6. środowisko fluwialne

Question 1

Jakie są parametry rzeki?

Answer 1

• Średni roczny przepływ
• Amplituda przepływu
• Prędkość przepływu
• Spadek koryta
• Długość rzeki
• Długość rzeki
• Krętość rzeki
• Wielkość dorzecza
• Szerokość koryta
• Typ koryta
• Charakter przepływu: stały, okresowy, epizodyczny

Question 2

Jakie są typy erozji rzecznych?

Answer 2

• wgłębna:
  Przyczyny: obniżanie poziomu bazy erozyjnej lub podnoszenie terenu
  Terasy erozyjne: Powstają w wyniku systematycznego wcinania się rzeki w dno doliny
• lateralna (boczna):
  Dominuje w rzekach o wyrównanym bilansie osadów, szczególnie w rzekach meandrujących
• wsteczna:
  Cofanie progu wodospadów

Question 3

Jakie są rodzaje transportu rzecznego?

Answer 3

• denny - frakcja piaszczysta i żwirowa
• aluwiów - frakcja piaszczysta i ilasta

Question 4

Jakie są rodzaje depozycji materiału w rzekach?

Answer 4

• w strefie koryta
• w strefie pozakorytowej
  (subśrodowisko równi
  zalewowej)

Question 5

Typy litofacji

Answer 5

G - gravel/żwir
S- sand/piasek
F - fines/muł

Question 6

Jakie są formy depozycyjne?

Answer 6

• formy dna
• formy koryta i pozakorytowe

Question 7

Jakie są formy dna rzeki?

Answer 7

• małej skali:
  ripplemark,
  zmarszczka,
  grzbiecik prądowy
• dużej skali:
  megariplemark,
  wydma denna,
  diuna,
  pręga,
  antywydma,
  pręga wsteczna

Question 8

Jakie są formy koryta ?

Answer 8

• odsyp,
• nasyp,
• łacha,
• fala piaskowa,
• mikrodelta

Question 9

Jakie są rodzaje odsypów rzecznych?

Answer 9

• podłużny (frakcja żwirowa)
• poprzeczny (frakcja piaskowa): rzeka roztokowa
• boczne (meandrowe)

Question 10

Co to awulsja?

Answer 10

przerzucanie nurtu z jednego brzegu na drugi

Question 11

Elementy morfologii subśrodowiska pozakorytowego

Answer 11

• stożek napływowy
• starorzecze
• stożek krewasowy
• równia zalewowa
• wał brzegowy

Question 12

Czym jest stożek napływowy?

Answer 12

• powstaje na skutek akumulacji osadów niesionych przez rzekę w miejscu wyraźnego zmniejszenia spadku koryta i prędkości płynięcia wody,
  np. u wylotu doliny bocznej do głównej.
• Stożki napływowe mają zwykle kształt wachlarzowaty, a ciek w ich obrębie często rozgałęzia się na kilka ramion

Question 13

Czym jest stożek krewasowy?

Answer 13

Płaski stożek napływowy tworzący się podczas dużych wezbrań powodziowych w wyniku przerwania wału brzegowego i powstania krewasy (koryta) ustawionego prostopadle do głównego koryta.

Question 14

Czym jest równia powodziowa?

Answer 14

Rozległe obszary położone po obu brzegach strefy korytowej, zalewane okresowo wodami powodziowymi. Utwory równi powodziowej to głównie transportowane w zawiesinie osady frakcji aleurytowej i pelitowej.

Question 15

Czym jest starorzecze?

Answer 15

• jezioro leżące na dnie doliny rzecznej, będące fragmentem jej byłego koryta i odcięte wałem przykorytowym od obecnego nurtu.
• Ma ona zwykle sierpowaty
  kształt.

Question 16

Czym są wały przykorytowe?

Answer 16

• formowane są podczas wysokiego stanu wody.
• Reprezentują one osady pozakorytowe
• Depozycja ich związana jest ze zmianą warunków przepływu, głównie spadkiem prędkości.
• Zbudowane są głównie z osadów stanowiących grubszą frakcję zawiesiny (=frakcja aleurytowa) oraz drobno-/bardzo
  ziarnistej frakcji psamitowej

Question 17

Jakie są typy koryt rzecznych?

Answer 17

• roztokowe
• meandrujące
• wędrujące
• anastomozujące

Question 18

Rzeki roztokowe - charakterystyka

Answer 18

• charakteryzuje szeroka, wielokanałowa
  strefa korytowa (=trakt fluwialny trakt rzeczny)
• Poszczególne kanały (koryta) różnego rzędu rozdzielone są odsypami (=łachami) korytowymi.
• o dużym spadku, w których system koryt ulega ciągłym zmianom i modyfikacjom.
• Obciążenie ich stanowi w zdecydowanej przewadze materiał okruchowy,
  transportowany w trakcji dennej (wleczenie i toczenie) oraz na drodze saltacji

Question 19

Rzeki meandrujące - charakterystyka

Answer 19

• niewielki spadek
• szeroka i jednokorytowa
• dobrze rozwinięta równia zalewowa
• transport frakcji piaszczystej
• przewaga erozji bocznej nad akumulacją

Question 20

Rzeki wędrujące - charakterystyka

Answer 20

• między meandrującą a roztokową
  -wirowy charakter seyddymentacji
• Z reguły jedno, słabo meandrujące koryto

Question 21

Rzeki anastomozujące - charakterystyka

Answer 21

• Odcinki tych rzek składają się z kilku koryt typu meandrowego, rozdzielonych ustabilizowanymi, trwałymi, porośniętymi roślinnością wyspami aluwialnymi.
• Brzegi ich są także ustabilizowane na skutek znacznego udziału w ich budowie trudno erodowalnego silnie kohezyjnego materiału głównie frakcji aleurytowej i pelitowej (=pył, ił).
• Obciążenie jest niewielkie, reprezentowane niemal wyłącznie przez zawiesinę