Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Meinafræði > Bólga > Flashcards

Bólga Flashcards

1
Q

Hvað er bólga?

A

Bólga er röð staðbundinna vefjaviðbragða sem eiga sér stað í lifandi, æðavæddum vef eftir hvers konar áverka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hlutverk bólguviðbragðs

A

Er að koma frumum og sameindum varnarviðbragða sem hringsóla í blóðinu á stað vefjaskemmda/sýkingar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Bólga getur valdið skemmdum á heilbrigðum vef ef…

A
  • Bólgusvarið er sterkt (alvarlegar sýkingar)
  • Bólgusvarið er langvarandi (erfitt að útrýma orsök)
  • Óviðeigandi bólgusvar (sjálfsofnæmi, ofnæmi)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Þættir bólgusvars (5R)

A
  1. Recognition
    - Þekkja orsakavald
  2. Recruitment
    - Laða að og virkja bólgufrumur
  3. Removal
    - Eyðing orsakavalds
  4. Regulation
    - Stjórn bólgusvars
  5. Resolution
    - Viðgerð → vefir aftur í fyrra horf
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Orsakir bólgu

A
  • Sýkingar (bakteríur, sveppir, veirur o.fl.)
  • Kemísk efni (bakteríutoxín, sýrur/basar, áfengi, lyf o.fl.)
  • Ofnæmi
  • Sjálfsofnæmi
  • Fýsískir þættir (trauma, geislun, hiti/kuldi)
  • Vefjadrep (necrosis)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Staðbundin bólgueinkenni (5)

A
  1. Rubor (roði) - Útvíkkun æða
  2. Calor (hiti) - Aukið blóðflæði
  3. Tumor (fyrirferð) - Exudat, bólgufrumur
  4. Dolor (sársauki) - Þrýstingur á vefi
  5. Functio laesa (trufluð starfsemi) - Vegna sársauka og fyrirferðaraukningar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Almenn einkenni bólgu (7)

A
  1. Hækkaður líkamshiti
  2. Hraður hjartsláttur
  3. Höfuðverkur
  4. Vöðvaverkir
  5. Aukinn/minnkaður sviti
  6. Skjálfti og kuldaköst
  7. Eitlastækkanir
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Tegundir bólgu (og frumur sem einkenna)

A
  1. Bráð bólga
    - Neutrophilar
  2. Langvinn (krónísk) bólga
    - Lymphocytar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Bráð bólga

A
  • Ber venjulega brátt að
  • Varir oftast stutt
  • Getur gengið yfir án þess að skilja eftir sig teljandi ummerki
  • Einkennist af æðabreytingum með útflæði vökva og próteina úr æðum og íferð bráðra bólgufruma (PMN; neutrophilar)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Langvinn bólga

A
  • Oft hægfara og langvarandi
  • Oft viðvarandi eða endurteknir áverkar
  • Oft varanleg ummerki og meiri vefjaskemmdir
  • Einkennist af íferð eitilfruma, plasmafruma og stórra átfruma og fjölgun æða og bandvefsfruma á bólgustað
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Æðabreytingar (bráð bólga)

A
  • Samdráttur og þrenging slagæðlinga strax eftir áreiti sem er miðlað af taugaboðefnum og varir oftast stutt
  • Þá verður slagæðlingavíkkun sem veldur auknu blóðflæði inn í háræðar á svæðinu (hyperemia) og auknum vökvaþrýstingi í háræðunum
  • Gegndræði háræða og bláæðlinga eykst
  • Við það lekur próteinrýkur vökvi (exudat = Ig, complement, storkuþættir) úr háræðunum og osmótískur þrýstingur í æðunum lækkar
  • Hækkaður vökvaþrýstingur + lækkaður osmótískur þrýstingur veldur því að aukinn vökvi fer út úr æðunum og kemst síður til baka aftur
  • Seigja blóðsins eykst
  • Aukin seigja + æðaútvíkkun veldur hægara blóðflæði
  • Hægara blóðflæði veldur því að bólgufrumurnar komast í tengsl við æðaþelið
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Aukið gegndræpi æða

A
  1. Samdráttur æðaþelsfruma
    - Efnamiðlar: Histamín, bradykinin o.fl. → 15-30 mín
    - Breytingar á frumubeinagrind: TNF, IL-1 → 4-24 klst
  2. Skemmdir á æðaþelsfrumum
    - Beinn áverki á æðar
    - Geislar, bruni, bakteríutoxín
    - Virkjaðir leucocytar (adhesion/margination)
  3. Transcytosis á próteinum
    - Samruni intracellular vesicula → göng (venulur)
    - VEGF
  4. Leki á nýmynduðum æðum
    - Angiogenesis á granulationsvef
  5. Samspil ofangreindra þátta
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Tegundir gengdræpis æða (3)

