Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Meinafræði > Sjúkdómar í munni og munnvatnskirtlum > Flashcards

Sjúkdómar í munni og munnvatnskirtlum Flashcards

1
Q

Klofin vör/Klofinn gómur

A

MEÐFÆTT

  • Í 50% tilfella klofinna vara fylgir klofinn gómur
  • Algengara hjá strákum en stelpum → 3:2
  • Algengara vinstra megin (2/3)
  • 1/800 lifandi fæddum
  • Mörg misalvarleg afbrigði til
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Dermoid cystur

A

MEÐFÆTT

  • Einkum í miðlínu í munnbotni
  • Litlar, keratínfylltar og klæddar húð => líkist dermis
  • Geta verið á andliti
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Lingual thyroid

A

MEÐFÆTT

  • Rauður nabbi aftast á tungunni
  • Frá fósturþroskun skjaldkirtils → fór ekki á réttan stað
  • Sjaldgæft
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Thyroglossal cysta

A

MEÐFÆTT

  • Cysta milli tungu og skjaldkirtils
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Fordyce fyrirbæri

A

MEÐFÆTT

  • Fitukirtlar í slímhúð
  • Algengt
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Krónísk ósérhæfð bólga í munni

A
  • Oft vegna ertingar frá gervitönnum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Irritation fibroma

A

Oftast eftir bit en þá kemur sepi á sárstaðinn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Apthous sár (canker sores)

A

Munnangur!

  • Lítil, grunn sár sem verða til vegna rofs á yfirborði húðar → þekjan fer
  • Roði í sárkanti vegna æða sem hjálpa til við viðgerð
  • Staðsetning er breytileg en hliðlægt á tungu er algengt, innan á kinn og vör líka
  • Algengt → 40% fólks (sérstaklega ungt fólk)
  • Tengist stressástandi → bæði andlegu og líkamlegu
  • Lítið vitað um orsök en margir tengja við ónæmiskerfið
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Klíník munnangra

A
  • Sársaukafull
  • Ganga yfir á dögum eða vikum
  • Geta komið aftur og aftur
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Herpes simplex byrjar stundum sem…

A

…dreifður stomatitis (bólgur í munnholi)

→ myndast blöðrur
→ verða að sárum
→ hverfur og grær á nokkrum vikum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Staðsetning herpes simplex veirusýkingar í munni

A
  • Varir er algengast

- Við nef eða nasir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Herpes simplex fjölkjarnafrumur

A

Kjarnar frumna sem smitaðir eru af veirunni eru uppfullir af veirum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hjá hve mörgum er Candida albicans hluti af munnflóru?

A

30-40%

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Candida sýking í munni

A
  • Helst hjá veikluðum einstaklingum (sykursjúkir, anemia, ónæmisbældir)
  • Candida getur náð sér á strik eftir sýklalyfjameðferð
  • Lýsir sér sem hvítleitar skellur í munnslímhúð
    → Ef maður skefur hvítu skellurnar af sér maður rauðleitt sárexudat
  • Bólgan er pseudomembranous
  • Sýkingin getur breiðst út hjá ónæmisbældum einstaklingum (t.d. system sýking hjá hvítblæðissjúklingum)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Histólogist útlit candida sýkingar í munni

A
  • Bráð bólgufrumuíferð og sárexudat á yfirborði

- Sveppaþræðir og sporar með sérlitun

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Plummer–Vinson syndrome (PVS)/Paterson–Brown–Kelly syndrome

A

A rare disease characterized by difficulty in swallowing, iron deficiency anemia, glossitis, cheilosis and esophageal webs

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Lichen planus

A

On mucous membranes, mouth fx, it forms lacy white patches, sometimes with painful sores.

Útbrot á húð sem getur lagst á munninn og þarf að greina frá illkynja vexti

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Leukoplakia

A
  • Hugtakið þýðir hvít skella
  • Premalignt breytingar á flöguþekjuepitheli sem eru:
    a) Eingöngu hyperplasia og stundum keratínmyndun
    b) Dysplasia → carcinoma in situ í 5-6%
  • 40-70 ára
  • 2x algengara í körlum
  • Orsök ekki þekkt en einhver tengsl við reykingar og munntóbak
  • HPV veirur (16) finnast í hluta
  • Ef rauðleitt þá erythroplasia og nánast alltaf dysplasia og meiri líkur á illkynja vexti
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Haemangioma

A

Góðkynja æxli útgengin frá blóðæðum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Lymphangioma

A

Góðkynja æxli útgengin frá sogæðum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Fibroma

A

Góðkynja æxli útgengin frá fibroblöstum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Pyogenic granuloma

