HC6: stoornissen gerelateerd aan trauma en stress

Question 1

Stress en arousal; componenten van stress

Answer 1

Stressor
* Een gebeurtenis die iets vereist
* Kan stress veroorzaken wanneer dit wordt gezien als bedreigend

Stress response
* De reactie van de persoon op de stressor

Uitzonderlijke stress en trauma
* Kunnen een centrale rol spelen bij
een aantal psychologische stoornissen

Question 2

Stress en psychologische stoornissen

Answer 2

• Acute stress disorder
• Posttraumatic stress disorder (PTSD)
• DSM-5 classificeert deze als “trauma en stressor-gerelateerde stoornissen”

Question 3

Stress en fysieke (psychofysiologische) stoornissen

Answer 3

DSM-5 classificeert deze als “psychologische factoren die een invloed uitoefenen op medische aandoeningen”

Question 4

Stress en arousal: De Fight-or-Flight reactie

Answer 4

Arousal en stress worden in gang gezet door de hypothalamus

Question 5

2 systemen van de flight-or-fight reactie

Answer 5

Twee belangrijke systemen worden geactiveerd

• Autonome zenuwstelsel (AZS)
  – Een uitgebreid netwerk van zenuwen die het centrale zenuwstelen (de hersenen en ruggengraat)
  connecteren met alle andere organen in het lichaam
• Endocriene system
  – Een netwerk van klieren doorheen het lichaam die hormonen vrijlaten

Question 6

Het autonome zenuwstelsel (AZS)

Answer 6

• Sympathetic nervous system; fight or flight
• Parasympathetic nervous system; rest and digest

Question 7

Twee routes waarbij het AZS en het endocriene systeem arousal en angstreacties produceren

Answer 7

• Sympathetisch zenuwsteksel
• Hypothalamic-pituitary- adrenal (HPA) pathway

Question 8

Acute stress stoornis

Answer 8

Symptomen beginnen 4 weken na het event en verdwijnen weer binnen een maand

Question 9

Posttraumatic stress stoornis (PTSS)

Answer 9

Symptomen beginnen kort na het event of maanden of zelf jaren erna
- 80% van de gevallen van acute stress stoornis ontwikkelen in PTSD

Question 10

Acute en posttraumatische stress stoornis overeenkomsten en verschillen

Answer 10

Naast de verschillen in onset tijd en duratie van de symptomen zijn acute stress stoornis en PTSS nagenoeg identiek
* Verhoogde arousal, angstigheid en schuldgevoelens
* Herbeleven van het traumatische event
* Vermijding
* Verminderde reactiviteit en dissociatie

Question 11

Acute en posttraumatische stress stoornis checklist

Answer 11

Checklist
* Een persoon wordt blootgesteld aan een traumatische gebeurtenis - overlijden of met de dood bedreigd, ernstig letsel of seksuele overtreding

Een persoon ervaart ten minste een van de volgende herbevelingssymptomen:
* Herhaalde, ongecontroleerde en verontrustende herinneringen
* Herhaalde en verontrustende traumagerelateerde dromen
* Dissociatieve ervaringen zoals flashbacks
* Aanzienlijke overstuur bij blootstelling aan traumagerelateerde signalen
* Uitgesproken fysieke reacties wanneer aan de gebeurtenis(sen) wordt herinnerd
* De persoon vermijdt voortdurend traumagerelateerde stimuli
* De persoon ervaart negatieve veranderingen in traumagerelateerde cognities en stemmingen, zoals het niet kunnen onthouden van belangrijke kenmerken van de
gebeurtenis(sen) of het ervaren van herhaalde negatieve emoties
* De persoon vertoont opvallende veranderingen in opwinding of reactiviteit, zoals overmatige alertheid, extreme schrikreacties of slaapstoornissen
* De persoon ervaart aanzienlijk leed of beperkingen, met symptomen die langer dan een maand aanhouden