A
  1. Immediate transient response
    - Efnamiðlar (histamín, bradykinin)
  2. Immediate prolonged response
    - Beinn áverki á æðar (æðarof)
    - Miklar skemmdir á æðaþeli (brunar, sumar sýkingar)
  3. Delayed prolonged response
    - Vægari æðaþelsskemdir t.d. vegna bakteríutoxína eða geisla
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Ferill bólgufruma (4)

A
  1. Margination - Rolling
  2. Adhesion (pavementing)
  3. Emigration/Transmigration
  4. Migration (chemotaxis)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Margination - Rolling

A
  • PMN fljóta út að æðaveggnum
  • Viðloðunarsameindir á PMN og endotheli (selectin) tengjast veikt og stutt
  • Efnamiðlar frá bólgusvæði valda fjölgun á selectinum á endothelfrumum (histamín, IL-1, TNF)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Adhesion

A
  • Integrin á PMN tengjast ICAM-1 á endothelfrumum

- Efnamiðlar virkja integrin (chemokine) og valda fjölgun viðtaka á endothelfrumum (IL-1, TNF)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Emigration/Transmigration

A
  • PMN skríða út á milli endothelfruma með hjálp PECAM-1 viðtaka (CD31)
  • Hvatt af efnamiðlum og chemotaxis
  • Brjóta niður grunnhimnuna með collagenasa
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Migration/Chemotaxis

A
  • PMN skríða í átt að vefjaskemmd/sýkingu
  • Sækja í aukinn þéttleika efnamiðla
    - Exogen: Sýkingarefni (t.d. bakteríuhlutar)
    - Endogen: Cytokine, complement o.fl.
  • Efnamiðlar bindast viðtökum á PMN
    - Breytingar á frumubeinagrind → „pseudopods“
    - Tengjast ECM og toga frumuna í átt að auknum
    efnamiðlum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Hvað virkjar PMN á bólgustað?

A
  • Örverur
  • Necrotískir frumuhlutar
  • Efnamiðlar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Við virkjun PMN á bólgustað gerist..

A
  • Phagocytosis
  • Dráp og útrýming
  • Framleiðsla efnamiðla sem valda auknu bólgusvari
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Hvað hjálpar til við greiningu og festingu orsakavalds á PMN fyrir phagocytosis?

A
  • Yfirborðssameindir

- Opsonin (IgG, C3b, collectin)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Hvað einkennir súrefnisóháð dráp PMN?

A

Lysosomal ensím

  • Myeloperoxidase
  • Collagenase
  • Elastase
  • Acid hydrolase
  • Lysozyme
  • Lactoferrin
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Hvað einkennir súrefnisháð dráp PMN?

A

Fríir radíkalar

  • ROS
  • NO
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Hvað er NET (neutrophil extracellular traps)?

A

Neutrophilar tapa kjarnanum og deyja en það losnar krómatín, antimicrobial peptíð og ensím sem mynda utanfrumu fibrillar net

  • Utanfrumu fibrillar net → bakteríur, sveppir
  • Nuclear krómatín, antimicrobial peptíð, ensím
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Í bólguferlinu geta heilbrigðir vefir skemmst í leiðinni ef…

A
  • Lysosomal ensím/ROS leka út
  • Erfiðlega gengur að útrýma sýkingu (t.d. TB)
  • Erfiðlega gengur að phagocytera (t.d. Ig-complexar)
  • Bólguviðbrögðin eru óeðlileg (t.d. sjálfsofnæmi eða ofnæmi)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Staðbundnir efnamiðlar frá frumum á bólgusvæði

A
  • Geymdir og losaðir úr granulum við virkjun

- Framleiddir jafnóðum sem svar við áreiti

27
Q

Plasmabundnir efnamiðlar tengdir bólgu

A
  • Framleidd í lifur

- Eru óvirkjuð plasmaprótein þangað til þau virkjast á bólgusvæði við próteinklofningu

28
Q

Stjórn verkunar efnamiðla

A
  • Brotna fljótt niður
  • Eru inactiveraðir af ensímum
  • Blokkeraðir af próteinum
  • Útrýmt af antioxidöntum
29
Q

