C7: Witaminy i pierwiastki Flashcards
(121 cards)
1
Q
Żelazo funkcje
A
- buduje hemoglobinę i mioglobinę, oksydazy, peroksydazy,
- uczestniczy w przenoszeniu tlenu,
- transportz udziałemtransferyny,
- ferrytynę i hemosyderynę
- magazynowane przezferrytynę i hemosyderynę,
- niedobórprzyczynia się do powstawania anemii i upośledzenia czynności enzymów łańcucha oddechowego
2
Q
Przedział referencyjny żelaza
A
oznaczenia stężenia żelaza w surowicy/osoczu
3
Q
Stężenie transferyny (Tf)
A
wskaźnik wielkości puli żelaza transportowanego;
4
Q
Wysycenie transferyny żelazem (TfS)
A
TfS (%) = [żelazo, μmol/l] / [transferyna, μmol/l] ×100
Wartości referencyjne 15-45%,
5
Q
Zmniejszone Tfs (<15%)
A
w stanach niedoboru żelaza
6
Q
Zwiększone TfS (>45%)
A
- stanach nadmiaru żelaza (np. w hemochromatozie),
* stanach zapalnych i chorobach przewlekłych przebiegających ze zmniejszeniem stężenia Tf (“ujemne” białko ostrej fazy)
7
Q
Całkowita zdolność wiązania żelaza (TIBC):
A
Oznacza się stężenie żelaza w próbce surowicy po wcześniejszym wysyceniu wszystkich miejsc wiążących Tf przez dodanie do niej chlorku żelaza.
Zwiększenie TIBC występuje w utajonym i jawnym niedoborze żelaza
8
Q
Utajona zdolność wiązania żelaza (UIBC)
A
różnica pomiędzy TIBC i aktualnym stężeniem żelaza w surowicy
Odzwierciedla liczbę wolnych miejsc wiążących transferyny.
UIBC jest zwiększona w stanach niedoboru żelaza
Wartość UIBC maleje w chorobach przewlekłych, również tych przebiegających ze zmniejszonym stężeniem żelaza w surowicy
9
Q
Proteolitycznie odszczepiona zewnątrzkomórkowa (tzw. rozpuszczalna) część TfR (sTfR)
A
występuje we krwi w postaci kompleksu z Tf i jest oznaczana metodami immunochemicznymi. Stężenie sTfR w surowicy odzwierciedla ekspresję TfR.
Zwiększone stężenie sTfR w surowicy występuje w stanach niedoboru żelaza oraz znacznie nasilonej erytropoezy, natomiast nie zwiększa się w niedokrwistości chorób przewlekłych.
10
Q
Ferrytyna
A
odzwierciedla stan puli magazynowej żelaza
Stężenie ferrytyny 1 μg/l odpowiada 8 mg żelaza zawartego w puli zapasowej.
Zmniejszenie stężenia ferrytyny wskazuje na niedobór żelaza.
Zwiększenie może być powodowane stanem przeładowania żelazem (hemochromatoza).
Ferrytyna jest białkiem ostrej fazy, więc jej stężenie w surowicy zwiększa się również w zapaleniach i zakażeniach, co w tych stanach ogranicza zastosowanie oznaczeń tego białka w ocenie ustrojowych zasobów żelaza.
11
Q
Miedź - niedobór
A
- u wcześniaków (zaburzenia hematologiczne i kostne)
- neuropatie
suplementacja cynkiem hamuje
wchłanianie miedzi
12
Q
Oznaczenie miedzi
A
- surowica
* mocz
13
Q
Metody oznaczania Cu
A
- spektrofotometryczna
* atomowa spektrometria absorpcyjna (AAS)
14
Q
Cynk - niedobór
A
- zaburzenia pracy układu odpornościowego
- spowolnienie gojenia się ran
- rozwój cukrzycy, chorób nowotworowych
- trądzik i przetłuszczanie się skóry
- białe plamy na paznokciach
15
Q
Cynk - nadmiar
A
•upośledza metabolizm Ca, Cu, Fe, Mn.
