Środki odkażające, pochodne chinoliny, nitrofuranu, nitroimidazolu, DHFR, inhibitory gyrazy Flashcards
(43 cards)
1
Q
Środki utleniające:
A
Utleniają DNA oraz grupy -SH białek i enzymów
NADTLENEK WODORU - 30% przyżega tkanki, 3% przemywanie ran, 0,3% płukanie jamy ustnej. NISZCZY PRZETRWALNIKI
NADTLENEK BENZOILU - utleniająco + keratolitycznie, leczenie trądziku młodzeńczego
NADMANGANIAN POTASU - 0,03-0,1% odkażanie ran i błon śluzowych, w stężeniu >0,2% drażni tkanki. NISZCZY PRZETRWALNIKI.
2
Q
Które środki odkażające z grupy środków utleniających niszczą przetrwalniki?
A
- nadtlenek wodoru
- nadmanganian potasu
3
Q
Kwasy jako środki odkażające:
A
- denaturują białka, rozszczepiają DNA
KWAS SALICYLOWY - działanie keratolityczne, 2-10% r-r poprawia penetrację etanolu w naskórku
KWAS BENZOESOWY - konserwacja żywności i środków farmaceutycznych, drażni śluzówkę żołądka, może nasilać chorobę wrzodową
4
Q
Detergenty jako środku odkażające:
A
CHLOREK BANZALKONIUM
CHLOREK BENZOKSONIUM
ETYLOSIARCZAN MECETRONIUM
CETYLPIRYDYNIUM
- tenzydy kationowe ulegające dezaktywacji tenzydami anionowymi (mydłami!)
- zabijają bakterie Gram +, słabiej Gram-ujemne
- NIE DZIAŁAJĄ na prątki i przetrwalniki
- czwartorzędowe związki amoniowe
- odkażanie skóry i błon śluzowych
5
Q
FORMALDEHYD
A
- aldehyd –> środek odkażający, rozpuszczalny w wodzie gaz
- bakterio-, grzybo-, wirusoBÓJCZY, długo działając zabija przetrwalniki
- 40% r-r –> formalina => martwica tkanek
- 2-10% odkażanie narzędzi i urządzeń
- amoniak znosi jego działanie
6
Q
PARAFORMALDEHYD
A
- polimery formaldehydu, uwalniający go po ogrzaniu
- ostre zatrucia oparami –> martwica śluzówek GDO, przełyku, jamy ustnej
- długotrwała ekspozycja –> zapalenie spojówek, śluzówki nosa i gardła
7
Q
METENAMINA (Urotropina)
A
- w kwaśnym pH moczu uwalnia formaldehyd
- doustnie w odkażaniu DM (zakażenia DM, podajemy razem ze środkami zakwaszającymi mocz)
8
Q
ALDEHYD GLUTAROWY
A
- bakterio, wiruso, grzybo, PRZETRWALNIKOBÓJCZO
- sterylizacja narzędzi i sprzętu
9
Q
TAUROLIDYNA
A
formaldehyd + tauryna
- bakterio- i grzyboBÓJCZO
- miejscowo na rany tkanek miękkich i kości
- przemywanie jam ciała (r-r 0,5 -2%) w ZNIECZULENIU OGÓLNYM (bardzo bardzo boli)
10
Q
Alkohol etylowy:
A
- bakterio, grzybo, wirusobójczo
- denaturacja białek, niszczenie błon lipidowych
- NIE DZIALA na przetrwalniki
- 70% r-r = optymalne działanie, odkażanie nieuszkodzonej skóry
- kwas salicylowy (o działaniu keratolitycznym) ułatwia jego penetrację w naskórku
11
Q
fenole
A
wykorzystywane pochodne chlorowane
12
Q
TRYKLOZAN
A
- budowa fenolowa
- słabo wirusobójczo, grzybo i bakteriobójczo (gł. Gram +)
- kosmetyki, środki higieny szpitalnej
- czasami powstawanie oporności krzyżowej na ten lek i inne antybiotyki
- hamuje enzymy odpowiedzialne za syntezę ściany bakterii
13
Q
CHLOROWCOPOCHODNE jako srodki odkażające:
A
- denaturują białka
- CHLORAMINA B - 2-5% odkażanie pomieszczeń i urządzeń sanitarnych , 0,5-2% odkażanie tkanin i sprzętu
- CHLORAMINA T - 0,25-0,5% odkażanie rąk; 0,05-0,25% płukanie jamy ustnej, pęcherza, pochwy
- CHLORHEKSYDYNA - bakterio, grzybo, wirusoSTATYCZNIE; nie drażni, jako mydło się stosuje. Odkażanie pola operacyjnego. Uwaga! CHlorheksydyna może przenikać przez skórę noworodków (zatrucia), powoduje brunatne przebarwienia zębów
14
Q
Kiedy nie można stosować chlorheksydyny?
