Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

meinafræði > Æxli > Flashcards

Æxli Flashcards

1
Q

Neoplasia

A

Nýr vöxtur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Tumor

A

Fyrirferð

Nú notað um æxli

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Illkynja æxli

A

Krabbamein

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Flokkun æxla (2)

A
  1. Hegðun
    - Góðkynja
    - Illkynja
  2. Uppruni
    - Staðsetning
    - Frumugerð/vefjagerð
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Uppruni æxla (frumu/vefjagerð) (6)

A
  1. Þekja
  2. Stoðvefur (bandvefur, æðavefur, taugavefur, vöðvavefur, fituvefur, beinvefur)
  3. Eitil-/blóðfrumur
  4. Melanocytar
  5. Kímfrumur
  6. Glial frumur

Getum yfirleitt staðsett æxli í einum þessara sex flokka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hvað einkennir góðkynja æxli? (7)

A
  1. Vaxa yfirleitt hægt
  2. Vaxa ekki ífarandi
  3. Eru staðbundin
  4. Mynda ekki meinvörp
  5. Oft exophytic vöxtur þ.e. vex út lengra en yfirborðsþekjan
  6. Mjúkur vefur
  7. Líkist oft upprunavef
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Í hvaða frumu/vefjagerð finnast helst góðkynja æxli? (3)

A
  1. Þekja/kirtilvef
  2. Stoðvef
  3. Melanocytum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Hvernig er nafngiftum góðkynja æxla háttað?

A

Öll heiti enda á -oma

Góðkynja stoðvefsæxli hafa forskeyti sem gefur til kynna uppruna

  • Lipoma
  • Leiomyoma
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hvaða undantekningar eru frá þeirri reglu að endingin -oma gefi til kynna góðkynja æxli?

A
  • Melanoma

- Lymphoma

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Góðkynja æxlið mynduð af þekjufrumum

A
  • Adenoma => Kirtlaæxli
  • Papilloma => Totumyndandi æxli

Í meltingarvegi er adenoma notað um forstigsbreytingar sem oft eru totumyndandi!

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Polyp (sepi)

A
  • Lítil fyrirferð sem skagar inn í lumen

- Getur verið góðkynja, illkynja eða forstigsbreyting krabbameins

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hamartoma

A

Góðkynja fyrirferð sem gerð er úr eðlilegum vef sem á heima á viðkomandi stað.

Ekki beinlínis litið á þetta sem æxli heldur hefur vefurinn bara raðast upp á rangan máta.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Choristoma/Ectopia

A

Góðkynja fyrirferð sem er gerð úr eðlilegum vef sem á EKKI heima á viðkomandi stað.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Eru góðkynja æxli alltaf hættulaus og einkennalítil?

A

Nei!

  • Geta valdið þrýstingseinkennum
  • Obstruction
  • Framleiðsla hormóna
  • Umbreyting í illkynja æxli? Það getur auðvitað orðið önnur stökkbreyting sem veldur því að góðkynja æxli fer að vaxa sem illkynja en mestar líkur eru á því ef að góðkynja æxli reynist svo illkynja að upprunaleg greining hafi verið röng
  • Veldur sjúklingum kvíða
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Skilgreining á krabbameini (American cancer society)

A

Krabbamein er hópur sjúkdóma sem einkennast af stjórnlausum vexti og dreifingu afbrigðilegra fruma. Ef ekki er unnt að ná stjórn á útbreiðslu sjúkdóms þá getur það leitt til dauða.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Hvað einkennir illkynja æxli? (6)

A
  1. Vaxa ífarandi - illa afmörkuð
  2. Geta myndað meinvörp
  3. Vaxa oft hratt
  4. Oft endophytic vöxtur - þ.e. vex innan í vefsinn en ekki út í lumen eins og góðkynja vöxtur
  5. Harður vefur - bandvefur
  6. Þurfa ekki að líkjast upprunavef
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Hvað er ífarandi vöxtur?

A

Vöxtur í aðliggjandi vefi og líffæri

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Hvað ræður því helst hvort æxli myndi meinvörp?

A
  1. Stærð æxlis => því stærra því meiri líkur

2. Æxlisgráða

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Hvernig dreifast illkynja æxli?

