjskiej
- ingerowanie polskich magnatów w sprawy rosyjskie - Wasal Szujski czuł się zagrożony i w 1609 r. zawarł ze Szwecją przeciwko RP. Szwecja i Rosja zobowiązały się prowadzić wspólną politykę zagraniczną, a Rosja uznała panowanie szwedzkie w Inflantach. - Zygmunt III Waza chciał pokonać Rosję i rozbić ten sojusz, poniewaz byl niebezpieczny dla RP
46
pod kogo wodza wojska p-l uderzyly na Smolensk?
hetmana Stanislawa Zolkiewskiego
47
jaka propozycje wystawili bojarzy po tym jak polscy oblezyli smolensk
zaproponowali tron rosyjski synowi Zygmunta III - Władysławowi pod warunkiem ze przejdzie on na prawoslawie i zachowa integralnosc panstwa moskiewskiego. wykulczono rowniez unie
48
wyprawa na Moskwe
1610, bitwa pod Kluszynem - nies
49
1613r.
koniec Wielkiej Smuty, wybranie na krola Michala Romanowa
50
rozjem w Dywilnie
1619, ziemia smolenska, siewierska i czernihowska
51
dlaczego doszlo do wojny smolenskiej
poniewaz w 1632 umarl krol Zygmunt III Waza, i Michal Romanov chcial odzyskac stracone ziemie
52
przebieg wojny smolenskiej
wybrano na krola Wladyslawa IV Waze, przerwano oblezenie. Armia rosujska kapitulowala.
53
Pokoj w Polanowie postanowienia
- Wladyslaw zrzekl sie praw do tronu - wymiana jencow, swoboda handlu - ustanowiono nowa granice wschodnia, Dywilno
54
przedstaw sytuacje wewnetrzna szwecji przed potopem szwedzkim
- tron przejal Karol X Gustaw - brakowalo srodkow na pokrycie wydatkow po wojnie 30-letniej
55
przedstaw sytuacje wewnetrzna RP przed potopem szwedzkim
- Jan Kazimierz Waza dążył do umocnienia władzy królewskiej - panstwo oslabione
56
dlaczego panstwo polskie bylo oslabione przed potopem szwedzkim
- rozdawnictwo urzedow, silna opozycja antykrolewska, zdrajcy wsrod polskiej szlachty np. Hieronim Radziejowski, Janusz Radziwiłł
57
przyczyny potopu Szwedzkiego i lata
1655-1660, - wojna o Dominium Maris Baltici, - Szwecja potrzebowała łupów wojennych
58
Co stalo się z Litwą podczas potopu
hetman litewski Janusz Radziwiłł zawarł ze Szwedami układ w ktorym oddał im Litwę pod protektorat
59
dlaczego inwazje szwedzka nazywa sie potopem
poniewaz wojska szwedzkie zalaly panstwo; wojska krolewskie wycofały sie na Slask, przez co kapitulowały kolejne oddzialy i miasta, oprocz Gdanska
60
co robili szwedzi w RP
- gwalcili i mordowali - nakladali wysokie kontrybucje - rabowali dziela sztuki i grabili koscioly
61
dlaczego obrona jasnej gory jest wazna
Poniewaz odparli ogromne i potezne wojska szweckie mimo przewagi. Obrona klasztoru dała nadzieje innym
62
jaki byl cel konfederacji w Tyszowcach
wzywanie do walki ze Szwedami, pospolite ruszenie
63
Po co JKW udal sie do Lwowa?
Aby zorganizowac nowa armie
64
Pod kogo dowodztwem byla nowa armia i jakiej techniki uzywali
dowodca zostal regimentarz Stefan Czarniecki, wojna podjazdowa
65
jakie byly pierwsze kleski Szwedow i tuz po czym nastapily?
w Przemyslu i Zamosciu, szwedzi wycofali sie na polnoc tuz po slubach lwowskich
66
sluby lwowskie - co slubowal krol?
- przysiagl ze poptrawi warunki mieszczan i chlopow po wojnie, i wzywa ich do walki - wygnanie arian - oddal RP w opieke Matki Boskiej
67
Wyzwolenie warszawy - proces
udalo sie wyzowlic ww ale w bitwie pod Warszawa Szwedzi znow ja odbili, jednak do konca 1656 r udalo sie wyzwolic wiekszosc terenow
68
kto pomógł RP gdy Szwedzi ponownie zaatakowali i dlaczego?
car Aleksy, stwierdzil że Szwecja jest grozniejsza od RP. Zawarto rozejm w Niemieży
69
jaki traktat podpiasali wrogowie RP w odpowiedzi na sojusz z Moskwa
traktat rozbiorowy w Radnot miedzy Szwecja a Siedmiogrodem
70
kto mialby zostac krolem malenkiej polski po rozbiorach
Jerzy II Rakoczy, Siedmiogrod zaatakowal Malopolske
71
kto udzilil polaka pomocy i jaki sojusz zostal zawart
Habsburgowie, sojusz z Habs i Dania
72
kto najbardziej skorzystal na potopie i dlaczego
elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm; zalamal zoobowiazania lenne wobec krola polskiego wchodzac w sojusz ze Szwecja. W momencie w ktorym traktat w Radnot sie rozpadal, elektor zwrocil sie do krola RP z propozycja. W zamian za zerwanie lenna, mial podpisac sojusz wojskowy przeciwko Szwedom
73
jak nazywal sie sojusz wojskowy przeciwko Szwedom miedzy Brandenburgia a RP i jaki byl najwazniejsz highlight
uklady walewsko-bydgoskie; Prusy odzyskaly suwerennosc
74
jakie tereny wyzwolno spod okupacji szwedzkiej i gdzie przeniosl sie potop
Pomorze gdanskie wraz z Toruniem, na tereny Dani gdzie wspieral ja korpus polski z Czernieckim na czele
75
postanowienia pokoju w Oliwie 1660
- potwierdzenie Sztumiekiej Wsi - JKW zrzekl sie pretensji do tronu szwedzkiego - potwierddzono traktaty welawsko-bydgoskie - Szwecja miala zwrocic zagrabione dobra kultury
76
skutki potopy
- wojny ze Szwecją znacznie osłabiły państwo polskie. Aspiracje Zygmunta III wciągnęły RP w wojny, które trwały przez 60 lat. W skutek nich RP utraciła Inflanty przyłączone jeszcze w XVI wieku oraz, co ważniejsze, zrzekła się lenna pruskiego. Pozwoliło to książętom pruskim w XVIII wieku na przekształcenie Prus w królestwo, które w krótki czasie stanie się potęgą militarną i ostatecznie doprowadzi do rozbiorów
77