6. zaburzenia zdrowia psychicznego u dzieci - biologiczny i społeczny kontekst ich uwarunkowań

Question 1

W latach 2020-2022 liczba świadczeń psychiatrycznych udzielanych dzieciom i młodzieży

Answer 1

zwiększyła się z 1,8 mln do 3,8 mln. W pierwszym kwartale 2023 roku wyniosła 1 mln.

Question 2

Około miliona dzieci ma za sobą

Answer 2

epizod depresyjny

Question 3

W 2022 odnotowano

Answer 3

2093 próby samobójcze wśród dzieci i młodzieży, z czego 156 zakończyło się zgonem; w 2023 roku zarejestrowano 2139 prób, w tym 145 zakończyło się śmiercią - wzrost o 150% w stosunku do 2020 roku.

Question 4

Problem zdrowia psychicznego dziecka w perspektywie rozwoju człowieka

Answer 4

Kontekst indywidualny -> stadium rozwoju człowieka wyznacza charakterystykę zagrożeń zdrowia psychicznego

Kontekst społeczny -> psychologia pozytywna, szczęśliwe życie, szczęśliwy człowiek, szczęśliwe społeczeństwo

Question 5

Dynamiczny przebieg rozwoju dziecka w pierwszych latach jego przebiegu

Answer 5

niewybiórczy, chaotyczny, niewartościujący

Question 6

4 definicje normy w nauce

Answer 6

1. Zdrowie sytuowane jako przeciwstawne chorobie
2. Poszukiwanie średniej statystycznej - poszukiwanie układu odniesienia, grupy kontrolnej, bez wartościowania!
3. Nawiązywanie do ideału lub utopii - trudnych do zrealizowania lub przybliżenia
4. Charakteryzowanie normy jako dynamicznego procesu, który oznacza swoistą równowagę (rozwój adaptacyjny)

Question 7

Jak psychologia rozumie bezpieczny rozwój?

Answer 7

• Zaspokojenie potrzeb bezpieczeństwa
• Pozytywne doświadczanie własnego życia - z uwzględnieniem trudu nieznacznie przekraczającego zasoby dziecka
• STAWIANIE GRANIC
• Pozytywne/oczekiwane cechy osoby
• Pozytywne społeczeństwo
• Pozytywne nastawienia - naturalnym jest krytycyzm wobec świata, ale nadmierny krytycyzm ze strony rodziców w dzieciństwie może skutkować psychopatologią (np. w sytuacji ekspozycji społecznej)
• Zrównoważona orientacja na przyszłość

Question 8

Dwa konteksty rozwoju człowieka a doświadczenie dobrostanu

Answer 8

1. Biologiczny - pierwsze lata życia dziecka mocniej determinowane są zapisem genetycznym (genetyczna mapa rozwojowa - Kołakowska)
2. Społeczny - nauka granic, samoregulacji, doświadczenia społeczne istotne, gdy trzeba będzie wychodzić z własnej, prywatnej strefy komfortu

+ czas historyczny a zmiany wspólne (pokolenie dzieci kwiatów, pokolenie JPII…) - wspólne doświadczenia społeczne w pewnym konkretnym okresie

Question 9

Trauma a rozwój prenatalny

Answer 9

• Wyposażenie genetyczne wyznacza kierunki i granice rozwoju
• Ekspresja genów (uruchomienie) zależy od środowiska, tj. stymulacji i dostarczenia środków (trauma jest czynnikiem specyficznej/nieprawidłowej adaptacji dziecka do środowiska)

Question 10

Główne skutki traumy (w pierwszych dwóch latach życia):

Answer 10

zaburzone poczucie bezpieczeństwa + deficyty w zaufaniu podstawowym + utrata zdrowia somatycznego + poczucie bezradności + zaburzenia regulacji fizjologicznej + samookaleczenie i próby samobójcze

Question 11

zapamiętujemy to…

Answer 11

co potrafimy nazwać (dlatego nie pamiętamy pierwszych lat życia)

Question 12

Rachel Yehuda, badania

Answer 12

To, co dzieje się na poziomie epigenetyczym stanowi przygotowanie dziecka do niedogodnych warunków w przyszłości; zmiany epigenetyczne mają przygotować dziecko na niesprzyjające warunki środowiska, z którymi zetknęli się rodzice

odporność na środowisko - szybkość adaptowania się do zagrażającego środowiska

Question 13

Vetulani

Answer 13

nadmierne przystosowanie do traumatycznego środowiska może utrudniać funkcjonowanie środowisku optymalnym

Question 14

U dzieci ojców, którzy cierpieli na PTSD występowało wyższe prawdopodobieństwo

Answer 14

cierpienia na depresję i zespół stresu przewlekłego

Question 15

w przypadku matek z PTSD występowały

Answer 15

problemy z separacją

Question 16

Dostosowanie wymagań otoczenia do możliwości osoby

Answer 16

Presja biologiczna - potrzeby organizmu; potrzeba więzi, bezpieczeństwa (ważne nawet kwestie karmienia - dziecko w pierwszym okresie trzeba karmić nawet co 3 godziny - zaniedbania mogą skutkować zaburzonym rozwojem psychofizycznym - do 6 msc. Życia)