A
przy operacjach na uchu środkowym lub neurochirurgicznych –> uszkadza nerwy
15
Q
JODYNA
A
3% alkoholowy roztwór jodu
- zabija pierwotniaki, powoli przetrwalniki, bakterie, wirusy, grzyby
- odkażanie nieuszkodzonej skóry
- może powodować podrażnienia i reakcje alergiczne
- nie można podawać pacjentom z nadczynnością tarczycy
16
Q
Płyn Lugola;
A
- roztwór jodu w jodku potasu
- rzadko pędzlowanie migdałków, błony śluzowej w jamie ustnej
- może powodować podrażnienie i odczyny alergiczne
- nie stosujemy u osób z nadczynnością tarczycy
17
Q
Jodofory
A
- koloidalne roztwory jodu w amfifilnych polimerach
- powoli uwalniają jod
- mniej drażniące niż jodyna
- nadają się do odkażania błon śluzowych i skóry
18
Q
Związki srebra:
A
- utleniają i blokują grupy -SH
- AZOTAN SREBRA - 10-20% niszcząco na tkanki, w mniejszych stężeniach odkażająco –> płukanie pęcherza moczowego, do worka spojówkowego (zabieg Credego), barwi tkanki na NIEBIESKO
- PROTEINIAN SREBRA - roztwory (0,5-10%) oraz maści (2-10%) odkażanie skóry i ran
- SULFADIAZYNA w postaci soli drebrowej –> leczenie oparzeń (Dermazin)
19
Q
Związki rtęci:
A
- blokują i utleniają grupy -SH
- dawniej w dermatologii, teraz konserwant w szczepionkach i antytoksynach (Tiomersal)
20
Q
Barwniki jako środki odkażające:
A
- uszkadzają strukturę DNA
- ETAKRYDYNA –> (Rivanol, żółty), odkażanie ran i błon śluzowych w opatrunkach mokrych, przemywanie ran
- FIOLET KRYSTALICZNY - odkażanie skóry i błon śluzowych, może powodować trwałe przebarwienia ziarninujących ran
- BŁĘKIT METYLENOWY - niebieski, przemywanie pęcherza moczowego i ran
21
Q
Pochodne chinoliny
A
KLIOCHINOL, CHLORCHINALDOL
- Gram-dodatnie, grzyby, niektóre pierwotniaki (rzęsistek, pełzak czerwonki)
- nie występuje oporność wtórna
- wolnorodnikowe pochodne chinoliny uszkadzają DNA i białka drobnoustrojów
- w zakażeniach bakteryjnych i grzybiczych przewodu pokarmowego (tabletki do ssania), skóry i DM (maść/globulki)
Niepożądane:
- długie stosowanie tabletek do ssania –> przenikanie do krwi –> powoduje SMON (subacute myelo-optic neuropathy)
trwałe zaburzenia widzenia, neuropatie czuciowe i ruchowe, bóle
22
Q
Pochodne nitrofuranu (działania niepożądane):
A
- najczęściej wywołuje je NITROFURANTOINA
- polineuropatie
- anemia hemolityczna
- zwłókniające zapalenie płuc
- nudności, wymioty, jadłowstręt
- reakcje alergiczne (Nitrofural)
- hipotonia ortostatyczna (Furazolidon, bo hamuje MAO)
- reakcja disulfiramowa
23
Q
Pochodne nitrofuranu - sposób działania:
A
- bakteriostatycznie ( w większych stężeniach bakteriobójczo)
- uwalniają wolne rodniki nitrowe uszkadzające DNA i białka
- działają na Gram-dodatnie, Gram-ujemny, pierwotniaki
- NIE DZIAŁAJĄ na Pseudomonas aeruginosa i Acinetobacter spp.
- brak oporności wtórnej
Nie można stosować u kobiet w ciązy, niemowląt, przy ciężkim uszkodzeniu wątroby/nerek.
24
Q
Oporne na pochodne nitrofuranu są:
A
Pseudomonas aeruginosa
Acinetobacter spp.
