Basisprincipes: mensbeeld

Question 1

de twee basisassumpties in het psychodynamische mensbeeld

Answer 1

1. psychische gelaagdheid –> symbolische manier
2. drie-eenheid tussen verborgen gevoel-angst-afweer

Question 2

psychische gelaagdheid (2)

Answer 2

• een mens bestaat uit meerdere ‘lagen’ van psychisch ‘materiaal’ –> de ene laag meer bewust dan de andere
• bewuste, voorbewuste en onbewuste betekenislijnen zijn werkzaam in de psyche van de mens + treden in interactie met de relationele dynamieken van belangrijke anderen

Question 3

menselijke psychische huishouding is gericht op (3)

Answer 3

• bewaren van evenwicht en grip,
• bewaren van zelfwaardegevoel
• omgaan met affecten en spanning die uitgelokt worden door de betekenis van: (1) externe gebeurtenissen, (2) interne kwesties zoals angsten, verlangens, wensen, noden, chaos, complexe en ambivalente gedachten
  = homeostase

Question 4

(omgekeerde) conflictdriehoek van Malan (5)

Answer 4

• verdedigingsmechanismes om deze homeostase te behouden
• vertrekt van verborgen gevoel of impuls waaruit een intrapsychisch conflict begint te groeien
• conflict tussen verborgen gevoel en bepaalde realiteitseisen: roept angst op
• die angst vormt dan de motor om onbewuste verdedigingsmechanismen in gang te zetten
• verdedigingsmechanismen dienen om angst niet te voelen, niet bewust te worden van intrapsychisch conflict, om verborgen gevoelens niet te voelen

Question 5

drie-eenheid van verborgen gevoel-angst-afweer = motor voor verdediging (5)

Answer 5

• ik-kern die moeilijk gevoel waarneemt
• signaalangst, nog geen paniek, wel onderliggende angst/schuld of ambivalentie door de verborgen verlangens
• zelfwaardegevoel hierdoor onder druk
• poging tot bemeestering van signaalangst via de basis ik-functies (denken, motoriek, impulscontrole, frustratietolerantie, …)
• eerst verdediging van gezondere vorm proberen, indien deze faalt overgaan naar primitievere vorm van verdediging

Question 6

defensie: twee aspecten (2)

Answer 6

• verdedigingsaspect: behoud van homeostase in functioneren en van zelfwaardegevoel
• uitdrukkingsaspect: symptoom, uitingsvorm van verlangen en affect, al is die vervormd –> op die manier is onaanvaardbaar gevoel/verlangen onbewust en komt het tot uiting in een verdraagbare vorm

Question 7

verdedigingsmechanismen: gebruik (2)

Answer 7

• om zich te reguleren + beschermen tegen stress, angst, frustraties van alledaags leven en van ontwikkelingsfase, inter- en intrapersoonlijke conflicten
• problematisch indien: voortdurend of te uitvergroot gebruikt, ook als dreiging er niet meer is –> leidt tot aanpassingsproblemen, neurotisch gedrag, psychopathologie, relationele problemen, etc

Question 8

psychodiagnostiek in PDT (3)

Answer 8

• vanuit dimensionele, structurele benadering, i.p.v. categoriale, descriptieve benadering
• dimensionele, structurele benadering: continuïteit tussen normale en psychopathologische ontwikkeling, en op basis van ‘de bodem’ waarop bepaalde problemen/klachten/stressoren vallen (PDM)
• categoriale, descriptieve benadering: deelt mensen in in categorieën, op basis van beschrijvingen van symptomen en symptoomclusters (DSM)

Question 9

voordelen categoriaal/descriptief versus dimensioneel/structureel

Answer 9

C.D:
- gemeenschappelijke taal (-: te snel denken dat je elkaar verstaat)
- gekoppelde maatregelen of behandelprotocollen (-: niet transdiagnostisch)

D.S.:
- alle voordelen die klassieke psychodiagnostiek nog niet heeft

Question 10

nadelen categoriale/descriptieve benadering versus dimensionele/structurele benadering

Answer 10

C.D:
- pathologiserend, stigmatiserend
- geen verklaring voor veelvoorkomende comorbiditeit
- zegt niets over etiologie, biedt geen aanknopingspunten voor therapie

D.S.:
- nog niet ruim aanvaard

Question 11

primitieve verdedigingsmechanismen (2)

Answer 11

• ontwikkelen vroeger
• voornamelijk te maken met de grens tussen zelf/intern en ander/extern, waardoor de externe/objectieve realiteit gekleurd en vervormd wordt

Question 12

primitieve verdedigingsmechanismen: vormen (6)

Answer 12

• splitting
• projectie
• projectieve identificatie
• primitieve ontkenning/loochening
• dissociatie
• acting out (turning passive into active)

Question 13

primitieve verdedigingsmechanismen: splitting (4)

Answer 13

• realiteit splitsen in goed of slecht, zwart of wit: geen ambivalentietolerantie
• één moment van frustratie of mismatch met andere persoon maakt persoon inherent slecht
• klinisch: typisch bij borderline
• niet alleen tussen mensen, er wordt heel vaak geswitcht

Question 14

primitieve verdedigingsmechanismen: projectie (2)

