Aibhneacha

Question 1

Mínigh an téarma ‘foinse’?

Answer 1

An áit a tosnaíonn abhainn

Question 2

Mínigh an téarma ‘cursa’?

Answer 2

An bealach a théann abhainn agus í ag sreabhadh go dtí an farraige

Question 3

Mínigh craobh abhainn?

Answer 3

Abhainn beag a shreabadh isteach in abhainn níos mó

Question 4

Mínigh an téarma ‘cumar abhainn’?

Answer 4

An ait a shreabhann an craobh-abhainn isteach sa príomhabhainn

Question 5

Mínigh an téarma ‘béal’?

Answer 5

An áit a théann an abhainn amach san bhfarraige

Question 6

Mínigh an téarma ‘inbhear’?

Answer 6

Chuid de béal an abhainn a dtagann taoide isteach ann

Question 7

Mínigh an téarma ‘abhantrach’?

Answer 7

An limistéar talún a dhraenálann abhainn agus a cuid craobh-abhainn

Question 8

Mínigh an téarma ‘dobhar-droim’?

Answer 8

An talamh ard a scarann abhantrach amháin ó abhantrach eile

Question 9

Na trí chéim i saol abhainn?

Answer 9

1. Céim na hóige
2. Céim na haibíochta
3. Céim na seanaoise

Question 10

2 tascaire de chéim na hóige?

Answer 10

1. Fána géar
2. Tá caol ard agus taobhanna ard géara

Question 11

2 taiscaire de chéim na aibíochta?

Answer 11

1. Fána níos reidh
2. Gleann níos leithne, taobhanna níos reidhe

Question 12

2 tascaire de chéim an seanaois?

Answer 12

1. Fána beagnach léibhealta
2. Gleann leithne, taobhanna réidhe

Question 13

Na trí prósis a tharlaíonn in abhainn?

Answer 13

1. Creimeadh
2. Iompar
3. Sil-leagain

Question 14

Cad a tharlaíonn na prósis seo go dtí?

Answer 14

Creimeadh: Céim na hóige + aibhíocht
Iompair: Gach ceann
Sil-leagain Céim na haibíochta + Seanaoise

Question 15

Mínigh creimeadh?

Answer 15

Briseadh síos carraigeacha de bharr uisce ag sní

Question 16

Na 4 saghas creimeadh abhainn?

Answer 16

1. Gníomh hiodrálach
2. Scríobhchaiteamh
3. Cnaí
4. Tuaslagadh

Question 17

Mínigh gníomh hiodrálach?

Answer 17

Fórsa an uisce sa abhainn ag baint carraig ón buachanna + an grinneal

Question 18

Mínigh scríobhchaitheamh?

Answer 18

Carraigeacha ag buaileadh na carraig sa abhainn, ag baint abhair

Question 19

Mínigh cnaí?

Answer 19

Carraig ag buaileadh lena chéile ag déanamh carraig níos lú

Question 20

Mínigh tuaslagadh (creimeadh)?

Answer 20

Carraigeacha cosúil le aolchloch ag briseadh/ ag tuaslagadh sa uisce

Question 21

Mínigh ‘iompar’?

Answer 21

Iompraíonn an abhainn ó thalamh ard go talamh íseal. Iompraíonn sé rudaí eadrom agus trom

Question 22

4 ceithre saghas iompar?

Answer 22

1. Tarraingt
2. Preabaireacht
3. Fuaidreamh
4. Tuaslagadh

Question 23

Mínigh tarraingt?

Answer 23

Clocha mór a tharraingt ar grinneal na bhfarraige

Question 24

Mínigh preabaireacht?

Answer 24

Púróga a iompar agus iad ag preabadh ar grinneal na bhfarraige

Question 25

Mínigh fuaidreamh?

Answer 25

Píosaí éadrom á iompar mar go bhfuil siad ag crocadh san uisce

Question 26

Mínigh tuaslagadh (iompar)?

Answer 26

Clocha á tuaslagadh san uisce

Question 27

Na ceanglais maidir le sil-leagain a tharlóidh in abhainn?

Answer 27

1. An luas laghdaithe 2. An toirt laghdaithe 3. Na fanaí reidh

Question 28

Dhá tírgnéithe in abhainn céim na hÓige?

Answer 28

1. Gleann V cruth 2. Speireacha Comhtrasnacha

Question 29

Cad é gleann V cruth le sampla?

Answer 29

Seo gleann cung le taobhanna an-géar m.sh An Laoi - Gúgan Barra

Question 30

Conas a foirmíonn gleann v cruth?

Answer 30

Éiríonn gleann níod doimhne de bharr creimeadh ingéarach. Tarlaíonn síonchaiteamh agus titeann píosaí ag déanamh taobhe géar

Question 31

Cad é speireacha comhtrasna le sampla?

Answer 31

Píosa talamh crua atá ag gobadh amach agus féachann sé cósúil go bhfuil na píosa ag trasna a chéile m.sh An Laoi ag Béal Átha an Gaoithre

Question 32

Conas a foirmíonn speireacha comhtrasna?

Answer 32

Tarlaíonn sé mar ní féidir an abhainn creimeadh a dhéanamh ar talamh crua. Lubann sé timpeall píosaí, ag fágaint iad ag gobadh amach

Question 33

2 tírgnéithe de abhainn i céim na haibíocht?

Answer 33

1. Gleann níos leithne 2. Tuilemhá

Question 34

Mínigh gleann níos leithne le sampla?

Answer 34

Nuair a nach raibh taobhanna an gleann chomh géar is a bhí m.sh Cúrsa Lárnach den Laoi

Question 35

Conas a foirmíonn gleann níos leithne?

Answer 35

Tosnaíonn an abhainn ag sní ó taobh go taobh. Tarlaíonn síonchaiteamh agus ollghluaiseacht, mar sin éiríonn na taobhanna níos réidh

Question 36

Cad é tuilemhá le sampla?

Answer 36

Talamh léibhealta ar taobh amháin/dhá taobh den abhainn. Bíonn sé clúdaithe le glár (silt) m.sh Na Gort Laoi, Corcaigh

Question 37

Conas a foirmíonn tuilemhá?

Answer 37

Briseann abhainn a bruachanna agus bíonn uisce le fáil ar an dtalamh in aice an abhainn

Question 38

2 tírgnéithe i céim an seanaois?

Answer 38

1. Léibheanna 2. Deilt

Question 39

Cad é léibheanna le sampla?

Answer 39

Píosa talamh ard, déantar de ghlár, a bhíonn ar fáil ar na 2 taobh den abhainn m.sh Seanois an Life

Question 40

Conas a foirmíonn léibheanna?

Answer 40

Briseann abhainn a bruachanna. Sníonn an uisce síos ag leagtha glár síos. Má tharlaíonn sé seo go rialta bíonn bailiú de ghlár, sin léibheanna

Question 41

Cad é deilt le sampla?

Answer 41

Foirm talún i gcruth triantáin a fhoirmíonn ag béal na habhann, áit a nascann an fharraige leis an bhfarraige. m.sh Deilt an Níl

Question 42

Conas a foirmíonn deilt?

Answer 42

Cruthaítear é trí sil-leagan dríodair a iompraíonn an abhainn agus a théann isteach in uiscí a ghluaiseann níos moille

Question 43

Mínigh an caidrimh idir daoine agus aibhneacha?

Answer 43

Is minic a athraíonn daoine an córás nádúrtha a bhíonn ag abhainn m.sh damba

Question 44

Cad é damba le sampla?

Answer 44

Is bacainn mhór é abhainn a théann trasna abhainn cósúil le balla mhór. Stopann an balla seo an abhainn m.sh Iniscarra, Co. Corcaí

Question 45

Cad a chruthaítear le damba?

Answer 45

Cumhacht hidrealeictreachas

Question 46

2 buntaistí de damba?

Answer 46

1. Leictreachas glan 2. Taiscumar (storage tank) d'uisce

Question 47

2 míbuntaistí de damba?

Answer 47

1. Níos mó tuillte ón damba 2. Talamh caillte ón damba á thógáil

Question 48

Cad a raibh an cás stáidéar le tuillte?

Answer 48

Tuillte i gCorcaigh i 2009

Question 49

Mínigh an tuillte i gCorcaigh i 2009?

Answer 49

Bhí báisteach an-trom le tréimhse fhada. Thóg an B.S.L cinneadh an damba a oscailt agus bhí oll-thuillte sa chathair da bharr

Question 50

Iarmhairtí de tuillte i gCorcaigh i 2009?

Answer 50

1. Bhí 387 cásanna dlítheacha i gcoinne an B.S.L 2. An-damáiste m.sh in ollscoil nó an Kingsley

Question 51

Cad a raibh an cás stáidéar le tuillte?

Answer 51

Tuillte Mississippi i 2001

Question 52

Mínigh an tuillte Mississippi?

Answer 52

Bhí sé droch tuillte. Thit thrí oiread báistí mar a thiteann de ghnáth. Bhris bruachanna an abhainn

Question 53

Cad a raibh an damáiste déanta sa tuillte Mississippi 2001?

Answer 53

1. fuair 60 daoine bás 2. Bhí tithe + síopaí + monarcháin loite 3. Bhí barraí loite 4. Ní raibh long abalta an abhainn a úsáid