25
Pochodne nitrofuranu - poszczególne leki:
NITROFURANTOINA i FURAGINA --> wchłaniają się z przewodu, ale NITROFURANTOINA kumuluje się w tkankach i powoduje więcej działań niepożądanych, dlatego jest prawie niestosowana
FURAGINA - niepowikłane zakażenia gruczołu krokowego i zakażenia dróg moczowych niewywołane przez trudne bakterie
NIFUROKSAZYD i FURAZOLIDON - nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego, używane w terapii zakażeń przewodu pokarmowego
NITROFURAL - miejscowo na skórę w wyprzeniach bakteryjnych i grzybiczych
26
Pochodne nitrofuranu - interakcje:
NITROFURANTOINA - antagonizuje działanie kwasu nalidyksowego i słabiej innych chinolonów
FURAZOLIDON - hamuje MAO
27
Pochodne nitroimidazolu
METRONIDAZOL, ORNIDAZOL, NIMORAZOL, TYNIDAZOL
- reudkcja do toksycznych metabolitów (lepiej przy małej ilości tlenu) - uszkadzanie DNA i białek
- działa na bakterie beztlenowe i pierwotniaki o metabolizmie beztlenowym
-oporność wtórna może występować u bakterii
- dobrze przenikają do OUN
- wydalane przez nerki w post. niezmienionej
- doustnie, dożylnie, miejscowo (globulki)
Zastosowanie:
- zakażenia przyzębia
- nieswoiste zapalenia jelit, rzekomobłoniaste zapalenie jelita
- zakażenia miednicy mniejszej
- trądzik różowaty
- rzęsistkowica, giardiaza, amebioza
- eradykacja H. pylori
28
Pochodne nitroimidazolu, działania niepożądane:
- metaliczny smak, nudności, wymioty, biegunka
- zaburzenia neurologiczne (ataksja, drgawki, encefalopatie)
- zaburzenia hematologiczne (agranulocytoza, pancytopenia)
- reakcja disulfiramowa
- nie można stosować w I trymestrze ciąży
29
Sulfonamidy - mechanizm działania i spektrum:
- inhibitory syntezy FH4 na etapie powstawania kwasu dihydrofoliowego (konkurencja z PABA)
- doustnie/miejscowo
- wydalane z moczem ( niezmienione lub acetylowane/glukuronidowane)
- PROKAINA, TETRAKAINA (metabolizowane do PABA), ropa --> osłabiają działanie
- wiążą się z białkami osocza (wchodzą w interacje z lekami hipoglikemizującymi, antykoagulantami, itp.)
- nasilają toksyczność metotreksatu
Spektrum:
- Gram-dodatnie (w tym Nocardia)
- Gram-ujemne (E.coli, Salmonella, Shigella, Klebsiella)
- Chlamydia
- niektóre pierwotniaki i grzyby
UWAGA: niewrażliwe są Pseudomonas, Proteus, Serratia, Treponema, mikoplazmy i sulfonamidy STYMULUJĄ WZROST RIKETSJI
30
Sulfonamidy, zastosowanie:
- samodzielne w jaglicy, bakteryjnym zapaleniu spojówek, oczyszczaniu przewodu pokarmowego i zwalczaniu zakażeń skóry
- doustnie/miejscowo
31
SUlfonamidy stosowane doustnie:
krótkodziałające (6-9h) : SULFAMETYZOL, SULFAKARBAMID, SULFADYMIDYNA, SULFIZOKSAZOL
średnio-długo działające (10-17h): SULFAMETOKSAZOL, SULFAPIRYDYNA
długo działające (7-9 dni): SULFALEN, SULFADOKSYNA
32
Sulfonamidy stosowane miejscowo:
- do worka spojówkowego: SULFACETAMID
- doustnie, bo nie wchłaniają się z przewodu: FTALYLOSULFATIAZOL, SUKCYNYLOSULFATIAZOL
- na skórę: SULFANILAMID, MAFENID, SULFADIAZYNA
33
Sulfonamidy działania niepożądane:
- reakcje alergiczne (kryżowo z diuretykami tiazydowymi i pętlowymi, pochodnymi sulfonylomocznika i Diazoksydem)
- zmiany skórne
- zaburzenia z przewodu pokarmowego
- zaburzenia z układu moczowego (kamica - bo krystaluria w kwaśnym pH, krwiomocz)
- zaburzenia hematologiczne (hemoliza, anemia aplastyczna, granulocytopenia --> po długotrwałem terapii mogą uszkadzać szpik kostny)
- zapalenie spojówek, wątroby, zaburzenia neuropsychiatryczne
MAFENID --> metabolity mogą wywołać kwasicę metaboliczną
34
TRIMETOPRYM
- inhibitor DHFR
- kumuluje się w gruczole krokowym i wydzielinie pochwowej
- lipofilny, penetruje do wszystkich tkanek
- samodzielnie w niepowikłanych zakażeniach układu moczowego ale częściej z SULFAMETOKSAZOLEM
- Może powodować: nudności, wymioty, anemie megaloblastyczną i leukopenię
35
KOTRIMOKSAZOL (Biseptol)
- SULFAMETOKSAZOL 5:1 TRIMETOPRYM
- lepiej działa (większa penetracja do tkanek)
- zakażenia DM spowodowane wrażliwymi Salmonella, Shigella, wiele innych zakażeń DM (lek drugiego rzutu)
- doustnie lub dożylnie (w ciężkich zakażeniach)
- w dużych dawkach w zakażeniu Pneumocystic jiroveci
Może powodować działania niepożądane charakterystyczne dla trimetoprymu (anemia megaloblastyczna, leukopenia) i dla sulfonamidów (alergie, zmiany skórne, dolegliwości z przewodu/układu moczowego, zaburzenia hematologiczne)
- TOCZEŃ POLEKOWY (jak izoniazyd)
36
Inhibitory syntezy dhydrofolianu:
- trimetoprym, iklaprym --> bakteryjne!