16
Q
Oznaczenie cynku
A
- pełna krew (preferowana)
* osocze
17
Q
Metody oznaczania: Cu
A
- spektrofotometryczna
* atomowa spektrometria absorpcyjna (AAS)
18
Q
Niedobór jodu
A
- choroby tarczycy,
- zaburzenia wzrostu
- upośledzenie umysłowe o różnym stopniu nasilenia
19
Q
Oznaczenie jodu
A
- mocz (joduria)
* krew (stężenie TSH)
20
Q
Metody oznaczania: jod
A
•kolorymetryczne
21
Q
Chrom -Znaczenie kliniczne
A
zwiększa tolerancję glukozy
podnosi HDL cholesterol
obniża poziom insuliny we krwi
22
Q
Chrom - Objawy niedoboru:
A
nietolerancja glukozy spadek masy ciała neurologiczne zaburzenia zimne dłonie senność, drażliwość
23
Q
Chrom - Toksyczność:
A
Cr6+ -karcynogen (rak płuc, rak skóry)
wysokie dawki chromu uszkadzają nerki i wątrobę
24
Q
Selen - funkcje
A
ważny w przemianie hormonów tarczycy (T4 do T3) (dejodynaza jodotyroninowa),
wpływa na produkcję testosteronu i fizjologię jąder,
niezbędny do prawidłowego rozwoju płodu.
25
Selen - niedobór
```
•kardiomiopatia (choroba Keshan)
i osteoartropatię (choroba
Kashin-Becka)
•nasilenie chorób metabolicznych,
•zmiany degeneracyjne w OUN,
•progresja nowotworów,
•dolegliwości mięśniowe i
stawowe
```
26
Selen - nadmiar
* wypadaniem włosów,
* zapaleniem skóry,
* nudności,
* zmęczenie,
* drażliwość.
27
Mangan - niedobór
* deformacja szkieletu,
* osłabienie wzrostu i rozwoju,
* upośledzenie rozwoju tkanki łącznej oraz funkcjonowania jajników i jąder,
28
Mangan - nadmiar
zniszczenie układu pozapiramidowego (objawy zbliżone do ch. Parkinsona),
29
Molibden - niedobór
* bóle głowy,
* kurza ślepota,
* przyśpieszona akcja serca i częstość oddechowa,
* zaburzenia neurologiczne,
* dyslokacja soczewki,
* ksantynuria
30
Molibden - nadmiar
* skaza moczanowa,
* ból stawów
* obrzęki
31
Fluor - funkcje
składnik kości i zębów, zmniejsza rozpuszczalność szkliwa,
| bierze udział w gospodarce wapniowofosforowej
32
Fluor - niedobór
* odwapnienie kości,
| * próchnica,
33
Fluor - nadmiar
* fluoroza,
| * zaburzenia przemiany materii
34
Witaminy - Właściwości przeciwutleniające
A, E, C
35
Witaminy - Prawidłowy rozwój i funkcjonowanie skóry
A, D, B2, B3, B6,
36
Witaminy - Regulacja układu immunologicznego
A, D, C
37
Witaminy - Działanie systemu nerwowego
D, B1, B2, B12, B6
38
Witaminy - Funkcjonowanie układu kostnego
D, K, C
39
Witaminy - Metabolizm lipidów
E, C, B1, B2
40
Witaminy - Metabolizm węglowodanów
D, B1
41
Witamina A - niedobór
* niedowidzenie o zmroku ( tzw. kurza ślepota),
* owrzodzenie i rogowacenie rogówki,
* kseroftalamia -wysychanie spojówek i rogówek,
* zmiany skórne, łuszczenie skóry,
* infekcje przewodu pokarmowego i oddechowego.
42
Witamina A - nadmiar
* drażliwość,
* zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (m.in. wymioty, brak łaknienia, nudności),
* zmiany zabarwienia skóry,
* powiększenie wątroby i śledziony,
* wypadanie włosów,
* świąd i suchość skóry.
