EBP literatuur H3

Question 1

Oberservatiestudies

Answer 1

de natuur zijn gang laten gaan, de onderzoeker meet maar grijpt niet in

Question 2

Beschrijvend onderzoek

Answer 2

beperkt tot een beschrijving van het voorkomen van een ziekte in een populatie en is vaak de eerste stap in een epidemiologisch onderzoek

Question 3

Analytische studie

Answer 3

gaat verder door relaties tussen gezondheidstoestand en andere variabelen te analyseren

Question 4

Experimenteel onderzoek (of interventie)

Answer 4

houdt een actieve poging in om een ziektedeterminant of het verloop van een ziekte door behandeling te veranderen

Question 5

Randomized Controlled Trials (RCT’s)

Answer 5

waarbij patiënten als proefpersonen worden gebruikt (klinische proeven)

Question 6

veldproeven

Answer 6

waarbij de deelnemers gezonde mensen zijn

Question 7

community trials

Answer 7

waarbij de deels de gemeenschappen zelf zijn

Question 8

Beschrijvende studies

Answer 8

een eenvoudige beschrijving van de gezondheidstoestand van een gemeenschap, gebaseerd op routinematig beschikbare gegevens of op gegevens verkregen in speciale enquetes, is vaak de eerste stap in epidemiologisch onderzoek
geen poging ondernomen om de verbanden tussen blootstelling en effect te analyserem

Question 9

Ecologische studies

Answer 9

de analyse-eenheden zijn groepen mensen in plaats van individuen; zij zijn nuttig voor het genereren van hypothesen.
potentieel probleem: de mensen in de studie dienen als hun eigen controle.
ecological fallacy or bias: wanneer op basis van ecologische gegevens onjuiste conclusies worden getrokken. Variabelen op groepsniveau waargenomen, niet individueel dus niet vergelijkbaar.

Question 10

Cross-sectional studies

Answer 10

Of prevalentietsudies: meten de prevalentie van ziekte. Blootstelling en effect worden op hetzelfde moment gemeten. Kernvraag: gaat de blootstelling vooraf aan het effect of volgt het daarop; niet makkelijk redenen voor associaties te beoordelen die in transversale onderzoeken worden waargenomen.
Nuttig bij beoordeling behoeften bevolkingsgroepen op gebied van gezondheidszorg.

Question 11

Cas-control studies

Answer 11

manier om de oorzaken van ziekten, vooral zeldzame ziekten, te onderzoeken. Mensen met een interessant ziekte en een geschikte controlegroep die niet door de ziekte of de uitkomstvariabele zijn aangetast. Studie vergelijkt het voorkomen van de mogelijke oorzaak in gevallen en in controles. Longitudinaal en retrospectief. Relatieve risico inschatten, maar niet absolute incidentie bepalen. Het antwoord van de informant kan beïnvloed worden door de kennis over de te onderzoeken hypothese of de ziekte-ervaring. Odds ratio is verhouding tussen de kans op blootstelling onder de gevallen de kans op blootstelling onder de controles.

Question 12

Cohort-studies

Answer 12

Of follow-up/incidentiestudies: beginner met groep mensen die rive zijn van ziekte en die in subgroepen worden ingedeeld op basis van blootstelling aan potentiële oorzaak van ziekte of uitkomst. Variabelen worden gespecificeerd en gemeten en het hele cohort wordt gevolgd om te zien hoe de latere ontwikkeling van nieuwe gevallen van ziekte verschilt tussen de groepen met en zonder blootstelling. Cohortstudies zijn longitudinaal; verschaffen de beste informatie over causaliteit van ziekten en meest directe meting van het risico om ziekte te ontwikkelen. Duren lang en kosten veel geld.

Question 13

Historisch cohort

Answer 13

blootstellings- en effectgegevens zijn al verzameld voordat het eigenlijke onderzoek begint; ze worden vastgesteld op basis van registraties van eerdere blootstellingen

Question 14

Geneste case-controlstudies

Answer 14

gevallen en controles worden beide gekozen uit een welbepaald cohort, waarvoor al enige informatie over blootstelling en risicofactoren beschikbaar is.

Question 15

Experimentele epidemiologie

Answer 15

effecten van een interventie worden gemeten door het resultaat in de experimentele groep te vergelijken met dat in een controle groep. Ethische overwegingen zijn van groot belang bij de opzet.

Question 16

Gerandomiseerde gecontroleerde proeven

Answer 16

ontworpen om de effecten van een bepaalde interventie te bestuderen, meestal behandeling specifieke ziekte (klinische proef). Randomisatie, met vergelijkbare interventie- en controle groep.

