HC 9 --> Bewustzijn en aandacht

Question 1

psychologen over wat aandacht is

Answer 1

• William James: iedereen weet wat aandacht is.
• Harold Pasher: niemand weet wat aandacht is
• Brit Anderson: there is no such thing as attention

Question 2

volkspsychologie?

Answer 2

“gezond verstand” intuïtieve, alledaagse theorie over het mentale die we gebruiken om andermans gedrag te begrijpen en voorspellen. fenomenlogie (hoe is je ervaring van aandacht) speelt hierbij een grote rol. vandaar Wiliam James’ uitspraak (everyone knows)

Question 3

actieve vs passieve aandacht?

Answer 3

• actief = je richt je aandacht op iets (bijvoorbeeld een conversatie)
• passief = je aandacht wordt getrokken.

Aandacht is dynamisch

Question 4

aandacht werkt constratief

Answer 4

het bewerkstelligt een verandering in qualia (hoe dingen in bewustzijn verschijnen) en/of inhoud (welke dingen in bewustzijn verschijnen).

gradaties van activiteit en passiviteit: je laat je passief leiden, maar richt wel actief je aandacht ergens op (voorbeeld van vliegtuig over scherm)

Question 5

2 metaforen binnen de volkspsychologie?

Answer 5

• schijnwerper metafoor
• highlight metafoor

Question 6

schijnwerper metafoor

Answer 6

aandacht richten voelt als met een licht zoeken en wat in de schijnwerpers staat verschijnt in het theater van de geest.

kampt met zelfde problemen als theater van de geest metafoor.

Sterk representationele opvatting! –> Focus op inhoud van bewustzijn.

Question 7

highlight metafoor

Answer 7

focust op de kwalitatieve verandering in de ervaring van bewuste inhouden door aandacht. een object verschijnt helderder/scherper/luider

Question 8

dus het volksidee van aandacht op basis van fenomenologie van aandacht?

Answer 8

• aandacht structureert onze ervaringen of bewustzijn (selectie/uitsluiting van inhoud)
• aandacht verandert de kwaliteit van onze ervaring (herlderheid, scherpheid, detail)
• aandacht is dynamisch: actief (we richten onze aandacht) en passief (ze wordt getrokken)

Question 9

aandacht en andere mentale toestanden en capaciteiten?

Answer 9

• perceptie: aandacht selecteert input
• geheugen: aandacht maakt informatie beschikbaar voor andere taken
• acties: wij sturen aandacht en aandacht stuurt acties
• bewustzijn: aandacht als verklaring dat informatie bewust wordt.

Question 10

drie mogelijke problemen voor volkspsychologie

discrepantie tussen hoe aandacht voelt en wat het is

Answer 10

• onbewuste of pre-bewuste aandachtsfenomenen
• een volksidee, twee neurale mechanismen
• de vele vormen van aandacht

Question 11

onbewuste of pre-bewuste aandachtsfenomenen

Answer 11

soms lijkt aandacht een rol te spelen in onze ervaringen voordat we ons hiervan bewust zijn zoals het geluid van vallend glas voordat je doorhebt wat er gebeurde. of zonder dat we ons ervan bewust zijn. aandacht is vaak beïnvloed door factoren waarvan we ons niet bewust zijn zoals priming

Question 12

onoplettendheidblindheid

Answer 12

het niet opmerken van een onverwacht object, omdat je aandacht is gericht op een ander object of een andere taak.

Question 13

Niet kennen???

onoplettendheidblindheid experiment toonden aan dat mensen niet wisten wat ze opmerkten door?

wisten niet dat ze een gorrila niet hadden gezien

Answer 13

• grote rol van verwachtingen
• rol van aandachtsdoelen
• selectie van informatie

Question 14

een volksidee - twee neurale mechanismen?

