HC6: stoornissen gerelateerd aan trauma en stress Flashcards
Stress en arousal; componenten van stress
Stressor
* Een gebeurtenis die iets vereist
* Kan stress veroorzaken wanneer dit wordt gezien als bedreigend
Stress response
* De reactie van de persoon op de stressor
Uitzonderlijke stress en trauma
* Kunnen een centrale rol spelen bij
een aantal psychologische stoornissen
Stress en psychologische stoornissen
- Acute stress disorder
- Posttraumatic stress disorder (PTSD)
- DSM-5 classificeert deze als “trauma en stressor-gerelateerde stoornissen”
Stress en fysieke (psychofysiologische) stoornissen
DSM-5 classificeert deze als “psychologische factoren die een invloed uitoefenen op medische aandoeningen”
Stress en arousal: De Fight-or-Flight reactie
Arousal en stress worden in gang gezet door de hypothalamus
2 systemen van de flight-or-fight reactie
Twee belangrijke systemen worden geactiveerd
- Autonome zenuwstelsel (AZS)
– Een uitgebreid netwerk van zenuwen die het centrale zenuwstelen (de hersenen en ruggengraat)
connecteren met alle andere organen in het lichaam - Endocriene system
– Een netwerk van klieren doorheen het lichaam die hormonen vrijlaten
Het autonome zenuwstelsel (AZS)
- Sympathetic nervous system; fight or flight
- Parasympathetic nervous system; rest and digest
Twee routes waarbij het AZS en het endocriene systeem arousal en angstreacties produceren
- Sympathetisch zenuwsteksel
- Hypothalamic-pituitary- adrenal (HPA) pathway
Acute stress stoornis
Symptomen beginnen 4 weken na het event en verdwijnen weer binnen een maand
Posttraumatic stress stoornis (PTSS)
Symptomen beginnen kort na het event of maanden of zelf jaren erna
- 80% van de gevallen van acute stress stoornis ontwikkelen in PTSD
Acute en posttraumatische stress stoornis overeenkomsten en verschillen
Naast de verschillen in onset tijd en duratie van de symptomen zijn acute stress stoornis en PTSS nagenoeg identiek
* Verhoogde arousal, angstigheid en schuldgevoelens
* Herbeleven van het traumatische event
* Vermijding
* Verminderde reactiviteit en dissociatie
Acute en posttraumatische stress stoornis checklist
Checklist
* Een persoon wordt blootgesteld aan een traumatische gebeurtenis - overlijden of met de dood bedreigd, ernstig letsel of seksuele overtreding
Een persoon ervaart ten minste een van de volgende herbevelingssymptomen:
* Herhaalde, ongecontroleerde en verontrustende herinneringen
* Herhaalde en verontrustende traumagerelateerde dromen
* Dissociatieve ervaringen zoals flashbacks
* Aanzienlijke overstuur bij blootstelling aan traumagerelateerde signalen
* Uitgesproken fysieke reacties wanneer aan de gebeurtenis(sen) wordt herinnerd
* De persoon vermijdt voortdurend traumagerelateerde stimuli
* De persoon ervaart negatieve veranderingen in traumagerelateerde cognities en stemmingen, zoals het niet kunnen onthouden van belangrijke kenmerken van de
gebeurtenis(sen) of het ervaren van herhaalde negatieve emoties
* De persoon vertoont opvallende veranderingen in opwinding of reactiviteit, zoals overmatige alertheid, extreme schrikreacties of slaapstoornissen
* De persoon ervaart aanzienlijk leed of beperkingen, met symptomen die langer dan een maand aanhouden
Acute en posttraumatische stress stoornis; prevalentie
- Kan op elke leeftijd voorkomen en alle aspecten van het leven
beïnvloeden - Beïnvloedt elk jaar minstens 3,5 procent van de mensen in de Verenigde Staten
- Vaker voor bij vrouwen (2: 1) en mensen met een laag inkomen
- Tweederde van de getroffen mensen zoekt ooit een behandeling
- Waarschijnlijker veroorzaakt door bepaalde gebeurtenissen - oorlog, rampen, misbruik en slachtofferschap
Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische
stressstoornissen?
- Biologische factoren
- Ervaringen uit de kindertijd
- Persoonlijkheidsstijlen
- Sociale ondersteuning
- Ernst en aard van de trauma’s
Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische
stressstoornissen? –> Biologische factoren
- Stressroutes van de hersenen en het lichaam
- Stressgebieden in de hersenen
- Erfelijke aanleg
Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische
stressstoornissen? –> Ervaringen uit de kindertijd
- Chronische verwaarlozing of misbruik
- Armoede
- Scheiding van ouders of echtscheiding
- Catastrofe
- Familieleden met psychische stoornissen
Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische
stressstoornissen? –> Persoonlijkheidsstijlen
Bestaande hoge angst en negatief wereldbeeld versus veerkracht en positieve attitudes
Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische
stressstoornissen? –> Sociale ondersteuning
Zwakke gezins- en sociale ondersteuningssystemen
Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische
stressstoornissen? Ernst en de aard van het trauma
- Ernstiger of langduriger trauma
- Meer directe blootstelling aan trauma
- Opzettelijk toegebracht trauma
- Verminking, ernstig lichamelijk letsel of aanranding
Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische
stressstoornissen? –> ontwikkelingspsychopathologie perspectief
Ontwikkelingspsychopathologie perspectief
* Timing van stressoren en trauma’s gedurende het ontwikkelingsverloop en
* Overgeërfde of verworven biologische aanleg voor overreactiviteit in stressroutes tussen de hersenen en het lichaam en disfunctie in het hersenstresscircuit
* Principes van equifinaliteit en multifinaliteit