H6 - kritische analyse Flashcards
(16 cards)
objectieve benadering seksuele dysfuncties
gedrag vergelijken met standaard als kantelpunt dat onderscheid maakt tussen goed functioneren ne disfunctie
functionele benadering seksuele dysfuncties (Nathan)
- het gaan vragen aan de mensen zelf of het probleem is
- een probleem is probleem als er last/lijden is
kritische analyse Basson over seksueel verlangen
maakt onderscheid tussen twee types van seksueel verlangen
- spontaan, seksueel verlangen, bewuste “seksuele” honger
- responsief seksueel verlangen
=> achter dit verlangen: motieven
=> cyclus volgens Basson: DEDOR model
- stelt ook dat opwinding een samengestelde entiteit is (-> objectieve en subjectieve component)
vulvudynie
verzamelnaam voor vaginale pijn zonder dat de exacte oorzaak gekend is
- pijnlijke coïtus, en wordt pijnlijker elke keer en is (soms) uiteindelijk niet meer mogelijk
- gevolg: minder verlangen, opwinding en orgasme + wanhoop, schuld, angst en vermijding
dyspareunie (beschrijving Binik)
A. recurrente, persistente genitale pijn geassocieerd met geslachtgemeenschap met man of vrouw
B. veroorzaakt lijden/interpersoonlijke moeilijkheden
C. niet exclusief veroorzaakt door vaginisme of te weinig lubricatie, en niet beter verklaarbaar door andere stoornis
D. subtypes
-> a) levenslang of verworven
-> b) gegeneraliseerd of situationeel
-> c) door psychologische of gecombineerde factoren
definities van pijnstoornissen
A. pijn in 1/meer anatomische plaatsen als belangrijk deel van de klinische presentatie, en is ernstig genoeg om klinische hulp te willen gaan zoeken
B. pijn veroorzaakt significant lijden of problemen in belangrijke domeinen van het functioneren
C. psychologische factoren hebben wellicht een belangrijke rol in de onset, ernst, verergering of onderhouden van de pijn
D. niet intentioneel veroorzaakt en niet doen alsof
E. de pijn wordt niet beter verklaard door stemmings-, angst-, of psychotische stoornissen en voldoet niet aan criteria van dyspareunie
standaardbehandeling dyspareunie
- herstellen van seks staat centraal
- sekstherapie die focust op psychoseksuele en relationele aspecten
- unidimensionele klinische interventies
- karakteristieken van de pijn werden zelden bevraagd, omdat we er weinig aan konden doen
- limitations: geen theoretische basis, niet systematisch bestudeerd
hoofddoel nu behandeling dyspareunie
- focus op karakteristieken van de pijn zelf (niet meer enkel vragen over seks, primair doel is niet het herstellen van seks, maar het met de pijn omgaan)
- focus op pijnmanagement, fysieke therapie en gynaecologische ingreep
- multidisciplinair
- individueel aangepast
oppervlakkige/ entry dyspareunie
pijn aan de buitenkant/ingang vulva, uitgelokt bij minste aanraking
- vulvar vestibulitis syndrome (VVS): ontsteking vestibulum vulva
- provoked volvodyna (PVD): zo wordt het nu vaak genoemd
- het gaat om een branderige pijn door aanraking vulvair vestibulum/ buitenkant vulva of bij poging tot penetratie, waarbij er geen fysieke oorzaak gekend is
deep dyspareunie
- endometriosis: bij menstruatie gaat slijmvlies via eileider en komt het op verschillende plekken in buikholte terecht -> gaat onder invloed van hormonale schommelingen eigen leven leiden en kan voor verklevingen zorgen => doffe, knagende pijn
- retroverted uterus: baarmoeder naar achter gekanteld, wordt aangeraakt bij diepe penetratie => pijn
pijncirkel van Spano
indien ene vrouw al eens pijn heeft ervaren bij seksuele activiteit zal er volgende keer dat er pijn is, ook een herinnering komen aan de vorige keer
- toename van angst
- daling opwinding (afleidende gedachten)
- als gevolg hiervan: minder lubricatie
- indien toch seks: vaginaal erytheem (roodheid, wondjes) waardoor wat pijnlijk, ook prikkelend gevoel bij plassen
- nog meer associaties met pijn
psychologisch etiologisch model (Ramaekers, Ter Kuile en Pazmany)
= uitbreiding van de pijncirkel van Spano
- kern van het model is identiek aan pijncirkel, daarrond uitbreiding met psychologische factoren die ook meespelen
INHOUD
- pijnervaring en catastrofale gedachten die hiermee gepaard gaan over seksualiteit (vooraf/tijdens)
- leidt tot angst voor de pijn en hypervigilantie
- verminderde lubricatie, volgende cycli ook toegenomen spanning als anticipatie op verwachte pijn
- mechanische frictie, provoced vulvodynie die op zijn beurt weer leidt tot (catastroferen over) pijn
- partner die met penis nadert zorgt voor versterking van catastrofale gedachten
UITBREINDING tov SPANO
- negatieve seksuele zelfschema’s
- vermijden van intimiteit en seksualiteit
- seksueel functioneren over algemeen aangetast
- seksuele distress
hypervigilantie
hyperaandachtsfocus op vaginale regio, heel bewust zijn van het minste dat verandert, preferentieel interpreteren van sensaties als mogelijke pijn
neurobiologisch etiologisch model van chronische vulvulaire pijn
- start van pijnervaring gebeurt vaginaal ter hoogte van receptoren, via afferente neuronen naar het brein
-> brein onthoudt dit => volgende keer bij toenadering van iets naar de vagina: brein staat op scherp, ‘voorbereid op het ergste’, maakt meteen associatie van “dit gaat pijn doen” => samentrekken van de bekkenbodemspieren, angstreactie, .. - conditioneringsproces ter hoogte van hersendelen die pijn verwerken
- perifere sensitisatie: ter hoogte van de vulva hypersensitief voor aanraking, sympathische spierspanning
vestibulectomie
klein stukje huidoppervlak weggenomen, die wordt verondersteld meest gevoelig te zijn (in de vorm van een hoefijzer, onderaan de vagina) als behandeling voor onder andere vulvodynie
5 track approach (Ramaekers & Jacobs)
= multidisciplinaire aanpak
= ingrijpen op sensitisatie, op relationeel en psychologisch vlak, …
1. bekkenbodemspier desensitisatie
2. vulvair epithelium desensitisatie
3. Patiënt (gedachten, gevoelens en gedrag)
4. partner (gedachten, gevoelens en gedrag)
5. (seksuele) relatie: herinstalleren van verlangen, opwinding en plezier
