Wprowadzenie (L) Flashcards
(28 cards)
przedmiot psychologii osobowości jako nauki
a. Człowiek,
b. Integracja i koordynacja szeregu procesów psychicznych i dyspozycji (cechy osobowości, cechy temperamentu, uzdolnienia, relacje interpersonalne, motywacja, system „Ja”)
psychologia osobowościi jako nauka
„ W zakres psychologii osobowości wchodzi opis i wyjaśnienie struktury osobowości, jej dynamiki ujawniającej się w zmienności i stałości zachowania oraz rozwoju obrazowanego zmianami na przestrzeni życia”.
Pervin (2002)
cele nauki o osobowości
- poznawczy ( teoretyczny i empiryczny)
- praktyczny
cel praktyczny nauki o osobowości
a. Przewidywanie zachowań
b. Określenie predyspozycji do różnorodnych zadań
c. Wspieranie i stymulowanie rozwoju osobowości
d. Zapobieganie patologii
cel nauki o osobowości ( Funder, 2001)
„… psychologia osobowości poszukuje tego by łączyć dorobek psychologii rozwojowej, społecznej, poznawczej i biologicznej w zrozumienie całej osoby i wymiarów różnic, które pozwalają im psychologicznie różnić się między sobą”
osobowość definicja
- Całokształt mechanizmów psychologicznych, wyznaczających stałość i organizację zachowania się oraz zdolność człowieka do kierowania samym sobą. Do mechanizmów tych zaliczamy: potrzeby, motywy, inteligencję, temperament, mechanizmy adaptacyjne.
- Niepowtarzalna struktura cech, która ukierunkowuje nasze zachowanie i odpowiada za nasze przystosowanie się do otoczenia.
osobowość definicja (Pervin, 2002)
„Złożona całość myśli, emocji i zachowań nadająca
kierunek i wzorzec (spójność) życiu człowieka.
Podobnie jak ciało, osobowość składa się zarówno ze struktur, jak i procesów i odzwierciedla działanie tyleż natury (geny), co środowiska.
Pojęcie osobowości obejmuje również czasowy aspekt funkcjonowania człowieka, osobowość zawiera bowiem wspomnienia przeszłości, reprezentacje mentalne teraźniejszości oraz wyobrażenia i oczekiwania co do
przyszłości”
rozwój psychologii osobowości
- Teoria Hipokratesa-Galena
- Przełom XIX i XX wieku (psychoanaliza)
- Psychologia osobowości jako nauka: lata 30. XX wieku, Stany Zjednoczone
- 1932 rok, pierwsze czasopismo: „Character and Personality” (od 1945/1946 „Journal of Personality”)
-1937 rok, Stany Zjednoczone, G. Allport wydaje pierwszy podręcznik psychologii osobowości: „Personality: A Psychological Interpretation
osobowość- różnorodność definicji
- Teoria Z. Freuda (psychodynamiczna)
- Teorie humanistyczne (A. Maslow, E. Eriksson)
- Teorie czynnikowe:
- Trójczynnikowa H. Eysenck’a
- Pięcioczynnikowa Costy i McCrae - Psychologia poznawcza (J. Rotter, A. Beck)
- Socjobiologia (teorie ewolucyjne, genetyka zachowania)
- Teoria nieadaptacyjnych schematów
J. Younga (TBP, 3 fala)
podstawowe pytania/rozważania
- Świadomość czy nieświadomość?
- Natura czy wychowanie?
- Stałość czy zmienność?
- Rozwój stopniowy czy skokowy?