Question 12

Acute en posttraumatische stress stoornis; prevalentie

Answer 12

• Kan op elke leeftijd voorkomen en alle aspecten van het leven
  beïnvloeden
• Beïnvloedt elk jaar minstens 3,5 procent van de mensen in de Verenigde Staten
• Vaker voor bij vrouwen (2: 1) en mensen met een laag inkomen
• Tweederde van de getroffen mensen zoekt ooit een behandeling
• Waarschijnlijker veroorzaakt door bepaalde gebeurtenissen - oorlog, rampen, misbruik en slachtofferschap

Question 13

Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische
stressstoornissen?

Answer 13

• Biologische factoren
• Ervaringen uit de kindertijd
• Persoonlijkheidsstijlen
• Sociale ondersteuning
• Ernst en aard van de trauma’s

Question 14

Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische
stressstoornissen? –> Biologische factoren

Answer 14

• Stressroutes van de hersenen en het lichaam
• Stressgebieden in de hersenen
• Erfelijke aanleg

Question 15

Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische
stressstoornissen? –> Ervaringen uit de kindertijd

Answer 15

• Chronische verwaarlozing of misbruik
• Armoede
• Scheiding van ouders of echtscheiding
• Catastrofe
• Familieleden met psychische stoornissen

Question 16

Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische
stressstoornissen? –> Persoonlijkheidsstijlen

Answer 16

Bestaande hoge angst en negatief wereldbeeld versus veerkracht en positieve attitudes

Question 17

Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische
stressstoornissen? –> Sociale ondersteuning

Answer 17

Zwakke gezins- en sociale ondersteuningssystemen

Question 18

Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische
stressstoornissen? Ernst en de aard van het trauma

Answer 18

• Ernstiger of langduriger trauma
• Meer directe blootstelling aan trauma
• Opzettelijk toegebracht trauma
• Verminking, ernstig lichamelijk letsel of aanranding

Question 19

Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische
stressstoornissen? –> ontwikkelingspsychopathologie perspectief

Answer 19

Ontwikkelingspsychopathologie perspectief
* Timing van stressoren en trauma’s gedurende het ontwikkelingsverloop en
* Overgeërfde of verworven biologische aanleg voor overreactiviteit in stressroutes tussen de hersenen en het lichaam en disfunctie in het hersenstresscircuit
* Principes van equifinaliteit en multifinaliteit

Question 20

Hoe behandelen clinici acute en posttraumatische stress stoornissen?

Answer 20

Ongeveer de helft van alle gevallen van PTSD verbetert binnen 6 maanden; de rest kan jaren aanhouden

Behandelingsprocedures variëren afhankelijk van het type trauma
* Algemene doelen
– Maak een einde aan aanhoudende stressreacties
– Krijg perspectief op pijnlijke ervaringen
– Keer terug naar constructief leven

Question 21

Hoe behandelen clinici acute en posttraumatische stress stoornissen? –> Oorlogsveteranen

Answer 21

• Antidepressiva
• Cognitieve-gedragstherapie
  – Cognitieve verwerkingstherapie
  – Mindfulness-gebaseerde technieken
  – Exposure technieken; prolonged exposure
  – Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR)
• Koppel of familie therapie
• Groep therapie
• Combinatie van bovenstaande technieken en therapieën

Question 22

Acute en posttraumatische stress stoornis; Exposure-gebaseerde behandeling

Answer 22

Exposure-gebaseerde behandeling is de beste interventie voor patiënten met PTSS

• Vroegere behandelingen: In vivo exposure meer effectief dan coverte (imaginaire) exposure
• Vandaag: Virtual Reality exposure is nu standaard voor de behandeling van PTSS
• Virtual Reality-therapie komt steeds vaker voor bij de behandeling van andere angststoornissen en fobieën

Question 23

Hoe behandelen clinici acute en posttraumatische stress stoornissen?

