H3: stress en kwetsbaarheid Flashcards
(18 cards)
Wat is het kwetsbaarheid-stressmodel?
Het kwetsbaarheid-stressmodel beschrijft de interactie tussen erfelijke, biologische kwetsbaarheid en stressfactoren die leiden tot psychiatrische stoornissen.
Wat is de definitie van kwetsbaarheid in het kwetsbaarheid-stressmodel?
Kwetsbaarheid is de biologische aanleg voor psychiatrische stoornissen, beïnvloed door genetische factoren en neurobiologische afwijkingen.
Hoe kan kwetsbaarheid zich manifesteren?
Cognitieve afwijkingen bij mensen gevoelig voor schizofrenie (Nuechterlein & Dawson, 1984).
Neurotische persoonlijkheidstrekken bij mensen gevoelig voor depressie (Kendler & Gardner, 2016).
Hoe beïnvloedt de geboorte de kwetsbaarheid?
Infecties tijdens de zwangerschap kunnen de kwetsbaarheid voor schizofrenie verhogen.
Traumatische ervaringen of verwaarlozing in de jeugd verhogen de kwetsbaarheid, mogelijk door epigenetica.
Wat is stress volgens het kwetsbaarheid-stressmodel?
Stress is een bedreiging van het lichamelijke of psychische evenwicht, waarbij fysiologische en psychologische processen geactiveerd worden om het evenwicht te herstellen.
Wat is de rol van stress in het ontstaan van psychiatrische stoornissen?
Acute en chronische stress spelen een rol in het ontstaan van psychiatrische stoornissen. Stressfactoren kunnen de kans op depressie vijf keer verhogen.
Wat is de stressdrempel?
Stressfactoren stapelen zich op totdat de drempel wordt overschreden, wat leidt tot een psychiatrische episode.
: Welke soorten stressfactoren kunnen bijdragen aan een psychiatrische episode?
Psychologisch/Psychosociaal: Negatieve (bv. echtscheiding) of positieve gebeurtenissen (bv. geboorte kind).
Lichamelijk/Biologisch: Ziekte, drugsgebruik, medicijnen.
Wat triggert de eerste ziekte-episode in het kwetsbaarheid-stressmodel?
De eerste episode wordt vaak uitgelokt door een stressfactor zoals de geboorte van een kind, een verre reis, echtscheiding of werkverandering.
Wat is de rol van de HHB-as in stress?
Acute stress activeert de HHB-as, waarbij CRH en ACTH worden vrijgegeven om de bijnierschors cortisol te laten aanmaken, wat het lichaam voorbereidt op stress.
Wat doet cortisol tijdens stress?
Cortisol verhoogt de bloeddruk, het hartritme, maakt energie vrij en onderdrukt gecontroleerde cognitieve activiteit (meer automatische reacties).
Welke functies worden tijdelijk stilgelegd door cortisol?
Honger, voedselinname, plezierbeleving, immuunsysteem en ontstekingsmechanismen worden tijdelijk onderdrukt.
Wat zijn de gevolgen van een verstoorde HHB-as bij psychiatrische stoornissen?
Aanhoudende stressreacties, hoge bloeddruk, verstoorde bloedsuikerspiegel, slaapstoornissen, verhoogde vatbaarheid voor infecties, en trage wondgenezing.
Hoe beïnvloedt cortisol de hippocampus?
Cortisol veroorzaakt hippocampale atrofie, vermindert neurogenese en verhoogt de kwetsbaarheid voor stress door beschadiging van de hippocampus, wat geheugenproblemen veroorzaakt.
Hoe beïnvloedt vroegkinderlijk trauma de HHB-as?
Vroegkinderlijk trauma verstört de HHB-as, verhoogt CRH-secretie en draagt bij aan langdurige stressreacties en verhoogde kwetsbaarheid voor psychiatrische stoornissen.
Wat is sensitisatie in de context van psychiatrische stoornissen?
Sensitisatie betekent dat na herhaalde ziekte-episoden, de stoornis minder afhankelijk wordt van externe stressfactoren en een eigen leven gaat leiden.
Wat is het kindling-model?
Het kindling-model stelt dat elke episode de gevoeligheid voor toekomstige episodes vergroot, wat leidt tot episode sensitization.