- Rola pojęcia “Ja”
jak badamy osobowość
- Podejście kliniczne
- Podejście kwestionariuszowe (korelacyjne)
- Podejście eksperyment
podejście kliniczne
TYPOWE METODY- >SWOBODNE (WYWIAD, OBSERWACJA
ZACHOWANIA)
LICZBA ZMIENNYCH -> DUŻA
RODZAJ ZMIENNYCH -> JAKOŚCIOWE
KONTROLA ZMIENNYCH -> NIE
STANDARYZACJA -> NIE
WARUNKI -> NATURALNE
ZAKRES POZNANIA -> SZEROKI
WNIOSKOWANIE -> ROZUMIENIE / INTERPRETACJA
PRZYKŁAD -> PSYCHOANALIZA
podejście kliniczne- wady
§ Wiele zmiennych
§ Obserwacja wybiórcza (mało systematyczna)
§ Subiektywizm w interpretacji uzyskanych danych
§ Niepowtarzalność warunków i sposobu badania
§ Niejasne relacje pomiędzy zmiennymi zrozumiałe jedynie na gruncie określonej teorii
podejście kwestionariuszowe (korelacyjne)
TYPOWE METODY -> KWESTIONARIUSZE
LICZBA ZMIENNYCH -> DUŻA
RODZAJ ZMIENNYCH -> ILOŚCIOWE
KONTROLA ZMIENNYCH -> NIE/TAK
STANDARYZACJA -> TAK
WARUNKI -> QUASI-NATURALNE
ZAKRES POZNANIA -> OGRANICZONY
WNIOSKOWANIE -> WSPÓŁZALEŻNOŚCI ZMIENNYCH
PRZYKŁAD -> CZYNNIKOWA TEORIA CECH
podejście korelacyjne- wady
§ Badanie współzależności zmiennych a nie związków przyczynowo-skutkowych
§ Problem rzetelności i trafności metod kwestionariuszowych
§ Zawężenie przedmiotu badania do tego, co łatwo mierzalne
podejście eksperymentalne
TYPOWE METODY -> EKSPERYMENTY
LICZBA ZMIENNYCH -> MAŁA
RODZAJ ZMIENNYCH -> ILOŚCIOWE
KONTROLA ZMIENNYCH -> TAK
STANDARYZACJA -> TAK
WARUNKI -> LABORATORIUM
ZAKRES POZNANIA -> WĄSKI
WNIOSKOWANIE -> PRZYCZYNOWO SKUTKOWE
PRZYKŁAD -> PSYCHOLOGIA POZNAWCZA, TEORIE UCZENIA SIĘ
podejście eksperymentalne- wady
§ Ograniczenie zakresu poznania tego, co może być badane podczas eksperymentu (czyli w laboratorium)
§ Sztywne i sztuczne warunki badania, co uniemożliwia uogólnianie uzyskanych wyników
§ Nie dają całościowego obrazu badania człowieka, a pokazują jedynie fragmenty
§ Stwarza ryzyko zjawiska „potwierdzania oczekiwań badacza”
Teoria Hipokratesa- Galena
- Sangwinik (krew, powietrze, wiosna)
- Flegmatyk (flegma, woda, zima)
- Melancholik (czarna żółć, ziemia, jesień)
- Choleryk (żółta żółć, ogień lato)
3 okresy rozwojowe mające szczególne znaczenie dla kształtowania się człowieka
- okres prenatalny
- okres wczesnego dzieciństwa ( do 5-6 roku życia)
- okres dojrzewania
teoria neurorozwojowa depresji
- Okres prenatalny
- Wczesne dzieciństwo
- Okres dojrzewania
- Stres biologiczny (neuroinfekcje, urazy) i emocjonalny
- Oś HPA
- Współchorobowość somatyczna
- Doświadczenia w relacjach z innymi
- Przekaz kulturowy i międzypokoleniowy
- Cechy osobowości
” Czy istnieje osobowość prawidłowa?”
Jeżeli na skutek pewnych nieprawidłowości w obrębie
trwałych cech charakteru następuje znaczne i trwałe
zaburzenie mechanizmów regulacyjnych osobowości
i emocji i tym samym zaburzenie funkcjonowania
w życiu codziennym.
cechy wspólne wszystkich zaburzeń osobowości
- problemy z funkcjonowaniem interpersonalnym
- niedojrzałość
- sztywność przekonań i zachowania
- brak umiejętności poprawnej i efektywnej regulacji emocji
- oryginalność poglądów i postaw
- wewnętrzne skonfliktowanie i brak harmonii
- skrajny egocentryzm
- brak poczucia spełnienia i szczęścia
zaburzenie osobowości- definicja
Głęboko zakorzenione i utrwalone wzorce zachowań,
są one mało elastyczne i obejmują wiele zakresów funkcjonowania psychologicznego. Często zachowania te znacząco odbiegają od przeciętnych w danej kulturze wzorców spostrzegania, myślenia, odczuwania, kontaktów z innymi. Powodują cierpienie oraz utrudniają funkcjonowanie społeczne.
wiązka A- Zaburzenia osobowości, których przejawem są
zachowania cechujące się ekscentrycznością czy
dziwacznością.
paranoiczna
schizoidalna
schizotypowa