Answer 23

• Koppel of familie therapie
  -Ondersteuning voor partners en kinderen
• Groepstherapie

Psychologische debriefing (kritisch incident stress debriefing)
* Crisis interventie waarin slachtoffers van trauma’s binnen enkele dagen na het kritieke incident uitgebreid praten over hun gevoelens en reacties
* Niet ondersteund in onderzoek

Question 24

Hoe behandelen clinici acute en posttraumatische stress stoornissen?

Answer 24

• Koppel of familie therapie
  -Ondersteuning voor partners en kinderen
• Groepstherapie

Psychologische debriefing (kritisch incident stress debriefing)
* Crisis interventie waarin slachtoffers van trauma’s binnen enkele dagen na het kritieke incident uitgebreid praten over hun gevoelens en reacties
* Niet ondersteund in onderzoek

Question 25

Dissociatieve stoornissen

Answer 25

• Groep aandoeningen veroorzaakt door traumatische gebeurtenissen
• Wanneer dergelijke veranderingen in het geheugen geen duidelijke fysieke oorzaak hebben, worden ze “dissociatieve” stoornissen genoemd
• Een deel van het geheugen van de persoon lijkt typisch gedissocieerd of gescheiden te zijn van de rest

Question 26

Vormen van dissociatieve stoornissen

Answer 26

• Dissociatieve amnesie
  
  • Dissociatieve fugue
  • Dissociatieve identiteitsstoornis (meervoudigepersoonlijkheidsstoornis )
  • Subpersonaliteiten
  • Afwisselende personaliteiten

Question 27

Dissociatieve amnesie

Answer 27

Onvermogen om belangrijke informatie over iemands leven te herinneren, meestal van verontrustende aard
* Geheugenverlies veel uitgebreider dan normaal vergeten en wordt niet veroorzaakt door fysieke factoren
* Vaak wordt de amnesie-episode direct veroorzaakt door een specifieke verontrustende gebeurtenis

Question 28

Dissociatieve amnesie checklist

Answer 28

• De persoon kan zich geen belangrijke levensgerelateerde informatie herinneren, meestal traumatische of stressvolle informatie. Het geheugenprobleem is meer dan simpelweg vergeten.
• Leidt tot aanzienlijk leed of bijzondere waardevermindering
• Symptomen worden niet veroorzaakt door een stof of medische aandoening

Question 29

Dissociatieve identiteitsstoornis checklist

Answer 29

• De persoon ervaart een verstoring van zijn of haar identiteit, zoals weerspiegeld door ten minste twee afzonderlijke
  persoonlijkheidsstaten of ervaringen met “bezeten zijn”
• Persoon ervaart herhaaldelijk geheugenlacunes met betrekking tot dagelijkse gebeurtenissen, belangrijke
  persoonlijke informatie of traumatische gebeurtenissen, die verder gaan dan het gewone vergeten
• Leidt tot aanzienlijk leed of bijzondere waardevermindering
• Symptomen worden niet veroorzaakt door een stof of medische aandoening

Question 30

Dissociatieve amnesie; gelokaliseerd

Answer 30

Gelokaliseerd: meest voorkomende type; verlies van alle herinneringen aan gebeurtenissen die binnen een beperkte periode hebben plaatsgevonden.

Question 31

Dissociatieve amnesie; selectief

Answer 31

Selectief: geheugenverlies voor sommige, maar niet alle, gebeurtenissen die binnen een bepaalde periode plaatsvinden.

Question 32

Dissociatieve amnesie; gegeneraliseerd

Answer 32

Gegeneraliseerd: geheugenverlies beginnend met een gebeurtenis, maar zich uitstrekkend in de tijd; kan het identiteitsgevoel verliezen; herkent misschien familie
en vrienden niet.

Question 33

Dissociatieve amnesie; continu

Answer 33

Continu: vergeten gaat door in de toekomst; vrij zeldzaam in gevallen van dissociatief geheugenverlies. A person forgets each new event as it occurs.