Answer 14

• in andere mensen je eigen tekortkomingen zien
• ongewensten eigenschappen die je van jezelf niet kan aanvaarden of plaatsen, worden bij iemand anders gezet

Question 15

primitieve verdedigingsmechanismen: projectieve identificatie (3)

Answer 15

• projectie: eigen negatieve eigenschappen bij andere mensen plaatsen
• identificatie: projecteren op zo’n manier dat de andere niets kan dan zich ermee te identificeren
• projectie van moeilijk gevoel, identificatie want andere persoon begint te twijfelen aan eigen ervaringen

Question 16

primitieve verdedigingsmechanismen: primitieve ontkenning/loochening (2)

Answer 16

• ernst of mogelijke ernst van iets ontkennen
• bijvoorbeeld: Corona: het is maar een griepje

Question 17

primitieve verdedigingsmechanismen: dissociatie (1)

Answer 17

• psychische/mentale zelf afsnijden van realiteit die te moeilijk is

Question 18

primitieve verdedigingsmechanismen: acting out (3)

Answer 18

• letterlijk: uit-ageren
• dat wat je niet psychisch kan dragen, tonen in gedrag
• vluchten in drugs, alcohol, automutilatie, eetproblematieken

Question 19

mature verdedigingsmechanismen (2)

Answer 19

• ontwikkelen later
• voornamelijk te maken met interne grenzen, bijvoorbeeld tussen ego-superego en id, tussen observerende-ervarende delen ego, waardoor enkel gevoel, maar niet externe realiteit, gekleurd en vervormd wordt

Question 20

mature verdedigingsmechanismen: vormen (9)

Answer 20

• introjectie
• identificatie
• displacement
• isolatie van affect
• verdringing
• ongedaan maken
• reactieformatie
• subliminatie
• humor

Question 21

mature verdedigingsmechanismen: introjectie en identificatie (4)

Answer 21

• omgekeerde van externalisatie
• beiden over toekennen van eigenschappen van iemand anders aan jezelf
• introjectie: eigenschappen toeschrijven aan andere persoon: in die eigenschappen lijk ik op mijn moeder
• identificatie: toe-eigenen van eigenschappen van iemand anders

Question 22

mature verdedigingsmechanismen: displacement (2)

Answer 22

• verschuiven van gevoel dat bedoeld is voor één persoon, richten op iemand anders omdat het misschien niet veilig is om het gevoel te uiten naar de eerste persoon
• enorm kwaad op baas, kan kwaadheid niet tonen want misschien ontslag, kwaadheid richten naar partner

Question 23

mature verdedigingsmechanismen: isolatie van affect (2)

Answer 23

• rationalisatie: aandragen van rationele argumenten om iets uit te leggen dat je moeilijk vindt om te verdragen (slecht voelen en denken aan depressie, zorgen wegwuiven door rationele argumenten aan te koppelen)
• intellectualisatie: klemtoon leggen op rationele, om het affect af te splitsen en enkel te focussen op het rationele (zware diagnose gekregen, i.p.v. om te gaan met emotionele impact, behandelmethoden opzoeken om affect en cognitie te splitsen)

Question 24

mature verdedigingsmechanismen: verdringing (2)

Answer 24

• het gevoel dat je erg moeilijk vindt naar onbewuste drukken
• weken op voorhand voorbereiden van sessie, op de dag van de sessie toch vergeten

Question 25

mature verdedigingsmechanismen: ongedaan maken (1)

Answer 25

- in je gedrag iets ongedaan proberen maken dat in de realiteit is geweest

Question 26

mature verdedigingsmechanismen: reactieformatie (2)

Answer 26

- onaanvaardbaar gevoel overdekken met het tegenovergestelde, of het gevoel overdekken met een ander - kleuter is verliefd op klasgenootje, in peergroep over aangesproken, 'nee, ik haat ze!'

Question 27

mature verdedigingsmechanismen: sublimatie en humor (3)

Answer 27

- meest mature vormen - sublimatie: op een goede manier omgaan met hetgeen wat moeilijker is om te plaatsen op dat moment - humor: luchtiger maken van moeilijk gevoel om het draagbaar te maken, niet ten koste van anderen of realiteit van situatie

Question 28

doel van conflictwerk in PDT (3)

Answer 28

- gevoelens zijn er om te hebben en te verdragen in plaats van te verdringen - toenemende capaciteit om gevoel: beetje langer te verdragen, beetje meer te kennen in zijn facetten, beetje meer te begrijpen in oorsprong, beetje meer te bemeesteren, zoveel als cliënt kan verdragen in relatie tot draagkracht - coping ontwikkeling die past bij: leeftijd, situatie, ontwikkelingsfase, relatie

Question 29

resultaten van conflictwerk in PDT (6)

Answer 29

- meer in voeling met/bewust van eigenlijke spanning en betekenis van gevoelens en noden - toenemende zelfkennis - gezondere en minder verstorende coping - groeibevorderend als ego-syntoon en realiteitssyntoon - zelfwaardegevoel overeind want mildere reactie ten aanzien van eigen coping - uiteindelijk: komen tot handelen en veranderen ten aanzien van het probleem/de opdracht/de uitdaging