43
Ocena zasobów witaminy A
* HPLC (pomiar retinolu i estru retinolowego)
| * fluorometryczna (retinol)
44
Witamina A:
retinol, retinal, kwas retinowy
45
Prowitamina A:
βkaroten
46
Następstwa niedoboru witaminy D
* hipokalcemia
* rozwój wtórnej nadczynności przytarczyc
* u dzieci krzywica (niedostateczna mineralizacja kości),
* u dorosłych osteomalacja i osteoporoza,
* stany zapalne skóry,
* zapalenie spojówek,
* osłabienie i wypadanie zębów,
* zmniejszenie odporności
47
Nadmiar witaminy D:
* brak apetytu, senność,
* nudności, biegunka,
* spadek masy ciała,
* łatwe męczenie się,
* nadmierne pocenie się,
* zaburzenia rytmu pracy serca,
* zaburzenia rytmu pracy serca,
* bóle głowy, oczu, stawów i mięśni,
* zwiększenie ryzyko powstania miażdżycy,
* zwiększenie ryzyko powstania kamicy nerkowej
48
Metody pomiaru 25-(OH)D3i 1,25(OH)2D3
* HPLC
| * radioizotopowa
49
Witamina E (α-tokoferol) - Niedobór:
* osłabienie mięśni szkieletowych (dystrofia),
* wczesne starzenie się skóry,
* gorsze gojenie się ran,
* zaburzenia neurologiczne,
* osłabienie zdolności koncentracji, stany rozdrażnienia,
* bezpłodność,
* zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
50
Ocena zasobów witaminy E
(pomiar w osoczu)
| •HPLC
51
Witamina K - funkcje
* wytwarzanie czynnika krzepliwego (protrombiny),
* uczestniczy w formowaniu tkanki kostnej,
* wpływa na przemiany metaboliczne kwasów nukleinowych
52
Witamina K - Niedobór:
* krwotoki z nosa, układu pokarmowego i moczowego, (obniżony poziom protrombiny),
* skaza krwotoczna noworodków -głównie krwotoki z przewodu pokarmowego,
* zapalenie jelita,
* zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów
53
Witamina K - nadmiar
* niekorzystnie wpływa na funkcje wątroby,
* rozpad krwinek czerwonych,
* niedokrwistość,
* u niemowląt –żółtaczka i uszkodzenie tkanki mózgowej.
54
Witamina K - Zakres referencyjny
niedobór -czas PT jest wydłużony
55
Witamina C - niedobór
* zaburzenia w tworzeniu kolagenu (zwiększona łamliwość kości),
* wolniejsze gojenie się ran,
* zaburzenia w przemianie kwasów tłuszczowych,
* osłabienie naczyń włosowatych i możliwości powstawania mikrowylewów w różnych narządach.
* zmniejszenie odporności na infekcje,
* szkorbut.
56
Witamina C - nadmiar
* nie jest toksyczny,
| * sprzyja tworzeniu kamieni w nerkach.
57
Ocena zasobów witaminy C
Metody (osocze, mocz, leukocyty) •kolorymetryczna
| •HPLC
58
Witamina B1 (tiamina) -niedobór
* choroba beri-beri,
* zapalenie nerwów,
* zawroty głowy i oczopląs,
* zmęczenie,
* zaburzenia pamięci i koncentracji.
59
Witamina B1 (tiamina) - nadmiar
•tylko w przypadku iniekcji
60
Ocena zasobów witaminy B1
Metody (osocze, mocz)
•fluorymetryczne
•HPLC
61
Witamina B2 (ryboflawina) - funkcja
* udział w procesach utleniania i redukcji,
* prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego,
* bierze udział w przemianach lipidów i aminokwasów,
* współdziała z wit. A w prawidłowym funkcjonowaniu błon śluzowych,
62
Witamina B2 (ryboflawina) - Niedobór
* pękanie skóry, warg, kącików ust,
* zapalenie błony śluzowej,
* zahamowanie rozwoju umysłowego u dzieci,
* zaburzenia koncentracji, zawroty głowy, bezsenność,
* pogorszenie ostrości widzenia.
63
Witamina B2 (ryboflawina) - nadmiar
•nudności i wymioty
64
Diagnostyka witaminy B2
Metody (osocze, mocz)
| •HPLC
65
Witamina B3 - niedobór
* uczucie znużenia,
* brak łaknienia,
* zaburzenia procesu trawienia i motoryki jelit
* zmiany zapalne w jamie ustnej, obejmujące głównie język
66
Objawami głębokiego niedoboru niacyny są:
* stany zapalne skóry (szczególnie eksponowanej na działanie światła słonecznego),
* biegunki spowodowane rozległymi zmianami zapalnymi błony śluzowej jelit
* narastające z czasem trwania choroby zaburzenia psychiczne
67
Witamina B5 - Niedobór(niezwykle rzadki)
* bóle kończyn (bolesność pięt) •pękanie kącików ust
* kurcze i drżenie mięśni
* kurcze i drżenie mięśni
* owrzodzenia skóry, czyraki
* bóle jamy brzusznej
* bóle głowy
* łysienie i siwizna
* zaburzenia snu
68
Poważne niedoborywitaminy B6:
* uszkodzenia nerwów obwodowych (neuropatia),
* napady padaczki,
* zmiany zapalne skóry,
* zapalenia błony śluzowej języka
* niedokrwistość
69
Witamina B6 w wysokich dawkach
jest toksyczna, prowadzi do uszkodzenia nerwów czuciowych.