Question 34

Dissociatieve fugue

Answer 34

• Extreme versie van dissociatieve amnesie
• Mensen vergeten niet alleen hun persoonlijke identiteit en details uit hun verleden, maar vluchten ook naar een heel andere locatie
• Kan kort of ernstiger zijn

Question 35

Onderdrukte herinneringen of valse herinneringen?

Answer 35

• De aanspraken op herstel van jeugdherinneringen aan
  misbruik zijn de afgelopen jaren afgenomen
• Onderdrukte herinneringen aan seksueel misbruik uit de
  kindertijd komen in verschillende situaties naar voren

Tegenargument: suggestibiliteit
* Herinneringen kunnen gebrekkige illusies zijn of valse beelden gevormd door een verwarde geest; gemaakt in laboratorium
* Sommige mensen zijn vatbaarder voor valse herinneringen
* Details van seksueel misbruik van kinderen worden vaak
onthouden

Question 36

Dissociatieve identiteitsstoornis (meervoudigepersoonlijkheidsstoornis)

Answer 36

• Er ontstaan twee of meer verschillende persoonlijkheden (subpersoonlijkheden)
• Elk heeft een unieke reeks herinneringen, gedragingen, gedachten en emoties
• Een plotselinge beweging van de ene subpersoon naar de andere (switchen) wordt meestal veroorzaakt door stress
• Bij vrouwen werd drie keer vaker de diagnose gesteld dan bij mannen

Question 37

Dissociatieve stoornissen; hoe verhouden subpersoonlijkheden zich tot elkaar?

Answer 37

Drie verschillende soorten van relaties tussen subpersoonlijkheden

• Wederzijds geheugenverlies relaties (mutually amnesic)
• Wederzijds bekende patronen (mutually cognizant)
• Eenrichtingsrelaties met geheugenverlies (one-way amnesic)
• Het gemiddelde aantal subpersoonlijkheden wordt nu geschat op 15 voor vrouwen en 8 voor mannen; verschijnen vaak in groepen van 2 of 3

Question 38

Dissociatieve stoornissen; hoe verschillen de subpersoonlijkheden?

Answer 38

• Subpersoonlijkheden vertonen vaak dramatisch verschillende kenmerken
• Identificerende kenmerken
• Mogelijkheden en voorkeuren
• Fysiologische reacties

Question 39

Dissociatieve stoornissen; Hoe prevalent is DIS

Answer 39

• Traditioneel werd aangenomen dat DIS zeldzaam was
• Het aantal mensen bij wie de aandoening is vastgesteld, is toegenomen
• Hoewel de aandoening nog steeds ongebruikelijk is, zijn duizenden gevallen alleen al in de Verenigde Staten en Canada gedocumenteerd
• Ondanks veranderingen blijven veel clinici de legitimiteit van deze categorie in twijfel trekken

Question 40

Eigenaardigheden in het geheugen

Answer 40

• Verstrooidheid
• Déjà vu
• Jamais vu
• Tip-of-the-tong fenomeen
• Eidetische afbeeldingen
• Geheugen onder narcose
• Geheugen voor muziek
• Visueel geheugen

Question 41

Hoe verklaren theoretici dissociatieve amnesie en dissociatieve identiteitsstoornis?

Answer 41

• Er is een verscheidenheid aan theorieën voorgesteld om dissociatieve stoornissen te verklaren
• Oudere verklaringen hebben niet veel onderzoek gekregen
• Nieuwere standpunten, die cognitieve, gedrags- en biologische principes combineren, hebben de interesse van klinische wetenschappers gewekt

Question 42

Hoe verklaren theoretici dissociatieve amnesie en dissociatieve identiteitsstoornis? –>Psychodynamisch perspectief