Answer 14

we weten wat we bedoelen met aandacht, maar er zijn meerdere breinprocessen mee verbonden.
- Actief: Je richt bewust je aandacht op één conversatie –> Top-down proces (brein –> omgeving). Gecontroleerde selectie van input
via dorsale systeem
- Passief: Je aandacht wordt getrokken. –> Bottom-up proces (omgeving –> brein). Input grijpt onze aandacht onvrijwillig via ventrale systeem

Vrijwillige en onvrijwillige aandacht worden door verschillende breinsystemen en -netwerken ondersteund! –> Hersengebieden die anatomisch en functioneel verschillen. EN We voelen misschien een gelijkenis tussen deze twee processen, maar behoren ze wel tot eenzelfde functie/capaciteit?

Question 15

verschillende vormen van aandacht?

Answer 15

• globaal vs focaal
• aan/uit aandacht vs gradaties van aandacht
• vrijwillige vs onvrijwillige aandacht
• externe vs interne aandacht

Het is moeilijk aandacht te definiëren en onderzoeken zonder uit het oog te verliezen welke verschillende vormen aandacht kan aannemen!
–> Is aandacht één mechanisme?
–> Hoe kunnen we ooit tot een eengemaakte theorie over aandacht komen?

Question 16

soorten aanpakken van aandacht

Answer 16

1. Één neuraal mechanisme identificeren: reductionistische aanpak van aandacht (enkele aandachten samenvoegen)
2. Unificerende aandachtstheorie: niet-reductionistische aanpak van aandacht (alle aandachten samenvoegen)
3. Aandacht elimineren?

Question 17

eliminativisme?

Answer 17

• Vorm van illusionisme: “Aandacht” als zodanig bestaat niet.
• Er zijn veel dingen die we “aandacht” noemen, maar die verwijzen niet naar één fenomeen dat eigenlijk bestaat. Dit is wetenschappelijk, op neuraal niveau reeds aangetoond! (cf. het dorsale/ventrale systeem)
• We kunnen het volksidee van aandacht elimineren en aparte theorieën ontwikkelen voor elke rol/functie die we voordien onder de noemer “aandacht” verzamelden.

! Deze theorieën kunnen dan waarschijnlijk niet verklaren waarom deze rollen/functies voor ons gelijkaardig aanvoelen op persoonlijk niveau.
! Hoe bewustzijn te bestuderen zonder aandacht?

Question 18

aandacht als competitive bias-mechanisme

Answer 18

Desimone & Duncan (1995)
Op elk moment is er een neurale competitie: verschillende processen en veel informatie concurreren voor controle en middelen in het brein.
Niet alles wordt verder verwerkt!
Wie wint de competitie?

Aandacht is het mechanisme dat over deze competitie beslist: de winnaar krijgt aandacht.
Aandacht is bevooroordeeld in het voordeel van huidige doelen, verwachtingen, emoties, geheugeninhoud, opvallendheid, etc. –> Aandacht speelt een rol bij het selecteren van de informatie die relevant zal zijn om acties uit te voeren en gedrag te informeren.

Question 19

Aandacht als zender van info naar werkgeheugen

Answer 19

Jesse Prinz
Aandacht is verantwoordelijk voor het uitzenden van informatie naar het werkgeheugen.
Werkgeheugen: Cognitief systeem dat een tijdelijke opslagplaats vormt voor informatie die relevant is voor ons handelen of onze huidige denkprocessen.
Vb.: activatie oude herinnering die nu nuttig is, tijdelijk onthouden van telefoonnummer om het in te toetsen, …

Verschillende niveau’s van verwerking van informatie.
- Op laagste niveau: Causaal effect op ons, maar geen fenomenaal bewustzijn.
- Aandacht beslist of iets naar hoger niveau gaat, door het uit te zenden naar werkgeheugen en zo beschikbaar te maken voor verder gevorderde verwerkingsprocessen.

