DD menstruatie- en cyclusstoornissen Flashcards
Wat is het verschil tussen menstruatie- en cyclusstoornissen?
Cyclusstoornissen: veranderingen in de regelmaat of het geheel uitblijven van de menstruatie.
Menstruatiestoornissen: veranderingen in de duur en/of heftigheid van bloedverlies gedurende de menstruatie.
Wat voor vormen van menstruatiestoornissen zijn er?
- Hevig menstrueel bloedverlies (menorragie)
- Hypomenorroe: afname van hoeveelheid bloedverlies (<30 ml).
- Dysmenorroe: pijn bij de menstruatie.
Wat zijn DD’s voor hevig menstrueel bloedverlies?
- Myomen (goed aardige knobbel van spier- en bindweefsel) in het endometrium.
- Endometrium hyperplasie: verdikking endometrium door overgroei kliercellen.
- meestal (anatomische) afwijkingen
- medicatiegebruik
- idiopathisch
Wat zijn DD’s voor hypomenorroe?
- Ondergewicht (ondervoeding)
- Stress
Beide resulteert in hormonale imbalans
- Intra-uteriene adhesies (syndroom van Asherman): door beschadiging endometrium als gevolg van operaties etc.
Wat zijn DD’s voor dysmenorroe?
- Primaire of essentiële dysmenorroe, hier is geen aantoonbare oorzaak voor.
- Secundaire dysmenorroe door endometriose, PID of uterusmyoom.
Hoe zijn menstruatiestoornissen te behandelen?
- Onderliggende lijden behandelen.
- Oestrogeen of prostageen bevattende hormonale medicatie (melena spiraaltje bv.) wat ervoor zorgt dat het baarmoederslijmvlies dunner wordt en dus minder bloedverlies.
- Endometriumablatie: wegbranden endometrium waardoor bloedverlies afneemt en menstruatie stopt.
- Hysterectomie: verwijderen baarmoeder wanneer behandelingen niet helpen, dit kan vaginaal, laparoscopisch of abdominaal.
Welke vormen van cyclusstoornissen zijn er?
- Onregelmatig bloedverlies (metrorragie): cyclus wordt niet meer herkend en patiënt weet niet wanneer de echte menstruatie is.
- Oligomenorroe: interval tussen de menstruaties gaat steeds langer duren (>35 dagen <6 maanden); minder menstruaties in een jaar.
- Amenorroe: uitblijven van menstrueel bloedverlies in de productieve levensfase.
- primair = uitblijven menarche tot na de 16e verjaardag
- secundair = >6 maanden uitblijven na eerder aanwezige menstruatie
Wat zijn DD’s voor onregelmatig bloedverlies?
- Ovulatiestoornis, maar we komen er voor een groot deel niet achter
- Poliep in de uterus
- Myoom in de uterus
Wat zijn DD’s voor oligomenorroe/amenorroe?
- PCOS
- vroegtijdige overgang
- bijwerking medicatie (antidepressiva/-psychotica) = prolactine (remt GnRH afgifte en dus geen FSH/LH)
- functioneel (stress, ondervoeding etc.)
- na operatieve ingreep: intra-uteriene cervix adhesies
etc.
Hoe kunnen cyclusstoornis oorzaken ingedeeld worden op lokalisatie?
voor een normale, regelmatige cyclus
moeten bepaalde organen goed functioneren. Een abnormale functionering kan leiden tot een cyclusstoornis:
- Corpus/cavum/cervix uteri, endometrium en vagina: opbouw/afbraak en afvoer endometrium (denk aan intra-uteriene adhesies)
- Ovaria (oestrogeen, progesteron, corpus luteum); denk aan PCOS en primaire ovariële insufficiëntie (POI)
- Hypofyse (FSH en LH), denk aan tumoren
- Hypothalamus en CZS (GnRH productie), denk aan functionele oorzaken zoals anorexia nervosa of extreme inspanning.
Hoe kunnen cyclusstoornissen op basis van hormoononderzoek worden ingedeeld?
Er is een WHO classificatie voor de endocriene status om cyclusstoornissen te verdelen. Hiertoe wordt het FSH, oestrogeen en prolactine gehalte bepaald.
- Hypogonadotroop/hypo-oestrogeen: centraal, hypothalamus of hypofyse (anorexie)
- Normogonadotroop / normo-oestrogeen: disbalans hypofyse-ovarium-as ofwel PCOS, vervroegde menopauze en stress niveaus
- Hypergonadotroop/hypo-oestrogeen: ovarieel (POI), menopauze
Wat zijn anamnestische vragen die je kunt stellen om mogelijke oorzaken voor amenorroe/oligoamenorroe in beeld te krijgen?
- kunt u zwanger zijn?
- bent u recent zwanger geweest?
- heeft u recent curettage ondergaan?
- staat u bloot aan meer dan normale spanningen?
- Bent u afgevallen/eetproblemen?
- Chronische ziekte / medicatie?
etc.
Bij jongeren: puberteitsontwikkeling uitvragen!
Wat is relevant LO wat je uitvoert om menstruatie- en cyclusstoornis oorzaken te kunnen vinden?
- Lengte en gewicht noteren
- Inspectie:
- ontwikkelingsstadia volgens Tanner
-beharingspatroon
-virilisatie, galoctorroe - Gynaecologisch:
- Inspectie: uitwendige genitaliën, aanleg vagina
- Bimanueel: aanleg en grootte uterus en ovaria.
- Speculum: atrofisch vagina-epitheel wijst op langdurig oestrogeen te kort; helder cervixslijm wijst op aanwezigheid oestrogeen activiteit
Wat is AO wat je kunt doen en hoe helpt dit te differentiëren in oorzaken?
- Laboratorium onderzoek:
- Serum LH en FSH
- Serum oestrogeen, progesteron en prolactinegehalde
- TSH, androgenen androsteendion en testosteron
Interpretatie:
- WHO 1 = stoornis in hypofyse en
hypothalamus.
- WHO 2 = ovariële betrokkenheid
- WHO 3 = ontbreken negatieve feedback van ovaria en passen bij stoornis in ovaria
- Echo, MRI: bij twijfel over aanleg van tractus genitalis: baarmoeder, endometrium, ovaria
Hoe zijn cyclusstoornissen te behandelen?
Behandeling van cyclusstoornissen is afhankelijk van de oorzaak van de stoornis. Daarnaast is het ook van belang na te
gaan of er een zwangerschapswens is, dan wel anticonceptienoodzaak.
Zwangerschapswens:
1. Ovulatie-inductie (alleen bij zwangerschapswens)
- WHO 1: pulsatiel GnRH om FSH en LH vanuit de hypofyse te stimuleren.
-WHO 2: anti-oestrogenen veranderen het feedback mechanisme waardoor er een versterkte afgifte van FSH en LH plaatsvindt.
- WHO 3: Beleid bij hypergonadotrope amenorroe: geen methode om het te kort aan eicellen te keren. Bij
zwangerschapswens is men aangewezen op eiceldonatie met IVF.