Answer 42

Psychodynamisch perspectief
* Dissociatieve stoornissen worden veroorzaakt door onderdrukking
* Mensen bestrijden angstgevoelens door onbewust te voorkomen dat pijnlijke herinneringen, gedachten of impulsen het bewustzijn bereiken
* Dissociatief geheugenverlies en fugues zijn afzonderlijke episodes van massale onderdrukking
* DIS is het resultaat van een leven van buitensporige onderdrukking, ingegeven door zeer traumatische gebeurtenissen in de kindertijd
* De meeste steun voor dit model is ontleend aan casuïstiek, die meedogenloze ervaringen uit de kindertijd rapporteren
* Toch ontwikkelt slechts een klein deel van de mishandelde kinderen deze aandoening

Question 43

Hoe verklaren theoretici dissociatieve amnesie en dissociatieve identiteitsstoornis? –> Cognitief-gedragsperspectief

Answer 43

• Dissociatie groeit uit normale geheugenprocessen en is een reactie die wordt geleerd door operante conditionering
• Behaviorists vertrouwen grotendeels op casuïstiek om hun visie op dissociatieve stoornissen te ondersteunen

Question 44

Hoe verklaren theoretici dissociatieve amnesie en dissociatieve identiteitsstoornis? –> State-dependent leren

Answer 44

• Leren wordt geassocieerd met de omstandigheden waaronder het plaatsvond, zodat het het beste onder dezelfde omstandigheden kan worden onthouden
• Mensen die vatbaar zijn voor het ontwikkelen van dissociatieve stoornissen hebben verbanden tussen staat en geheugen die ongebruikelijk star en smal zijn

Question 45

Hoe verklaren theoretici dissociatieve amnesie en dissociatieve identiteitsstoornis? –> Zelf-hypnose

Answer 45

• Parallel tussen hypnotisch geheugenverlies en dissociatieve stoornissen
• Krachtige suggesties om te vergeten
• Suggesties die in de praktijk worden gebracht door middel van sociale en cognitieve mechanismen

Question 46

Dissociatieve stoornissen; Hoe helpen therapeuten mensen met dissociatief geheugenverlies?

Answer 46

• Psychodynamische therapeuten begeleiden patiënten om hun onderbewustzijn te doorzoeken en vergeten ervaringen in het bewustzijn te brengen
• Bij hypnotische therapie worden patiënten gehypnotiseerd en begeleid om zich vergeten gebeurtenissen te herinneren
• Bij medicamenteuze therapie worden soms intraveneuze injecties van barbituraten gebruikt om patiënten te helpen verloren herinneringen terug te krijgen
• In tegenstelling tot slachtoffers van dissociatief geheugenverlies of fugue, herstellen mensen met DIS doorgaans niet zonder behandeling
• De behandeling van dit patroon is, net als de aandoening zelf, complex en moeilijk

Therapeuten proberen meestal cliënten te helpen
* Herken volledig de aard van hun aandoening
* Herstel de gaten in hun geheugen
* Integreer hun subpersoonlijkheden in één functionele persoonlijkheid

Question 47

Dissociatieve stoornissen; Depersonalizatie-derealizatie stoornis

Answer 47

• DSM-5 categoriseert dit als een dissociatieve stoornis, maar niet als een die wordt gekenmerkt door de geheugenproblemen die worden aangetroffen in de andere
  dissociatieve stoornissen
• Centraal symptoom zijn aanhoudende en terugkerende episodes van depersonalisatie en / of derealisatie

Question 48

Dissociatieve stoornissen; Depersonalizatie-derealizatie stoornis –> Eigenschappen

Answer 48

Eigenschappen
* Gevoel van onthechting van eigen mentale processen of lichaam
* Zelf van buitenaf observeren
* Het gevoel dat mensen of objecten onwerkelijk of afstandelijk zijn
* Voorbijgaande depersonalisatie- en derealisatie-ervaringen komen relatief vaak voor, terwijl depersonalisatie-derealisatiestoornis dat niet is.