70
Ocena zasobów witaminy B6
* pomiar stężenia PLP w osoczu
| * pomiar wydalania kwasu pirydoksynowego
71
Biotyna - niedobór
w wyniku obniżonej aktywności biotynidaz:
•niskie ciśnienie tętnicze,
•zanik nerwu wzrokowego,
•zmiany zapalne skóry i spojówek
72
Niedobór biotynidazy diagnozuje się
poprzez pomiar aktywności tego enzymu w surowicy krwi.
73
Kwas foliowy - niedobór
* upośledzenia syntezy puryn i tyminy,
* opóźniony podział komórek (szczególnie w szpiku)
* wady cewy nerwowej
* anemia
74
Witamina B12 - funkcja
* koenzym w reakcjach metylacji,
* tworzenie czerwonych komórek krwi,
* synteza DNA i RNA,
* prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego (otoczka mielinowa i neuroprzekaźniki),
* pomaga w uczeniu i skupieniu uwagi
75
Witamina B12 - niedobór
* zaburzenia neurologiczne (osłabienie, osłabienie napięcia mięśniowego),
* zaburzenia hematologiczne (niedokrwistość megaloblastyczna),
* zaburzenia psychiatryczne (apatia, drażliwość, stany urojenia, depresja),
* zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (utrata smaku, uczucie pieczenia).
76
Witamina B12 - nadmiar
* nie jest toksyczny,
| * duże dawki mogą powodować uczulenie i krwotoki z nosa.
77
Ocena zasobów witaminy B12
Metody (surowica, mocz)
•chromatografia gazowa (GC)
•spektroskopia masowa (MC)
78
Oznaczenie kwasu metylomalonowego (MMA) (odnośnie B12)
Ulega podwyższeniu przy niedoborze wit.B12.
| Zawyżona wartość w przypadku niewydolności nerek.
79
Oznaczenie holotranskobalaminy
(holoTC, „aktywna wit.B12”, wit.B12 związana z TCII)
| Obniżony poziom może sugerować niedobór wit. B12.
80
Pomiar transketolazy używany jest w badaniu poziomu:
witaminy B1 (tiaminy)
81
Pomiar aktywaności reduktazy glutationowej jest używany do pomiaru:
witaminy B2
82
Z tryptofanu powstaje:
niacyna
83
Do różnicowana niedokrwistości stosuje się: (anemii z niedoboru Fe z anemia chorob przewlekłych)
ferrytyna
84
Prawda o 1,25(OH)2-D3:
jest najbardziej aktywnym metabolitem wit. D
85
PT rośnie rośnie
przy niedoborze wit. K
86
o jakiej wit mówi aktywność enolazy
transketolaza
87
Jaki jest najlepszy wskaznik puli transportowej zelaza:
wysycenie transferyny
88
Choroba Menkesa dotyczy wrodzonych zaburzeń metabolizmu:
Miedzi
Choroba sprzężona z chr. X, gen ATP7A, koduje błonową ATP-azę.
89
Nadmiar manganu:
Powoduje uszkodzenie układu pozapiramidowego
90
Jakie wyniki przy niedoborze żelaza
TfS<15%
TICB podniesione
sTfR w górę
91
wzrost MMA (kwas metylomalonowy) we krwi świadczy o niedoborze
wit B12
92
Coś z tym testem deferoksaminą
hemochromatoza
93
Najlepiej obrazuje poziom witaminy D w organizmie:
stężenie 25(OH)D w surowicy
94
Coś o jakimś białku na Hepcydyna… metabolizmu czego wskaźnik??
żelazo
Hepcydyna-oligopeptydem syntetyzowanym w wątrobie, kontrolujący jelitowe wchłanianie żelaza i uwalnianie go z makrofagów układu siateczkowo-śródbłonkowego.