A
  • Ofvöxtur í viðgerð sára sem kemur oft eftir trauma
  • Sepavöxtur og æðaríkt
  • Gjarnan sármyndun yfir
  • Hættulaust en þarf stundum að skera í burtu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Peripheral giant cell granuloma

A
  • Fibrous hnútur á gómnum með risafrumum

- Sjaldgæft í mönnum en algengara í hestum og hundum

24
Q

Tölfræði upplýsingar um krabbamein í munni

A 
- 6. algengasta krabbamein í heimi (3% allra krabbameina í USA)
  → 650 þús ný tilfelli á ári
- >95% eru flöguþekjukrabbamein
- Flestir >50 ára sem fá 
- Karlar frekar en konur
25
Q

Orsakir og áhættuþættir krabbameina í munni

A

Field effect
→ Einhvað áreiti sem veldur breytingum í munnslímhúðinni sem gerir hana útsettari fyrir því að þróa með sér æxlisvöxt

  1. Reykingar, reykingar + alkóhól, marijuana, betel
  2. Veirur
    → HPV 16,18 og 33 hafa fundist í 50% æxla þar sem
    æxlin eru aftarlega í munnholinu og munnkokinu
    → Betri horfur - sérstaklega ef 16
  • Leukoplakia/erytroplakia + dysplasia getur orðið að krabbameini
26
Q

Útlit krabbameina í munni

A
  • Sármyndandi
  • Polypoid
  • Óreglulegt þykkildi (mismunagreiningar við bólgusjúkdóma)
27
Q

Staðsetning krabbameina í munni

A
  • Innan á vörum (sérstaklega neðri vör)
  • Munnbotn + undir tungu
  • Hliðlægt á tungu
  • Munnkok og mjúki gómur
28
Q

Flöguþekjukrabbamein í munni

A
  • Þroskun æxla misgóð og þau vaxa mishratt niður í vefinn
  • Oft mikil keratínmyndun
  • Getum séð æxlisfrumur skríða upp taugar
  • Meinvarpast fyrst í hálseitla (greinast oft sem stækkaður eitill og svo leitað að primer vexti)
  • Berast með sogæðum til mediastinal eitla, svo til lungna og þá lifur og bein
29
Q

Verrucous carcinoma

A
  • Mjög vel differentierað flöguþekjukrabbamein í munni

- Mikil keratínmyndun

30
Q

Horfur krabbameina í munni

A
  • Bestar í krabbameinum í vör => 90% 5 ára lifun
  • Verstar í munnbotnsæxlum => 20-30% 5 ára lifun
  • Betri horfur hjá þeim æxlum sem tengd eru við HPV
31
Q

Einkenni krabbameina í munni

A
  • Sár eða fyrirferðaraukning í munnholi
  • Sumir kvarta undan verkjum
  • Aðrir kvarta undan óþægindum við það að tyggja eða kyngja → Muna að kyngingarvandamál geta tengst munnholi ekki bara vélinda!
  • Margir með engin einkenni
32
Q

Hvað er mucocele í accessory munnvatnskirtlum?

A
  • Litlar blöðrur sem sem stífla útfærsluganga litlu munnvatnskirtlanna
33
Q

Hvað er xerostomia?

A

Munnþurrkur

34
Q

Hvað er sialadenitis?

A

Bólga í munnvatnskirtlum

35
Q

Hvað getur orsakað sialadenitis?

A
  • Trauma
  • Veirur
  • Bakteríur
  • Sjálfsofnæmi
36
Q

Hvaða veira orsakar helst sialadenitis?

A
  • Paramyxoveira => hettusótt

- Veldur helst bólgu í parotid kirtlinum (getur lagst á eistu og bris)

37
Q

Hvernig valda bakterírur sialadenitis?

A
  • Oftast eftir stíflu í útfærslugöngum vegna sialolithiasis (steinamyndunar), fæðuleifar eða bjúgs
  • Helst submandibular kirtill

→ Staphylococcus aureus
→ Streptococcus viridans

38
Q

Sialolithiasis (steinamyndun)

A
  • Orsök ekki þekkt en hugmyndir:
    → Kalkefni sem sest utan á aðskotaefni t.d. fæðuleifar
    → Seigt slím sem hleður á sig próteinum sem kalka
39
Q

Hvaða sjálfsofnæmissjúkdómur veldur sialadenitis?

A

Sjögrens sjúkdómur

  • Legst á munnvatnskirtla og tárakirtla
  • Verður lymphocytaíferð í kirtilvef með lymphoepithelial lesionum => lymphocytar ráðast á kirtilfrumur og eyða þeim
  • Atrophia verður á kirtilvefnum
  • Þessu fylgir munnþurrkur (xerostomia) og þurr augu (xeroopthalia)
  • System sjúkdómur!
40
Q

Hvað er Mikulicz syndrome?