| - pirymetamina, proguanil, chlorproguanil --> pierwotniakowe
37
Grupa I chinolonów:
-KWAS NALIDYKSOWY
- KWAS PIPEMIDOWY
-ENOKSACYNA
-NORFLOKSACYNA
wąskie spektrum --> głównie Enterobacteriaceae (też niektóre szczepy Pseudomonas aeruginosa, z wyjątkiem kwasu nalidyksowego)
tylko nie powikłane zakażenia DM + Norfloksacyna w zakażeniu gruczołu krokowego
38
Kiedy nie należy podawać fluorochinolonów:
- W zakażeniach VRE, MRSA i Listeria monocytogenes
- dzieciom do 18 r.ż --> uszkadzają chrząstki wzrostowe
- w czasie ciąży
39
Inhibitory gyrazy (chinolony i fluorochinolony)
- łączą się z podjednostką A topoizomerazy typu II i topoizomerazą typu IV
- bakterioBÓJCZE
- efekt postantybiotykowy
- ogólnie (doustnie/dożylnie) lub miejscowo (leczenie zapalenia spojówek lub przewodu słuchowego zewn)
- częściowa oporność krzyżowa między fluorochinolonami
Działania niepożądane:
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- zaburzenia ze strony OUN (zawroty głowy, drgawki, bezsenność)
- uszkadzanie chrząstek wzrostowych
- uszkadzanie ścięgien
- teratogenne
- wydłużenie QT (MOKSYFLOKSACYNA, LEWOFLOKSACYNA, GEMIFLOKSACYNA)
40
Interakcje fluorochinolonów:
- B-laktamy nasilają działanie fluorochinolonów
- leki zobojętniające zmniejszają wchłanianie fluorochinolonów z przewodu
- fluorochinolony hamują metabolizm TEOFILINY i benzodiazepin
- Norfloksacyna i pochodne nitrofuranu wzajemnie osłabiają swoje działanie
41
fluorochinolony wykazujące fototoksyczność:
ENOKSACYNA
PEFLOKSACYNA
LOMEFLOKSACYNA
42
Grupa II chinolonów (fluorochinolony)
CYPROFLOKSACYNA - tylko ona działa na P. aeruginosa
PEFLOKSACYNA
OFLOKSACYNA
- działają głównie na Gram-ujemne: Heamophilus, Salmonella, Enterobacteriaceae
- zakażenia UM (leki 2 rzutu)
- przewlekłe zapalenia prostaty
- zakażenia w mukowiscydozie
- zapalenia otrzewnej, OZT
- zapalenia kości , stawów, skóry i tkanki podskórnej
- wąglik, dur brzuszny, salmonellozy, biegunka podróżnych
- rzeżączka i chlamydiowe zapalenie dróg moczowo-płciowych
43
Grupa III chinolonów:
LEWO, MOKSY, LOME, GEMI, BEZY, FINAFLOKSACYNA
- lepiej działają na gronkowce, paciorkowce i Legionella
- tak samo jak grupa II działają na Haemophilus, Enterobacteriaceae i gonokoki
- słabiej niż CYPROFLOKSACYNA działają na P. aeruginosa
Wskazania:
- BEZY - leczenie zapalenia spojówek miejscowo
- FINA - miejscowe leczenie zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego
- pozaszpitalne i szpitalne zapalenia płuc (Uwaga: w szpitalnym tylko lewofloksacyna)
- zaostrzenia POChP
- ostre zapalenie zatok
- zakażenia skóry i tkanki podskórnej