95
Mutacja ATP7B
ch. Wilsona
Choroba autosomalna recesywna, gen ATP7B(chromosom 13), defekt wbudowywania miedzi w ceruloplazminę i usuwania miedzi z żółcią → akumulacja miedzi w wątrobie, mózgu, nerkach, rogówce oka itp.
96
Spadek TfS poniżej 15%
niedobór Fe
97
Fosforan pirydoksalu- badanie
wit. B6
98
Kwas metylomalonowy-badanie
wit. B12
99
Zaburzenia wchłaniania Cu w jelitach
zespół Menkesa
100
Uszkodzenie nerwów czuciowych ( nadmiar której witaminy powoduje uszkodzenie nerwów czuciowych)
nadmiar wit. B6
101
mutacja genu ATP7A co to za choroba?
Menkesa
102
Co umożliwia nam pomiar żelaza rezydualnego?
ferrytyna
103
Płaski przebieg krzywej żelaza w
* upośledzenia jelitowego wchłanianie żelaza,
* w niedokrwistości w przebiegu niewydolności nerek (małe stężenie erytropoetyny)
* w funkcjonalnym niedoborze żelaza (niedokrwistość chorób przewlekłych)
104
Choroba Wilsona to:
genetyczne zab związane z Cu
105
25(OH)D3
jest jej dużo we krwi
jest główna postacia witaminy D w organizmie
25(OH)D powstaje w wątrobie i jest główną formą wit D w krążeniu
106
pytanie o receptor Tfr
ze do diagnostyki przewlekłych anemii.
Zwiększone stężenie sTfR w surowicy występuje w stanach niedoboru żelaza oraz znacznie nasilonej erytropoezy, natomiast nie zwiększa się w niedokrwistości chorób przewlekłych.
107
Choroba beri+beri to niedobór
B1
108
Kardiomiopatia wystepuje w przypadku niedoboru
selen
109
Wzrost rozpuszczalnego receptora dla transferyny zaobserwujemy (TfR) jest
niedokrwistosc z niedoboru żelaza
110
Zelazo dostepne biologicznie
transferyna
111
Rola hepcydyny
zmniejsza wchłanianie żelaza w jelitach
112
wysoka transferyna anemia mikrocytarna, co to jest
niedokrwistość chorób przewlekłych
113
o anemii hemolitycznej co sie nie zmienia
MCV
114
Jaki parametr nie ulegnie zmianie na skutek urazu z utratą krwi:
MCV
115
Podejrzenie anemii z niedoboru Fe, proponowana diagnostyka:
Fe, ferrytyna, TIBC
116
W chorobie Wilsona w badaniach laboratoryjnych stwierdzimy:
spadek ceruloplazminy, spadek Cu we krwi
•Cu - spadek
•ceruloplazmina - spadek
•frakcja wolnej miedzi (nie związanej z ceruloplazminą) –podwyższona
• oznaczenie miedzi w dobowej zbiórce moczu
- wzrost (u dzieci badanie po doustnym podaniu 500mg d-penicylaminy, 2krotnie w odstępach 12-gdz. Wynik pozytywny >1600 μg/24h).
117
Wysycenie transferyny żelazem <15% obserwowane jest w
w anemii syderoblastycznej
TfS wynosi prawidłowo 15-45%, jest zmniejszone (<15%) w stanach niedoboru żelaza i niektórych postaciach jego niedoboru funkcjonalnego (np. w niedokrwistości syderoblastycznej). Zwiększone TfS (>45%) występuje w stanach nadmiaru żelaza (np. w hemochromatozie)
118
Który z parametrów świadczy o skuteczności leczenia po 5-10 dniach od włączenia terapii z powodu niedokrwistości z niedoboru żelaza?
retikulocyty
119
Wskaźnik wysycenia transferyny żelazem powyżej 45% (TfS>45%) występuje:
w chorobach przewlekłych przebiegających ze zmniejszonym poziomem transferyny = względny nadmiar żelaza
w chorobach przewlekłych z obniżeniem produkcji białka
120
Badanie aktywności reduktazy glutationowej w świeżym hemolizacie wykorzystuje się w celu oceny niedoborów
ryboflawiny (B2)
121
Niedokrwistość to
niski hematokryt, Hb i erytrocyty