Question 17

Veldproeven

Answer 17

Bij veldproeven zijn mensen betrokken die gezond zijn, maar waarvan wordt verondersteld dat zij risico lopen. Vaak logistiek gecompliceerde en dure ondernemingen. Gebruikt voor evalueren van interventies die gericht zijn op het verminderen van de blootstelling zonder dat noodzakelijkerwijs het optreden van gezondheidseffecten wordt gemeten.

Question 18

Community trials

Answer 18

Behandelingsgroepen zijn eerder gemeenschappen dan individuen. Dit is bijzonder geschikt voor ziekten die door sociale omstandigheden worden beïnvloed en waarvoor de preventie op groepsgedrag is gericht.

Question 19

Beperkingen community trials

Answer 19

-Slecht klein aantal gemeenschappen waarbij willekeurige toewijzing niet uitvoerbaar is
- Het is moeilijk om de gemeenschappen waar de interventie plaatsvindt te isoleren van de algemene sociale veranderingen die zich voor kunnen doen
- Definitieve conclusies over de algemene doeltreffendheid van de inspanningen op gemeenschapsniveau zijn niet altijd mogelijk

Question 20

Willekeurige fout

Answer 20

wanneer een waarde een steekproefmeting -uitsluitend door toeval- afwijkt van die van de werkelijke populatiewaarde
- individuele biologische variatie: komt altijd voor
- steekproeffout: kleine steekproef is niet representatief
- meetfout: strenge protocollen zijn niet nodig

Question 21

Steekproefgrootte

Answer 21

moet groot genoeg zijn opdat de studie voldoende statisch onderscheidingsvermogen heeft om belangrijke geachte verschillen op te sporten. Nauwkeurigheid studie kan worden verbeterd door ervoor te zorgen dat de groepen de juiste relatieve grootte hebben (vaak case-control)

Question 22

Systematische fout (of vertekening)

Answer 22

wanneer de resultaten op een systematische manier afwijken van de werkelijke waarden. Als deze klein is, heeft de studie een hoge nauwkeurigeheid.

Question 23

Selectiebias (vertekeningen)

Answer 23

wanneer een systematisch verschil is tussen de kenmerken van de personen die voor een studie geslecteerd zijn en de kenmerken van de personen die dat niet zijn.

Question 24

Meetbias

Answer 24

waneer de individuele metingen of classificaties van ziekte of blootstelling onnauwkeurig zijn. (recall bias)

Question 25

vertekening door de waarnemer

Answer 25

als de onderzoeker, de laborant of de deelnemers de blootstellingsstatus kent, kan deze kennis de metingen beïnvloeden. Oplossing: blind of dubbelblind.

Question 26

Confounding

Answer 26

Een andere blootstelling die zowel met de ziekte als de bestudeerde blootstelling samenhangt. Bij niet-random onderzoeken. Systematische fout in de onderzoeksopzet

Question 27

Randomisatie

Answer 27

vermijdt het verband tussen potentieel verwarrende variabelen en de blootstelling die wordt onderzocht

Question 28

Beperking

Answer 28

de studie beperken tot mensen met bepaalde kenmerken

Question 29

matching

Answer 29

selectie van deelnemers aan het onderzoek om ervoor te zorgen dat mogelijke verstorende variabelen gelijkelijk zijn verdeeld over de twee groepen die worden vergeleken

Question 30

stratificatie

Answer 30

meting van de sterkte van de associaties in welomschreven homogene categorieën (strata) van de confounding variabele

Question 31

Statische modellering

Answer 31

soms is het nodig om de sterkte van de associaties te schatten en tegelijkertijd te controleren voor verschillende verstorende variabelen

Question 32

Geldigheid

Answer 32

een uitdrukking van de mate waarin een test in staat is te meten wat hij beoogt te meten; geen systematische fout en toevallige fout zo klein mogelijk

Question 33

Interne validiteit

Answer 33

de mate waarin de resultaten van een waarneming juist zijn voor de onderzochte groep mensen

Question 34

Externe validiteit (of generaliseerbaarheid)

Answer 34

de mate waarin resultaten van een studie van toepassing zijn op mensen die er niet aan deelnemen

Question 35

Ethische kwesties

Answer 35

die betrekking hebben op acties en beleidsmaatregelen die goed of fout zijn, eerlijk of oneerlijk, rechtvaardig of onrechtvaardig
- geïnformeerde toestemming
- vertrouwelijkheid
- eerbiediging van rechten van het individu
- wetenschappelijke integriteit