A
  • Um líkamshol
  • Með vessaæðum
  • Með blóðæðum

Oftast æxli af þekjuuppruna sem fara í eitla. Æxli úr stoðvef dreifa sér yfirleitt með blóðæðum, finnum þá sjaldan meinvörp í eitlum, frekar í lungum og öðrum blóðríkum líffærum.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Vaxtarhraði illkynja æxla

A
  • Er háður æxlisgráðu
  • Illkynja æxli hafa yfirleitt verið til staðar lengi áður en þeirra verður vart
  • Æxli greinist í fyrsta lagi við 1 cm^3 eða 1 g en það eru 10^8 til 10^9 frumur
    => Á því stigi hefur æxlið tvöfaldast 30x en hver
    tvöföldun getur tekið 3-6 mánuði
  • 1 g -> 1 kg jafngildir aðeins 10 tvöföldunum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Í hvaða frumu/vefjagerð finnast helst illkynja æxli? (6)

A
  1. Þekju/kirtilvef
  2. Stoðvef
  3. Melanocytum
  4. Eitil-/blóðfrumum
  5. Kímfrumum
  6. Glial frumum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Hvað er carcinoma?

A

Illkynja þekjuæxli

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Adenocarcinoma

A

Illkynja kirtilæxli

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Carcinoma squamocellulare

A

Illkynja flöguþekjukrabbamein

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Anaplastic carcinoma

A

Ódifferentierað illkynja þekjuæxli

Stundum þegar æxli eru skoðuð í smásjá er hægt að vera nokkuð viss um að maður hafi þar carcinoma en þegar svo vill til að við getum ekki skilgreint það frekar þá tölum við um ódifferentiated carcinoma

26
Q

Sarcoma

A

Illkynja stoðvefsæxli

  • Liposarcoma
  • Leiomyosarcoma
  • Rhabdomyosarcoma
  • Ódifferentierað sarcoma
27
Q

Lymphoma malignum/leukemia

A

Illkynja æxli af eitilfrumu eða beinmergsuppruna

28
Q

Melanoma malignum

A

Illkynja æxli melanocyta

29
Q

Germ cell tumor

A

Kímfrumuæxli

30
Q

Differentiering

A
  • Endurspeglar skort/tap á þroska
  • Á fyrst og fremst við um histólógiskt útlit æxla

=> Ef æxli eru vel differentieruð þá líkist vefurinn enn upprunalegum vef

31
Q

Pleomorphia

A

Breytileiki í stærð og lögun frumna

=> Illa differentieruð æxli hafa mikla pleomorphiu
=> Því meiri pleomorphia því verri horfur

32
Q

Anaplasia

A
  • Algjör skortur á þroska
  • Hæsta stig pleomorphiu
    => Ódifferentierað illkynja æxli
33
Q

Greining krabbameina

A
  • Byggð á pleomorphiu og fleiri vísbendinum um skort á differentieringu
  • Oft ekki hægt að nota ífarandi vöxt eða meinvörp sem greiningarskilyrði
34
Q

Hvernig notum við differentieringu til að greina æxli?

A

Frumur (pleomorphia)

  • Stærð og lögun kjarna/frumna
  • Hyperkrómasía í kjarna
  • Kjarna/umfrymis hlutfall breytist (stærri kjarnar)
  • Risafrumur
  • Margkjarna frumur
  • Nucleoli

Fjöldi mítósa er aukinn og þær eru afbrigðilegar

Necrosis

Vaxtarmynstur og sérhæfing raskast

35
Q

Æxlisgráða

A

I. Vel differentierað
II. Meðal differentierað
III. Illa differentierað

  • Metið af meinafræðing á vefjasneið.
  • Gráðan gefur hugmynd um horfur og hvaða meðferð á við.
36
Q

Stig æxlis

A

Metið af klínískum lækni og segir til um útbreiðslu sjúkdóms

37
Q

Áhrif krabbameina

A
  • Þrýstingur á aðlæga vefi
  • Eyðilegging aðlægra vefja
  • Myndun meinvarpa
  • Blóðtap/blóðleysi vegna sármyndunar
  • Obstructio (stífla)
  • Framleiðsla hormóna
  • Verkir og kvíði
  • Paraneoplastic syndrome
38
Q

Borderline æxli

A
  • Æxli sem erfitt er að flokka sem góðkynja eða illkynja
  • Vaxa oft staðbundið og meinvarpast sjaldan en eru aggressíf á staðnum sem þau vaxa (ífarandi)
  • Hafa tilhneigingu til að koma aftur

T.d. borderline æxli í eggjastokkum, fibromatosis (í fascium) og carcinoma basocellularle (algengasta húðkrabbamein á Íslandi)

39
Q

Hversu mörg krabbamein greinast á ári á Íslandi?

A

1600 ca

  • Nýgengi virðist hins vega nú loksins fara lækkandi!
  • Þriðji til fjóðri hver Íslendingur getur búist við því að greinast með krabbamein fyrir áttrætt
40
Q

Hvernig er munurinn á milli kvenna og karla í tíðni og meðalaldri?

A
  • Tíðnin er nokkurn vegin jöfn 50/50
  • Meðalaldur kk 68 ár
  • Meðalaldur kvk 65 ár
41
Q

Hversu margir deyja úr Krabbameini á Íslandi á ári?

