4. uzależnienia behawioralne i substancje Flashcards
(12 cards)
w icd 11
brak wyodrębnienia zaburzeń dla młodzieży
pomiar głębokości problemu obejmuje ocenę wskaźników
- Ilość
- Częstość stosowania (epizodyczna, systematyczna)
- Upijanie się, czasowe używanie do stanu zagrożenia życia
Samo eksperymentowanie z substancjami jest powszechne wśród nastolatków i w pewien sposób wynika z ich poziomu rozwojowego.
badania w 30 krajach UE
4-10% populacji nastolatków używa alkoholu; wzór - upijanie się wśród rówieśników
ważny wskaźnik diagnozy uzależnienia
informacja, że osoba używa substancji pomimo poważnych problemów, które są spowodowane używaniem (konsekwencje zdrowotne, poznawcze, interpersonalne).
charakter eksternalizacyjny vs internalizacyjny
Wydaje się, że adolescenci z zachowaniami eksternalizacyjnymi są najbardziej wrażliwi na aktywację mózgowego układu nagrody przez narkotyki, a osoby z problemami internalizacyjnymi używają narkotyków do kontrolowania nadwrażliwego układu strach-lęk. Wspólny obu typom jest deficyt regulacji psychicznej wraz z trudnościami poznawczymi, behawioralnymi i emocjonalnymi od dzieciństwa.
uzależnienie behawioralne
to nieprawidłowy sposób wykonywania danej czynności, prowadzący do istotnego zakłócenia funkcji psychicznych i zaburzenia zachowania
poczucie braku kompetencji życiowych
- Popycha do poszukiwania szybkiej i przewidywalnej gratyfikacji, która można osiągnąć poprzez zażycie określonej substancji psychoaktywnej lub wykonanie konkretnej czynności, np. zagranie w grę hazardowa, przygodny kontakt seksualny
- Regularne osiąganie takiej zapłaty bardzo szybko przeradza się w uzależnienie, jeszcze bardziej nasilające poczucie braku kompetencji życiowych (Peele, Brodsky 1977)
- WTÓRNE UZALEŻNIENIE!
uzależnienie czynnościowe
Uzależnienie od internetu (IAD), sieci społecznościowe, hazard, blogowanie, e-maile, nadmiernie przytłaczające korzystanie z pornografii, zakupy
Uzależnienie od gier (IGD) ponad 8-10h dziennie
Przeszkadza w codziennym życiu społecznym i rodzinnym, zaniedbania obowiązków
objawy łączące uzależnienia czynnościowe i chemiczne (Adres i LeJoyeux)
- Złe samopoczucie psychiczne i fizyczne, lęk i drażliwość
- Powracające pragnienie ponownego podjęcia sekwencji nałogowego zachowania w sytuacji jego braku
W obydwu typach uzależnień występuje podobna charakterystyka zachowań, a na poziomie biologicznym w obu wymienionych rodzajach zaburzeń zaangażowane są te same neuroprzekaźniki, zatem obydwa typy mają podobne podłoże neurobiopsychospołeczne.
uzależnienie chemiczne
określa się jako zespół występowania różnych zjawisk na poziomie biochemicznym, fizjologicznym i psychicznym (zwłaszcza procesy emocjonalne i poznawcze) i behawioralnym (zachowania związane z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych). Głównym objawem uzależnienia jest pragnienie przyjęcia określonego środka psychoaktywnego.
pojęcie używanie szkodliwe
ujmuje problemy zdrowotne, spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych lub zażywanie substancji w celu uniknięcia lub złagodzenia zespołu odstawienia.
kryteria diagnozy uzależnienia w ICD-11 (co najmniej 3)
- Silna, natrętna potrzeba zażywania substancji
- Upośledzona zdolność do kontrolowania zażywania substancji
- Występowanie objawów abstynencyjnych po odstawieniu substancji w celu uniknięcia lub złagodzenia zespołu odstawienia z subiektywnym poczuciem skuteczności takiego działania
- Zmiana tolerancji na zażywaną substancję
- Wystąpienie tolerancji, polegającej na potrzebie spożycia większych dawek do wywołania efektu powodowanego poprzednio mniejszymi dawkami
- Postępujące zaniedbywanie alternatywnych do zażywania przyjemności, zachowań, zainteresowań; koncentracja życia wokół zażywania lub zdobywania substancji i zawężenie repertuaru zachowań do 1-2 wzorców
- Zażywanie substancji pomimo wiedzy o szkodliwości dla zdrowia