Naciski psychiczne - osobiste aspiracje

Presja społeczna - wymagania i oczekiwania społeczne

Question 17

Ważne kwestie moderujące:

Answer 17

• Kompetencje opanowane w poprzednich okresach życia
• Wyposażenie genetyczne
• Wsparcie i pomoc ze strony innych ludzi
• Wsparcie środowiskowe

Question 18

rozwój psychiczny dziecka

Answer 18

nie przebiega równomiernie, możliwe są regresy:
2-3: na skutek naturalnego procesu apoptozy komórek mogą cofnąć się pewne już nabyte umiejętności (np. chwilowe wycofanie mowy)
5-6: ja sam!
10-11: nie, bo nie
15: daj mi spokój

Question 19

okresy równowagi

Answer 19

moment, który jest szczególnie ważny dla nauki nowych umiejętności w rozwoju dziecka, nabywanie nowych kompetencji

Question 20

okresy nierównowagi

Answer 20

mądre, mocne wsparcie rodzica

Question 21

Okresy rozwojowe a zdolność doświadczania szczęścia:

Answer 21

3-5 lat: ogólna niestabilność emocjonalna, lęki, słaba orientacja, jąkanie rozwojowe (dziecko wie, co chce powiedzieć, ale jeszcze nie wie, jak to zwerbalizować; częściej u chłopców), zacinanie się

7 i 13 lat: wzmożona wrażliwość, obniżenie nastroju, pesymizm

4 i 8 i 14 lat: nowe przyjaźnie, otwartość, ekspansywność

Question 22

Dobrostan rozwijany u dzieci:

Answer 22

1. Osobisty rozwój
2. Samoocena
3. Pozytywne relacje z ludźmi
4. Małe cele do zrealizowania - wytwarza nawyk aktywności zadaniowej
5. Panowanie, poczucie panowania nad środowiskiem
6. Poczucie autonomii

Question 23

Schemat uwarunkowań zdrowia psychicznego człowieka:

Answer 23

1. Kontekst indywidualnych cech psychologicznych osoby
2. Indywidualne doświadczenia
3. Czas i jego odniesienie do życia człowieka

Question 24

Od genów do neuronów

Answer 24

Geny -> białka -> receptory, kanały jonowe, synapsy -> własności neuronów, własności sieci -> neurodynamika -> fenotyp kognitywny (możliwości rozwoju w określonych warunkach), zaburzenia zachowania

Question 25

nierównowaga biochemiczna

Answer 25

Niepewność, strach -> aktywacja ciała migdałowatego -> aktywacja osi HPA -> wydzielanie CRT -> aktywacja przysadki i ACTH -> kortyzol wydzielany z nadnerczy -> neurotransmitery (adrenalina, noradrenalina, dopamina) Dlaczego lubimy się bać - w ten sposób uczymy się większej elastyczności reakcji organizmu (byle nie za długo) Krótkoterminowo: kortyzol zwiększa poziom cukru we krwi, zwiększa koncentrację receptorów kortyzolowych, wspomaga uczenie, zwiększając plastyczność mózgu w hipokampie i amygdali (pamięć nieprzyjemnych zdarzeń) Długoterminowo: nadprodukcja kortyzolu, hipermetabolizm mózgu, przewlekły stres, osłabienie układu odpornościowego i wzrostu Wysoki poziom oksytocyny zmniejsza reakcje stresowe

Question 26

Normalność a obecność objawów

Answer 26

- Czy zachowanie obserwowane u dziecka ma moc patogenną, czy też organizacyjną (objaw u osoby w normie) - jeśli obserwowane u dziecka deficyty nie komplikują mu wychodzenia ze sfery komfortu przy wsparciu z zewnątrz, to nie mówimy o patogennym obrazie Opis semiologiczny może nie wystarczać do określenia jego patogennej lub też organizującej roli Dwa podejścia do wyjaśniania objawów - funkcjonalne i rozwojowe - powinny się uzupełniać Dysharmonia i niedojrzałość - procesy dojrzewania a procesy rozwojowe

Question 27

Badania Roskam i in.

Answer 27

Badanie wypalenia rodzicielskiego w 42 krajach świata (z uwzględnieniem wartości kulturowych wymienionych przez Hofstede: dystans władzy, indywidualizm, unikanie niepewności, męskość, orientacja długterminowa, zaspokajanie potrzeb)

Question 28

4 czynnikowy model wypalenia rodzicielskiego wg Roskam:

Answer 28

1. Wyczerpanie 2. Dystansowanie się emocjonalne od dziecka 3. Utrata przyjemności z kontaktu z dzieckiem 4. Rozmijanie się się wyobrażeń o rodzicielstwie i rzeczywistości