A
  • Bilateral stækkun á munnvatns- og/eða tárakirtlum
  • Stækkunin er sársaukalaus og getur verið vegna Sjögrens en þarf ekki að vera heldur getur líka verið vegna sarcoidosis, hvítblæði o.fl. => stundum idiopathic
  • Þessu fylgir munnþurrkur og þurr augu
41
Q

Hversu stórt hlutfall æxla í parotid kirtlinum eru illkynja?

A

15-30%

42
Q

Hversu stórt hlutfall æxla í sumbandibular kirtlum eru illkynja?

A

40%

43
Q

Hversu stórt hlutfall æxla í minni munnvatnskirtlum eru illkynja?

A

50%

44
Q

Hversu stórt hlutfall æxla í sublingual kirtlunum eru illkynja?

A

70-90%

45
Q

Hverjir fá helst æxli í munnvatnskirtlum?

A
  • Aðallega eldri einstaklingar
  • 5% æxlanna eru í yngri en 16 ára

=> Þetta eru samt sjaldgæf æxli (2% allra æxla í mönnum)

46
Q

Í hvaða munnvatnskirtil er algengast að fá æxli?

A

Parotid kirtilinn (65-80% æxla)

10% æxla eru í submandibular kirtlum og rest í hinum

47
Q

Hvað er pleomorphic adenoma

A
  • Hægt vaxandi, sársaukalaus, hreyfanleg, vel afmörkuð góðkynja æxli
  • 60% allra parotid æxla (sjaldgæfari í hinum kirtlunum)
  • Óþekkt orsök
  • Satillite hnútar er það þegar hnútar dúkka upp aðeins frá upprunalega hnútnum
48
Q

Histólogiskt útlit pleomorphic adenoma?

A
  • Blanda af ductal (epithelial) og myoepithelial frumum
  • Mesenchimalþáttur => myxoid útlit þar sem áferð er slímkennd og jafnvel brjósk eða beinmyndun
  • Oft kallað tumor mixtus því það er búið til af mörgum mismunandi þáttum
49
Q

Hver er meðhöndlun á pleomorphic adenoma?

A

Brottnám!

Endurkomur æxla eftir brottnám
→ 4% ef allur kirtill tekinn (parotidectomia)
→ 25% ef hnútur skrældur út (enucleation)

Complicationir eftir aðgerð:
- Andlitslömun => andlitsmimik minnkar, vörin lafin og getur fylgt með slef

50
Q

Hvað kallast illkynja æxli sem myndast í pleomorphic adenoma?

A
  • Carcinoma ex pleomorphic adenoma
    eða
  • Malignant mixed tumor
51
Q

Hvað er Warthins tumor?

A
  • Góðkynja æxli nánast eingöngu í parotid kirtli
  • Frekar karlar sem fá þau
  • 10% æxla eru multifocal
  • 10% æxla eru bilateral
  • 2-10% endrkoma eftir aðgerð
52
Q

Histólogískt útlit Warthins tumor

A
  • Mjög sérstakt útlit
  • Lymphoid vefur og cystískur vefur klæddur eosinophilic columnar frumum
  • Greinótt holrými sem klætt er háum columnar frumum og strómað þétt pakkað af lymphocytum
53
Q

Hvað er mucoepidermoid carcinoma?

A
  • Illkynja æxli í munnvatnskirtlum
  • Hluti æxlis er með flöguþekjuþroskun
  • Annar hluti æxlis er með kirtilþroskun => mucoid
  • Telst algengasta gerð illkynja ælxa í munnvatnskirtlum (hér eru þau sjaldgæf)
54
Q

Hvernig eru horfur í mucoepidermoid carcinoma?

A

Háðar æxlisgráðu
→ Ef low grade þá 90% 5 ára lifun
→ Ef high grade þá ca 50% 5 ára lifun en það eru þá aggresíf æxli sem vaxa hratt og dreifa sér

55
Q

Adenoid cystic carcinoma

A
  • Sjaldgæf æxli í parotid kirtli en algengari í öðrum munnvatnskirtlum
  • Erfitt að eiga við þessi æxli því þau koma gjarnan aftur ef þau eru skorin burt því þau vaxa umhverfis taugar (perineural)
  • Sársaukafull æxli
  • Vaxa hægt
  • Lifun er 60-70% til 5 ára
56
Q

Hvernig er histólógískt útlit adenoid cystic carcinoma?

A

Net möskva (cribriform) sem líkjast kirtlum

Adenoid = líkist kirtli
Cystic = blöðrumyndun

Meinafræði (6 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions