Autakoidy gazowe i peptydowe Flashcards
(43 cards)
NO (powstawanie i mechanizm działania)
-powstaje w procesie utlenienia argininy przez NOS ( z udziałem kofaktorów NADPH, FAD, BH4) do cytruliny i NO.
- drobnocząsteczkowy, więc dyfunduje do komórek mięśni głądkich i aktywuje tam cyklazę guanylanową zwiększając ilość cGMP w cytoplazmie
- wzrost ilości cGMP powoduje:
1. defosforylację łańcuchów lekkich miozyny (aktywuje fosforylazę)
2. blokowanie receptorów dla IP3, co sprawia, że ca2+ pozostaje w ER
3. aktywację usuwania Ca2+ z komórki na zewnątrz.
To wszystko prowadzi do rozkurczu mięśni gładkich naczyń krwionośnych
Choroby przebiegające z nadmiarem NO:
- wstrząs endotoksyczny
- padaczka
- pourazowe uszkodzenie OUN
- reumatyczne zapalenie stawów
- degeneracja siatkówki
Choroby przebiegające z niedoborem NO:
- nadciśnienie tętnicze i płucne
- rzucawka okołoporodowa
- zaburzenia erekcji
- miażdżyca
Działanie statyn:
Statyny hamują prenylację kaweoliny 1, uniemożliwiając jej wiązanie (a więć blokowanie eNOS), dlatego zwiększając aktywność eNOS i zwiększają ilość NO –> stąd ich działanie protekcyjne na śródbłonek.
Co wpływa na aktywację eNOS:
wzrost poziomu Ca2+, bradykinina, serotonina, trombina, histamina, substancja P, acetylocholina, siła ścinająca, kalmodulina (która odszczepia eNOS od kaweoliny ) —> AKTYWUJĄ eNOS
kaweolina 1 (wiążąc się z eNOS), ADMA (kompetycyjnie) —> hamują eNOS
nNOS:
- NOS-1, neuronalna
- w neuronach nitrergicznych (np. tych unerwiających ciała jamiste)
- konstytutywna
- aktywacja zależna od wzrostu Ca2+ śródkomórkowo
- neurotransmisja w OUN
iNOS:
- NOS-2, indukowalna
- w makrofagach i mięśniach gładkich
- jej aktywność jest zależna od cytokin prozapalnych (np. TNFalfa, IL-1) oraz endotoksyn bakteryjnych (LPS)
- duże ilości NO
- aktywacja procesu zapalnego
eNOS:
- NOS-3, konstytutywna
- śródbłonek naczyń
- aktywacja zależna od Ca2+ (więć także od bradykininy, serotoniny, histaminy, acetylocholiny, substancji P i trombiny, które zwiększają jego stężenie) , stresu ścinającego i obecności kalmoduliny
- ADMA i kaweolina 1 hamują aktywacje
- determinuje czynność naczyniorozkurczową
Substancje produkowane fizjologicznie przez śródbłonek:
- PGI2
- NO
- tkankowy aktywator plazminogenu
- trombomodulina (zamienia prozakrzepową trombinę w substancję przeciwzakrzepową aktywującą białko C)
- ADP-aza
- inhibitor ścieżki krzepnięcia, aktywowanej przez czynnik tkankowy (TFPI)
NITROGLICERYNA
- pośredni donor NO
- enzymatyczna redukcja do S-nitrozotiolu, który jest donorem NO
- rozszerzenie naczyń
- w dusznicy bolesnej, chorobie wieńcowej, itp.
Uwaga: AUROTIOJABŁCZAN SODU działa podobnie do NITROGLICERYNY i w nadmiarze może powodować:
- bóle głowy
- zmiany naczynioruchowe
- nadmierną potliwość
MOLSYDOMINA
- bezpośredni donor NO (bez udziału enzymów i kofaktorów)
- odszczepienie 3-morfolinosydnoniminy, następnie otwarcie pierścienia i odszczepienie NO
- w zapobieganiu bólom wieńcowym w czasie przerwy w terapii azotanami (to ma zapobiegać tachyfilaksji)
NITROPRUSYDEK SODU
- bezpośredni donor NO
- ulega rozkładowi w świetle
- szybkie obniżanie ciśnienia krwi w przełomie nadciśnieniowym
- niepożądane: kurcze mięśni, nudności, wymioty, ZATRUCIA CYJANKAMI I TIOCYJANKAMI
Inhibitory fosfodiesterazy:
Zapobiegają rozkłądowi cGMP, którego powstawanie jest indukowane przez NO, używane w leczeniu zaburzeń erekcji (inhibitory PDE5 - SYLDENAFIL, TADALAFIL, WARDENAFIL) oraz w leceniu nadciśnienia płucnego
NO
wziewnie podawany w celu terapii nadciśnienia płucnego (szczególnie u dzieci) oraz ARDS
Arginina
jako prekursor NO podawana w leczeniu chromania przestankowego i objawów rzucawki okołoporodowej
CO (powstawanie)
Powstaje w wyniku rozkładu hemu:
Hem –> biliwerdyna +Fe2+ + CO
biliwerdyna szybko przekształcana do bilirubiny (ma właścwości antyoksydacyjne_
W jego powstawaniu biorą udział dwie izoformy enzymu HO-1 i HO-2
HO-1 ( oksygenaza hemowa 1)
- indukowalna (przez stres komórkowy –> cytokiny prozapalne, uszkodzenie, reaktywne formy tlenu, endotoksynę bakteryjną)
- fizjologicznie stale znajduje się tam, gdzie metabolizowane są krwinki (śledziona, układ śródbłonkowo-siateczkowy wątroby oraz szpik kostny)
Działanie:
- zapobiega stresowi komórkowego
- moduluje aktywność enzymów
- hamuje powstawanie cytokin prozapalnych
- reguluje funkcje komórek zapalnych, mięśni gładkich i tkanki łącznej
Wzó® dla potencjalnych leków przeciwzapalnych, przeciwmiażdżycowych i cytoprotekcyjnych
HO-2 (oksygenaza hemowa 2)
- Jądra, mózg, jelita, naczynia krwionośne
- konstytutywna
Działanie: - regulacja osi podwzgórze-przysadka
- udział w termoregulacji
- udział w uczeniu się i zapamiętywaniu
- ejakulacja, regulacja perystaltyki przewodu pokarmowego
- kontrola rytmu dobowego
- przewodzenie bodźców bólowych
- naczyniorozkurczowo (aktywacja cyklazy guanylanowej)
H2S (siarkowodór)
Powstaje na dwóch szlakach:
- z cystationiny z mózgu za posrednictwem B-syntazy cystationiny –> tu bierze udział w neuromodulacji np. sygnałów za pośrednictwem rec. NMDA) także w procesie uczenia się i plastyczności mózgu
- z cystyny za pośrednictwem g-liazy cystationiny w naczyniach krwionośnych gdzie działa naczyniorozkurczowo i wzmaga efekt NO na mięśnie gładkie naczyń
BRADYKININA (powstawanie i działanie)
- w stanach patologicznych –> uraz, oparzenie, zapalenie, wstrząs, reakcje alergiczne) produkowana przez działanie kalikrein (proteaz serynowych) na alfa globuliny osocza
- długi, powolny skurcz naczyń i narządów gładkomięśniowych
- pobudzanie bólowe zakończeń nerwów czuciowych
Receptor dla BRADYKININY B1:
- syntetyzowany de novo w tkankach objętych procesem zapalnym
- działa przez białko G –> zwiększa stężenie Ca2+ w cytoplazmie
- ostra lub przewlekła odpowiedź zapalna tkanek
Receptor dla BRADYKININY B2:
- działa przez białko Gq i Gi (jednocześnie wzrost Ca2+ i spadek cAMP)
- znajduje się na śródbłonku naczyniowym
- pobudzenie powoduje: aktywację eNOS –> wzrost NO, także wzrost PGI2 (przeciwpłytkowe działanie) oraz działanie fibrynolityczne
selektywny antagonista: IKATYBANT –> stosowany w leczeniu ostrych napadów obrzęku naczynioruchowego Quinckego
IKATYBANT
- selektywny antagonista receptora B2 dla BRADYKININY
- stosowany w leczeniu ostrych napadów obrzęki naczynioruchowego Quinckego (podobnie jak EKALANTYD)
EKALANTYD
- inhibitor kalikreiny (hamuje powstawanie BRADYKININY z alfa2-globulin osoczowych)
- w leczeniu ostrych napadów obrzęku aczynioruchowego Quinckego