Vasoaktiv amín

A

Histamín

  • Aðallega frá mast frumum
  • Veldur æðaútvíkkun
  • Samdrætti endothels sem leiðir til aukins gegndræpis
30
Q

Arachidonic sýru myndefni

A

Prostaglandin
Leukotrien
Lipoxin

  • Leucocytar, mast frumur, endothelfrumur, blóðflögur
31
Q

Cytokine

A

TNF
IL-1

  • Frá ýmsum frumum í bólgusvari (mastfrumur, macrophagar, endothelfrumur o.fl.)
32
Q

Chemokine

A

Lítil prótein frá leukocytum og macrophögum
Valda chemotaxis
Virkja leukocyta (adhesion via integrin)

33
Q

PAF (platelet activating factor)

A

Myndað frá fosfólípíðum ýmsa bólgufrumna
Getur virkjað marga þætti bólgusvars
- Adhesion, degranulation leukocyta, chemotaxis og hvatt myndun annarra efnamiðla
Er 100-1000x virkara en histamín í æðaútvíkkun og gegndræpi

34
Q

Complement kerfið er virkjað af (3)

A
  1. Antigen-antibody complexum
  2. Örverum, endotoxinum
  3. Lecting bindingu við örverur
35
Q

C3a og C5a (æðabreytingar)

A

Hvetja losun histamíns úr mastfrumum sem veldur æðaútvíkkun og auknu gegndræpi

36
Q

C5a

A

Virkjun á PMN, adhesion og chemotaxis

37
Q

C3b

A

Opsonisering baktería

38
Q

MAC-complex

A

Leysir upp bakteríur

39
Q

Storkukerfið

A

Thrombin klýfur fibrinogen í fibrin

- Stór þáttur í bólguexudati

40
Q

Fibrinolytiska kerfið

A
  • Heldur storkukerfinu í jafnvægi
  • Plasmin er endastigið en það klýfur fibrin í FDP
  • FDP (fibrin degradation product) hefur staðbundin áhrif á gegndræpi æða
41
Q

Kinin kerfið

A
  • Bradykinin er endastigið en það veldur æðaútvíkkun og auknu gegndræpi æða
  • Kallikrein virkjar fibrinolytiska kerfið og faktor 12 (Hageman faktor)
42
Q

Afleiðingar bólgu (4)

A
  1. Resolution
    - Vefir fara aftur í eðlilegt ástand
  2. Suppuration
    - Graftrarmyndun
  3. Organization
    - Granulationsvefur í stað eðlilegs vefjar
    - Endar yfirleitt sem bandvefsmyndun
  4. Krónísk bólga
    - Erfitt að útrýma upphaflegri orsök
43
Q

Resolution

A
  • Minniháttar frumudauði og vefjaskemmdir
  • Staðsetning í líffæri eða vef með endurnýjunarhæfileika
  • Orskaþætti bólgu eytt fljótt
  • Bjúgur og frumuleifar hverfa fljótt
44
Q

Suppuration

A
  • Graftrarmyndun en gröftur er:
    - Lifandi, deyjandi og dauðir PMN, bakteríur og
    frumuleifar
  • Afmarkaður gröftur í vef kallast abcess
    - Erfitt fyrir sýklalyf að komast þangað því þangað
    liggja sjaldan æðar
45
Q

Organization

A
  • Granulationsvefur myndast í stað eðlilegs vefjar þar sem nýjar æðar vaxa inn í svæðið og fibroblastar fjölga sér
  • Að lokum breytist vefurinn í bandvef
  • Þetta gerist ef:
    - Mjög mikið fibrin myndast á svæðinu
    - Ef mikið vefjadrep verður
    - Ef frumuleifar komast ekki af svæðinu
    - Vefurinn hefur litla/enga endurnýjunarhæfileika
46
Q

Útlitsgerðir bráðrar bólgu (5)

A
  1. Serous inflammation
  2. Fibrinous inflammation
  3. Suppurative inflammation (purulent)
  4. Necrotizing inflammation (gangernous)
  5. Pseudomembranous inflammation
47
Q

Serous inflammation

A
  • Áberandi vessaþáttur

- Próteinfátækur vökvi frá blóði/mesothelial þekju

48
Q

Fibrinous inflammation

A
  • Áberandi fibrin þáttur

- Meira gegndræpi og því stærri sameindir út (s.s. fibrinogen)