A
  • 28% (5000 - 6000)
42
Q

Hver eru fimm algengustu krabbamein karla á Íslandi?

A
  1. Blöðruhálskirtilskrabbamein
  2. Lungnakrabbamein
  3. Krabbamein í þvagvegum
  4. Krabbamein í ristli
  5. Húðkrabbamein, önnur en sortuæxli
43
Q

Hver eru fimm algengustu krabbamein kvenna á Íslandi?

A
  1. Brjóstakrabbamein
  2. Lungnakrabbamein
  3. Krabbamein í ristli
  4. Húðkrabbamein, önnur en sortuæxli
  5. Sortuæxli
44
Q

Hvaða krabbamein hefur verstu fimm ára lifun?

A

Lungnakrabbamein

45
Q

Forstigsbreytingar krabbameina

A

Dysplasia –> Carcinoma in situ –> Carcinoma

46
Q

Carcinoma in situ

A

Hópur fruma sem allar eru orðnar óvenjulegar en hafa ekki hæfileikann til að meinvarpast?

47
Q

Hvað er paraneoplastic syndrome?

A

Einkenni í tengslum við illkynja æxli sem skýrast ekki af staðbundnum áhrifum heldur vegna áhrifa miðlaðra með boðefnum.

Dæmi:

  • Óviðeigandi hormónaframleiðsla æxla
  • Einkenni frá taugakerfi
  • Aukin hætta á blóðsegum (Trosseau)
48
Q

Greiningaraðferðir æxla?

A

Frumugreining => Cytologia
- Stakar frumur litaðar

Vefjagreining => Histologia
- Frystiskurður

49
Q

Hvernig er metið hvort æxli er góðkynja eða illkynja?

A

Með ljóssmásjá

50
Q

Af hverju eru gerðar clonalitetsrannsóknir?

A

Því illkynja æxli eru monoclonal (uppruni er ein fruma) en góðkynja æxli eru polycolnal (uppruni eru margar frumur)

51
Q

Sérlitanir

A
  1. Slímlitun
    - Kirtlar framleiða slím => adenocarcinoma
    - T.d. PAS-litun
  2. Glycogen litun
  3. Melanín litun
52
Q

Ónæmislitanir

A
  1. Cytokeratín => þekjuæxli
  2. Vimentin => mjúkvefsæxli
  3. S-100 => melanoma
  4. CD45 => lymphoma
  5. PLAP, AFP, b-HCG => kímfrumuæxli
  6. Glial fibrillary acidic protein (gial æxli)
53
Q

Uppruni meinvarpa

A

Ef maður er með meinvarp og vill vita hvaðan það er þá má lita fyrir/leita að ákveðnum efnum til að finna líklegt líffæri:

  • PSA => blöðruhálskirtill
  • Thyroglobulin => skjaldkirtill
  • Estrogen/progesterone => brjóst/eggjastokkar/leg
  • TTF-1 => lungu
  • Cytokeratín 7 og 20 => litamynstur gefur hugmynd um uppruna en þau eru mörg (t.d. CK 7+ og CK20 -)
54
Q

Clonalitetsrannsóknir

A
  • Kappa/lamda mótefnalitanir
  • Kappa/lamda PCR
    => Helst notað í B-lymphoma greiningum

Krabbamein eru monoclonal - Allar frumurnar ættu að vera kappa eða allar ættu að vera lambda ef þetta er æxli

55
Q

Hvernig litningarannsóknir eru gerðar í greiningu æxla?

A

Translocationir
- FISH (DNA þreifarar með flúrskini)

Aðrar stökkbreytirannsóknir
- Raðgreiningar t.d.

56
Q

Æxlisgráða

A
  • Metin með smásjárskoðun

- Gráða I, II eða III

57
Q

Stigun æxla

A

TNM
=> Frumæxli, eitlameinvörp, fjarmeinvörp

  • Stig I, II, III eða IV
    => Stig I er staðbundinn sjúkdómur
    => Stig IV er dreifður sjúkdómur
58
Q

Krabbamein sem hafa góðar horfur

A
  • Seminoma testis
  • Carcinoma basocellulare í húð

> 80% 5 ára lifun

59
Q

Krabbamein sem hafa meðal horfur

A
  • Brjóstakrabbamein
  • Ristilkrabbamein
  • Krabbamein í endaþarmi
  • Krabbamein í larynx
  • Krabbamein í legi
  • Krabbamein í þvagblöðru
  • Krabbamein í nýra
  • Melanoma malignum í húð
60
Q

Krabbamein sem hafa slæmar horfur

A
  • Krabbamein í lungum
  • Krabbamein í brisi
  • Krabbamein í maga
  • Krabbamein í vélinda
  • Krabbamein í lifur
  • Mesothelioma í fleiðru

<20% 5 ára lifun

meinafræði (6 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions