11. Płytkowodne środ. węglanowe

Question 1

Scharakteryzuj ogólnie płytkowodne środowisko węglanowe

Answer 1

• występuje głównie w klimacie tropikalnym
• osady produkowane są in situ
• muł wapienny nie jest wskaźnikowy dla dynamiki środowiska
• wielkość ziaren i tekstury odzwierciedlają rozmiary szkieletów organizmów oraz procesy bioerozji
• struktury rafowe
• szybki proces cementacji osadów
• odsłonięcie osadów powoduje ich krasowienie

Question 2

Jaką genezę mogą mieć skały węglanowe?

Answer 2

• organogeniczną - otwornice bentosowe, koralowce, glony koralowe na nadmorskich równinach rafowych
• klastyczne - pochodna produktywności organicznej
• chemogeniczne - tempo wymiany wody i zasolenia

Question 3

Jakie są główne składniki skał węglanowych?

Answer 3

• węglany pochodzenia organogenicznego -> szczątki
• peloidy
• ziarna sferyczne
• agregaty mineralne
• intra- i litoklasty
• matriks (mikryt i sparyt)

Question 4

Opisz mikryt

Answer 4

• spoiwo wapienne
• muł wapienny
• tworzy się in situ
• powstaje w wyniku:
  
  • działalności życiowej alg wapiennych i bakterii
  • bezpośrednio wytrąca się z toni
  • bioerozji materiału wapiennego

Question 5

Opisz peloidy

Answer 5

Ziarna o strukturze masywnej (mikrytowej) o rozmiarach frakcji piaszczystej.
Powstają poprzez:
- koncentracje mułu wapiennego;
- zmikrytyzowanie bioklastów lub ooidów;
- fragmentację drobnokrystalicznych alg wapiennych oraz zlityfikowanego mułu wapiennego

Question 6

Scharakteryzuj ooidy

Answer 6

• ziarna sferyczne
• chemiczne wytrącanie CaCO₃ wokół jądra krystalizacji
• wody ciepłe, płytkie, wysokoenergetyczne, przesycone
• budowa promienista

Question 7

Scharakteryzuj onkoidy

Answer 7

• ziarna sferyczne
• wytrącanie CaCO₃ wokół jądra przez glony lub sinice
• wody ciepłe, płytkie, wysokoenergetyczne, przesycone
• nieregularne owalne kształty (ziarna są obrastane ze strony słonecznej)

Question 8

Jak powstają agregaty mineralne?

Answer 8

• w wyniku aglutynacji (zlepiania) cząstek mikrytowych przez cyanobakterie, glony lub grzyby
• poprzez mikrytyzację fragmentów szkieletów lub ooidów przez w/w organizmy

Tworzą się w niskoenergetycznych, płytkowodnych zatokach/lagunach

Question 9

Scharakteryzuj litoklasty

Answer 9

• klasy zlityfikowanych skał węglanowych, powstałych wcześniej niż wapienie, w których występują
• efekt abrazji

Question 10

Scharakteryzuj intraklasty

Answer 10

• powstałe wskutek kruszenia świeżo złożonych i słabo zlityfikowanych skał węglanowych i ich lityfikacji w tym samym środ. sedymentacyjnym
• te same cechy co matriks w którym siedzą
• efekt sztormów, trzęsień ziemi

Question 11

Opisz sparyt

Answer 11

• spoiwo węglanowe
• drobnokrystaliczny CaCO₃ o wielkości ziaren 1-2 mm
• powstaje podczas diagenezy osadu wapiennego w wyniku:
  
  • rekrystalizacji mikrytu
  • wytrącania się CaCO₃ w przestrzeniach pomiędzy elementami szkieletowymi

Question 12

Na czym polega klasyfikacja skał węglanowych?

Answer 12

• Powstała głównie w oparciu o analizy pod binokularem i mikroskopem polaryzacyjnym.
• Bazuje głównie na zawartości matriksu i szeroko rozumianych części szkieletowych oraz na stopniu ich autochtoniczności lub allochtoniczności
• Klasyfikacja Folka i Dunhama

Question 13

Kiedy stosuje się podział Folka?

Answer 13

Głównie w analizach mikroskopowych (światło przechodzące) - allo/autochtoniczność osadu

Question 14

Kiedy stosuje się podział Dunhama?

Answer 14

Przeważnie w opisie makroskopowym i binokularowym (światło odbite) – proporcje pomiędzy mułem wapiennym, a elementami ziarnowymi.

Question 15

Jaki jest podział skał Folka?

Answer 15

• podział na spajający matriks (mikryt/ sparyt)
• oraz na elementy znajdujące się w matriksie (intraklasty, oolity, szkamieniałości, granulki)
  Np. intramikryt - intraklasty w mikrycie
  biosparyt - skamieniałości w sparycie
  pelmikryt - granulki w mikrycie
  oosparyt - oolity w sparycie

Question 16

Jakie można wyróżnić skały wg podziału Dunhama?

Answer 16

Oryginalna Dunhama:
- Mudstone >90% mikrytu
- Wackestone >10% ziaren
- Packstone - okruchu o frakcji piaszczystej w mikrycie
- Grainstone - okruchu o frakcji piaszczystej w sparycie
- Boundstone - tworzące się in situ elementy organiczne, zachowane pierwotne struktury, związany organicznie w momencie osadzania

Zmodyfikowana:
- Floatstone - >10% ziaren w mikrycie (platformy węglanowe)
- Rudstone - >10% ziaren w sparycie (środ. wysokoenergetyczne)
- Bindstone - odmiana bounstone, inkrustacja
- Bafflestone - odmian bounstone, tworzą je duże utowry org. np. koralowce
- Framestone - jak bafflestone, ale jeszce większe utwory org.

Question 17

Czym się różni platforma węglanowa od rampy węglanowej?

Answer 17

Platforma -> wyrównany profil, stromy skłon krawędzi
Rampa -> stopniowy wzrost głębokości

Question 18

Jaki jest układ facjalny raf koralowych?

Answer 18

• Laguna -> osady drobnego mułu węglanowego -> wackestone i packestone
• Front strefy rafowej -> stromatolity, muły glonowe, piaski oolitowe -> bindstone, framestone
• Podnóże rafy -> detrytus