49
Q

Suppurative inflammation

A
  • Graftrarmyndun
  • Neutrophilar, necrotískar frumur, vökvi
  • Abcess
50
Q

Necrotizing inflammation

A
  • Bólga með vefjadrepi
51
Q

Pseudomembranous inflammation

A
  • Bólga með yfirborðsskán
  • Skemmdir í yfirborðsþekju → vessi + fibrin
  • C. diptheriae, C. difficile
52
Q

Einkenni krónískrar bólgu

A
  1. Mononuclear frumur
    - Lymphocytar, macrophagar, plasmafrumur
  2. Vefjaeyðing
    - Orsakað af efnum frá bólgufrumunum
  3. Viðgerð
    - Æðanýmyndun
    - Bandvefsmyndun
53
Q

Bráð bólga → krónísk bólga (orsakir)

A
  1. Langvarandi sýkingar sem erfitt er að útrýma
    - Mycobacteria
    - Treponema pallidum
  2. Veirur og sveppir (sumar gerðir)
  3. Truflun á viðgerðarferli
    - Endurtekið áreiti, t.d. magasár
54
Q

Viðbörgð við aðskotahlutsefni sem orsök krónískrar bólgu

A
  • Saumar eftir aðgerðir

- Silicone úr lekum brjóstapúðum

55
Q

Ónæmistengdir bólgusjúkdómar sem orsök krónískrar bólgu

A
  • Ofnæmi
  • Sjálfsofnæmi (iktsýki, SLE)
  • Höfnun á ígræddu líffæri
  • Sjúkdómar af óþekktri orsök (Crohn’s, sarcoidosis)
56
Q

Langvarandi útsetning fyrir eitruðum þáttum sem orsök krónískrar bólgu

A
  • Óniðurbrjótanleg exogen efni (innandað silica → silicosis)
  • Oxideruð lipoprotein í artherosclerosis → aukin seyting cytokines og chemokines
57
Q

Hvað viðheldur bólgu á svæðinu í krónískri bólgu?

A
  • Flókið samspil bólgufruma
  • Lymphocytar og macrophagar eru aðal frumurnar og framleiða cytokines og aðra efnamiðla sem virkja og stimulera hvor aðra með jákvæðri afturverkun sem og að virkja aðrar bólgufrumur
58
Q

Macrophagar

A
  • Upprunnir frá monocytum í blóði
  • Eru víðsvegar í bandvef
  • Virkjast á bólgusvæðum af efnum og efnamiðlum
    - Endotoxin, örveruafurðir, cytokine (IFN-γ)
  • Hafa mismunandi nöfn í mismunandi vefjum
59
Q

Virkjaðir macrophagar

A
  • Stækka
  • Meiri framleiðsla á lysosomal ensímum
  • Auka efnaskiptin
  • Öðlast betri áthæfileika
  • Í smásjá: Stórir, flatir og bleikir → „epithelioid“
  • Geta runnið saman í margkjarna risafrumur
  • Virkja og eru virkjaðir af T og B lymphocytum
60
Q

Granulomatous bólga

A
  • Gerð krónískrar bólgu sem einkennist af granuloma
61
Q

Granuloma

A
  • Samansafn virkjaðra (epithelioid) macrophaga
  • T-frumur í jarðri
  • +/- margkjarna risafrumur
  • +/- bandvefsmyndun utan um
  • +/- necrosis í miðju (helst berklar)
62
Q

Orsakir granulomatous bólgu (4)

A
  1. Ef erfitt er að útrýma orsakavaldi þá valda cytokine frá T-frumum viðvarandi virkjun macrophaga
  2. Fylgir vissum sýkingum
    - Berklar, holdsveiki
    - Syphilis
    - Ýmsar sveppasýkingar, parasites
  3. Viðbrögð við aðskoðahlut
    - Foreign body giant cell reaction
  4. Bólgusjúkdómar af óþekktum uppruna
    - Sarcoidosis, Wegener’s granulomatosis, Crohn’s
63
Q

Gerðir risafruma (3)

A
  1. Langhans giant cell
    - Kjarnar uppraðað skeifulaga í útjaðri frumu
    - Berklar
  2. Foreign-body giant cell
    - Kjarnar mjög óreglulega uppraðað í miðju frumu
    - Aðskotahlutaviðbragð
  3. Touton giant cell
    - Kjarnar eru í hring í miðju frumunnar og í miðjunni er homogenous umfrymi en foamy umfrymi umkringir kjarnana
    - Meinsemdir með auknu fitufrumuinnihaldi

Meinafræði (6 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions