An Atmaisféar

Question 1

Cad é an atmaisféar?

Answer 1

An sraith aer timpeall an domhain. Gan an t-atmaisféar ní bheadh muid beo

Question 2

Cad a tugann sé cosaint ó?

Answer 2

Gathanna gréine dáinséarach

Question 3

Cad é an comhdhéanamh an atmaisféir?

Answer 3

78% nitrigin
21% ocsaigin
1% gasanna eile

Question 4

Déan cur síos ar an tropaisféar?

Answer 4

Sraith iachtar an atmaisféar.
12km ar dtús.
Tá 75% de na gásanna ann.
Déantar an aimsir anseo

Question 5

Cén fáth go bhfuil na seasúr againn?

Answer 5

Téann an domhain timpeall an grian gach 354 1/4 lá. Sa am seo, bíonn páirteanna éagsúla den domhain claont i dtreo an grian

Question 6

Cur síos ar samhradh sa leathsféar thuaidh?

Answer 6

Claonta i dtreo an grian.
Lá = fada
Oíche = gearr
Faightear níos mó fuinnemah, bíonn teas

Question 7

Cur síos ar geimreadh sa leathféar theas?

Answer 7

Claonta ón grian
Lá = gairid
Oíche = fad
Faightear níos lú fuinneamh, bíonn fuaracht

Question 8

Cad a faigheann muid ón grian?

Answer 8

Fuinneamh, solas, teas

Question 9

Mínigh an meaisín teas?

Answer 9

Ní schroiceann ach 50% den fuinneamh ón grian.
25% tógtha ón atmaisféar
25% tógth ón scamaill

Question 10

Mínigh an míchromaíocht i dteamh domhain?

Answer 10

Ní fhaigeann gach páirt den domhain teas cothrom. Fhaigheann an equator i bhfad níos mó teas ná na pole

Question 11

Mínigh an domhanleithead?

Answer 11

Seo an fhad bhíonn tír an mhéanchiorcail. Bíonn sé níos teo congórach den mhéanchiorcail agus níos fuaire i bhfaol an méanchiorcal

Question 12

Cad é domhanleithead Éireann?

Answer 12

53 chéim

Question 13

Mínigh aeráid?

Answer 13

Cineáil aimsire a bhíonn thar tréimshe fhada (35 bhliain) i achar mhór

Question 14

Mínigh aimsir?

Answer 14

An aimsire i ceantair go laethúil, bíonn sé ag athrú i gcónaí

Question 15

Na thrí cineáil aeráid?

Answer 15

1. Aeráid teo
2. Aeráid Measartha
3. Aeráid fuar

Question 16

Cad a bhfuil gaoth agus na thrí cineáil gaoth?

Answer 16

Aer ag gluaiseacht. Faigheann sé a ainm ó cá thagann sé ó
1. Príomhghaoth
2. Gealghaoth
3. Fuarghaoth

Question 17

Mínigh gach cineáil gaoth?

Answer 17

Príomhgaoth - An gaoth coitiana i ceantair
Gealgaoth - An gaoth a sheideann ón mhéanchiorcail
Fuarghaoth - An gaoth a sheideann ó na polacha

Question 18

Conas a bhfuil gaoth déanta?

Answer 18

Nuair a éiríonn aer te, ardaíonn sé níos mó. Bíonn an brú íseal, éiríonn an aer fuar agus titeann sé arís. Bogann sé ó cheantair ardbhrú go cheantair lagbhrú

Question 19

Mínigh an éifeacht coriolis?

Answer 19

Casann an domhan ar a ais ó thaobh thiar go taobh thoir (west to east). Athraíonn sé treo an gaoithe, téann an gaoth ar láimhe deise sa leathsféar thuidh, agus láimhe clé sa leathsféar theas

Question 20

Mínigh sruthanna aigéin?

Answer 20

Tá sé cosúil le abhainn ag sní. Tagann sruthanna fuar ó na polacha. Tagann sruthanna te ó méanchiorcail

Question 21

Na 3 príomhsruth san Atlantaigh Thuaidh?

Answer 21

1. Sruth Labrador
2. Síobadh Mór an Atlantaigh Thuidh
3. Sruth na gCanárach

Question 22

Mínigh an Sruth Labrador?

Answer 22

Sruth fuar ó na polacha a sníonn in aice le Ceanada síos go dtí Nua Eabhrac

Question 23

Mínigh Síobadh Mór an Atlantaigh Thuaidh?

Answer 23

Sruth te a sníonn ón Mhéanchiorcail go dtí iarthar d’Éireann agus an Íoslainn

Question 24

Mínigh Sruth na gCanárach?

Answer 24

Sruth a sníonn in aice le chósta iartharach an Afraic

Question 25

Cad iad na ceathrar chéim sa timthriall uisce?

Answer 25

1. Galú 2. Comhdhluthú 3. Fluichras 4. Screamhuisce

Question 26

Cad é an chéad chéim sa timthriall uisce agus mínigh é?

Answer 26

Galú. Athraíonn fuinneamh an grian an t-uisce ó leacht go gás

Question 27

Cad é an dhá chéim sa timthriall uisce agus mínigh é?

Answer 27

Comhdhlúthú. Fuaraíonn an galuisce nuair a ardaíonn sé, ag cruthú scamaill

Question 28

Cad é an triú chéim sa timthriall uisce agus mínigh é?

Answer 28

Fliuchras (titim uisce). Scaoiltear uisce ó na scamaill agus titeann sé ar an talamh arís mar báisteach/sneachta.

Question 29

Cad é an ceathrú chéim sa timthriall uisce agus mínigh é

Answer 29

Screamhuisce. Gluaiseann uisce síos fána agus trasna an talamh, ar ais go dtí an bhfarraige

Question 30

Na trí príomh saghas scamaill?

Answer 30

1. Ciorras 2. Cumalas 3. Stratas

Question 31

Déan cur síos ar scamaill ciorras?

Answer 31

Bíonn siad ard sa spéir. déanta as criostal oighir. Dea-aimsir. Bíonn siad ribeogach (wispy)

Question 32

Déan cur síos ar scamaill cumalas?

Answer 32

Lomrach (fluffy). Níl siad an-ard sa spéir. Dea-aimsir de ghnáth. Báisteach uaireanta

Question 33

Déan cur síos ar scamaill stratas?

Answer 33

Íseal sa spéir. Le fáil i sraitheanna. Tugtar ceo (fog) leo. Ceathanna báistí leo

Question 34

Cathain a tharlaíonn fluichras?

Answer 34

Nuair a éiríonn scamaill rothrom ní féidir leo fanach san aer agus thiteann sé mar báisteach

Question 35

Na 3 príomh saghas báisteach?

Answer 35

1. Báisteach Rilífe 2. Báisteach Chioclánach 3. Báisteach Comhiompar

Question 36

Cathain a thiteann báisteach rilífe?

Answer 36

Nuair a bhíonn ar aermhais ardú chun dul thar sliabh

Question 37

Conas a foirmíonn báisteach rilífe?

Answer 37

Bhuileann aer tais le talamh ard, ardaíonn sé agus éiríonn sé fuar. Tarlaíonn comhdlúthú, bíonn scamaill déanta agus titeann báisteach

Question 38

Cathain a tharlaíonn báisteach chioclónach?

Answer 38

Nuair a bhuileann aermhais te le aermhais fuar. An comónta in Éireann

Question 39

Conas a foirmíonn báisteach chioclónach?

Answer 39

Ardaíonn an aermhais te, agus fuaraíonn sé, tarlaíonn comhdlúthú, bíonn scamaill déanta agus titeann báisteach

Question 40

Cathain a tharlaíonn báisteach chomhiompar?

Answer 40

Nuair a éiríonn an talamh an-te m.sh Florida.

Question 41

Conas a foirmíonn báisteach chomhiompar?

Answer 41

Éiríonn aer te ón dtalamh agus ardaíonn sé, tarlaíonn galú. Éiríonn an aer fuar, tarlaíonn comhdlúthú. Bíonn scamaill déanta agus titeann báisteach

Question 42

Ainm ar stáidéir an aimsir agus a príomh-gnéithe?

Answer 42

Meiteareolaíocht. Teocht, brú atmaisféarach, bogthaise, luas agus treo na gaoithe, fluichras, taitneamh na gréine

Question 43

An gaireas a úsáidtear chun teocht a thomhas + míniú?

Answer 43

Teirmimeadar. Taispéanann an mearcair an teocht. Faightear an uasteocht + íosteocht gach lá.

Question 44

Cad iad isiteirmeacha?

Answer 44

Na línte ar teirmimeadar ar learscáil a cheanglaíonn áiteanna leis an méid céanna teocht

Question 45

Conas a fhaigeann tú an meanteocht nó an raonteocht?

Answer 45

Meanteocht an bhliain = suim teocht do gach mhí roinnt ar 12 Raonteocht = Uasteocht - Íosteocht

Question 46

Cad is brí le brú atmaisféarach?

Answer 46

Meachain an atmaisféar a bhrúann síos ar an domhain

Question 47

An gaireas a úsáidtear chun brú atmaisféarach a thomhas + mínigh?

Answer 47

Baraméadar chun é a thomhas leis an aonadh milleabair.

Question 48

Cad is brí le iseabair?

Answer 48

Línte a cheanglaíonn áiteanna leis an méid cheanna brú ar learscáil aimsire

Question 49

Cad a úsáidtear chun bogthaise choibhneasta (relative humidity) + mínigh?

Answer 49

Taisméadar. Tá sé teirmiméadar tirimbholgáin agus teirmiméadar fluichbholgán. Bíonn comparáid déanta idir na 2 teirmiméadar chun an bogthaise choibhneasta

Question 50

Cad é ainimeadar?

Answer 50

Gaireas a úsáidtear chun luas na gaoithe a thomhas. Tá sé thrí cupán

Question 51

Cad é eite gaoithe?

Answer 51

Gaireas a úsáidtear chun tro na gaoithe a thomhas

Question 52

Cad é Scála Beaufort?

Answer 52

Scála chun neart na gaoithe a thomhas

Question 53

Cad é istaichí?

Answer 53

Líntí a cheanglaíonn áiteanna le luas na gaoithe mar an gcéanna

Question 54

Mínigh éifeacht tí ghloine?

Answer 54

Gluaiseann fuinneamh an grian tríd agus ón atmaisféar. Ní ligtear an méid céanna fuinneamh amach ná ó thógtar isteach, mar sin tá an domhan mar teach ghloine

Question 55

Conas a cuireamar réiteach a fháil ar an Téamh Domhanda?

Answer 55

Líon de gháis an tí ghloine a laghdú

Question 56

3 slí chun líon de gháis an tí ghloine a lghdú?

Answer 56

1. Úsáid fuinneamh glan 2. Dífhoraoisiú a laghdú 3. Laghdaigh, athchúrsáil, athúsáid