College 7: Taalonderzoek Flashcards
Benoem de betekenis van:
- Fonologie
- morfologie
- syntaxis
Vallen onder taalvorm
- Fonologie
= manier waarop klanken zich in een taal gedragen
- morfologie
= manier waarop woorden gevormd worden - syntaxis
= manier waarop zinnen gevormd worden
Benoem de betekenis van:
- semantiek
- lexicon
- pragmatiek
Vallen onder taalinhoud
- semantiek
= betekenis van de woorden, zinnen en teksten
- lexicon
= woordenschat
Valt onder taalgebruik
- pragmatiek
= manier waarop mensen in sociale situaties omgaan met taal. Ongeschreven regels
Welk onderscheid kan er gemaakt worden in spraak
articulatie
= beweging in de mond- en keelholte ten behoeve van spraakproductie van woorden, klanken, zinnen of teksten
auditieve verwerking
= nadat de oren een geluid op hebben gevangen, moet dit in de hersenen verwerkt worden tot ene betekenisvolle bodschap
Wat zijn receptieve taalvaardigheden
het begrijpen van taal, zoals luisteren en lezen
wat zijn expressieve taalvaardigheden
produceren van taal, zoals door spreken of schrijven
Hoe ziet de taalontwikkeling eruit per fase
- PRELINGUALE FASE (0-1 jaar)
0-6 weken -> eerste geluidswaarnemingen en huilen
6 weken tot 4 maanden -> vroege luisterontwikkeling en vocaliseren (geluidproduceren)
4 tot 7 maanden -> proto-conversatie en beurtname
7 tot 12 maanden -> begin taalbegrip, brabbelen - VROEGLINGUALE FASE (1-2;6)
9-15 maanden –> eerste woordjes
overextensie (woord voor alles gebruiken)
18 tot 24 maanden –> woordenschat 50 tot 100 telegramstijl - DIFFERENTIATIEFASE
4 jaar –> beheersing van alle Nederlandse eenvoudige klanken
5 jaar –> woordenschat van 2000 tot 3000 woorden (benoemingsexplosie)
overgeneralisatie (incorrecte grammatica - ik riepte) - VOLTOOIINGSFASE
5-10 jaar taal wordt conceptueler (ofwel abstracter)
taalontwikkeling wordt beinvloed door de kind- en omgevingsfactoren
Wat zijn taalstoornissen?
Hebben niet per definitie te maken met de taalontwikkeling. De ontwikkeling is vaak goed verlopen maar mensen met deze stoornissen hebben op latere leeftijd een afasie ontwikkeld vaak als gevolg van hersenletsel.
Broca afasie/expressieve taalstoornis = moeite met taal produceren
Wernicke afasie/receptieve taalstoornis = moeite met taal begrijpen, maar kunnen het wel produceren
Wat is een taalontwikkelingsstoornis?
Als kinderen significant afwijken in de taalontwikkeling tov leeftijdgenoten en de ontwikkeling in andere domeinen wel goed verloopt.
1. persisterende moeite met het verwerven en gebruiken van taal
2. niveau van taalvermogen ligt lager dan wat gezien de leeftijd verwacht mag worden en resulteert in beperkingen in de communicatie en participatie, zoals meekomen op school of werk
3. begin van de symptomen liggen in de vroege ontwikkelingsperiode. Als het pas op latere leeftijd ontstaan is het mogelijk een afasie naar aanleiding van een hersenbeschadiging
symptomen:
- van de hak op de tak vertellen
- onduidelijk of in korte zinnen vertellen
- geen eigen mening geven
- ander antwoord geven dan verwacht
- vallen vaak buiten de groep
- geen antwoord geven in nieuwe situaties
- opdrachten niet begrijpen en niet uitvoeren
- geen gesprek beginnen vanuit zichzelf, vooral niet in groepen
- komen in vervelende situaties terecht door misverstanden
Welke benaderingen kunnen gebruikt worden om TOS in te categoriseren?
- categoriale benadering
TOS bij kinderen met doofheid/slechthorend
TOS bij VB
TOS bij blinde kinderen
TOS bij craniofaciale afwijkingen
TOS bij prematuur geboren kinderen/laag geboortegewicht
TOS bij psychosociale stoornissen
TOS bij specifieke taal/spraakstoornis - Descriptief-linguistische benadering
componenten inhoud, vorm, gebruik en de interacties daartussen staan centraal
- zeer vertraagde ontwikkeling
- stoornis van de taalvorm
- stoornis van het taalgebruik
Welke prognostische factoren kunnen er gesteld worden bij kinderen met een TOS
- de leeftijd waarop het onderkend wordt
- het gedrag van het kind
- bijkomende neurologische problemen
- het type TOS
- de vorm, inhoud en frequentie van de taaltherapie
- SES van het gezin
Wat kan er gezegd worden over dyslexie?
Specifieke leerstoornis op het gebied van taal, moeite met lezen en spellen. Moet wel sprake zijn geweest van een leeraanbod
Hypothese over het schrift maar 5000 jaar oud is en spraak zo oud is als de mensheid zelf
slecht ontwikkeld fonologisch bewustzijn
Welke hersengebieden zijn over het algemeen nodig bij taalverwerking?
Grafemen (het herkennen/verwerken van letters) in de visuele cortex
Herkennen van klanken/fonemen in de auditieve cortex.
voor het correct leren lezen en spellen;
hypothalamus = geheugen
prefrontale cortex = aandacht
motorische cortex = spraak
kinderen met een verstandelijke beperking hebben vaak een bredere ontwikkelingsachterstand, en dus ook op het gebied van taal. ASS en kinderen met selectief mutisme kunnen dit ook hebben
Wat is het fonologisch bewustzijn?
Fonologisch bewustzijn houdt in het kunnen omgaan met klanken. Bijvoorbeeld het opsplitsen van woorden in lettergrepen (‘hakken’), het verbinden van lettergrepen tot een woord (‘plakken’) en het rijmen.