Question 20

reductionistische aandachtstheorieën

Answer 20

a) Aandacht als biased competition-mechanisme
b) Aandacht als zender van informatie naar het werkgeheugen

Question 21

aandacht is noodzakelijk en voldoende?

volgens theorie van jesse prinz

Answer 21

Aandacht wordt geïdentificeerd met deze specifieke rol van het uitzenden van info naar het werkgeheugen. –> Reductionisme: Elk breinproces dat daarbuiten valt, is géén aandacht.

Aandacht is noodzakelijk en voldoende voor bewustzijn (= het verschijnen in onze ervaring).
- Noodzakelijk: Wanneer een object geen aandacht krijgt, is het geen deel van onze bewuste ervaring.
- Voldoende: Aandacht garandeert dat een object in bewustzijn verschijnt, er is niets anders nodig.

Question 22

kritiek op reductionistische theorieën?

Answer 22

De individuele theorieën zelf kennen kritiek. Bv.: Aandacht en geheugen zijn mogelijk minder sterk verbonden dan Prinz denkt.

In hoeverre nemen deze theorieën fenomenologie van (de vele vormen en aspecten van) aandacht serieus? Bv.: de manier waarop aandacht verandert hoe dingen voor ons verschijnen.

Question 23

Niet-reductionistische theorieën

Answer 23

Niet-reductionisme ten opzichte van aandacht: De fenomenologie en het volksidee, alsook de verschillende vormen van aandacht serieus nemen!
Aandacht is niet zomaar een neuraal mechanisme. We moeten wetenschap serieus nemen, maar we moeten ook erkennen welke rol aandacht speelt in ons leven, op persoonlijk (en niet enkel neuraal) niveau.
a) Aandacht als structurerend mechanisme
b) Aandacht als soort bewustzijn –> (Rationeel) toegangsbewustzijn.

Question 24

aandacht als structurerend mechanisme?

Answer 24

Sebastian Watzl
Aan aandacht liggen verschillende processen ten grondslag: het is niet één neuraal proces! Aandacht structureert en organiseert onze bewuste ervaring

Aandacht brengt contrast aan in onze bewuste ervaringen:
- Aandacht brengt objecten naar de voorgrond van ervaring.
- Aandacht is een verscherping van focus.
–> Volksidee!

Question 25

aandacht als soort bewustzijn

Answer 25

**Aandacht structureert bewustzijn** --> Aandacht is **niet noodzakelijk** voor bewustzijn: er is bewustzijn zonder aandacht. Ongestructureerd, onscherp, op de achtergrond, maar wel bewust.

Question 26

toegangsbewustzijn en fenomenologie

Answer 26

**Fenomenaal bewustzijn** Een ervaring is fenomenaal bewust als er een gevoel is, een "hoe-het-is" om die ervaring te hebben. - Subjectief gevoel - Qualia - Smaak, kleur, emotie, pijn, visuele indrukken VB: Fenomenaal bewustzijn zonder toegangsbewustzijn --> Als iemand zegt dat er iemand aan het boren is hoor je het dan pas **Toegangsbewustzijn** Iets is toegangsbewust als: 1. Het **rapporteerbaar** is: klaar is voor rationele controle via spraak 1. Het beschikbaar is als rationele sturing van ons **handelen** 1. Het beschikbaar is voor gebruik in **redeneerprocessen** VB: Toegangsbewustzijn zonder fenomenaal bewustzijn --> Een leeuw valt mij aan. lk ben in gevaar.

Question 27

Declan smithies over aandacht als soort bewustzijn?

Answer 27

Aandacht = rationeel toegangsbewustzijn --> De rol van aandacht is het selecteren en toegankelijk maken van informatie voor het plannen van acties, voor het maken van beslissingen, en voor doelgericht handelen. Aandacht is een soort van bewustzijn - **Er is geen aandacht zonder bewustzijn**. We zijn ons steeds bewust van de informatie die toegankelijk is voor rationele controle. - **Er is bewustzijn zonder aandacht**. *Fenomenaal bewustzijn*

Question 28

terugblik HC7 de natuurlijke methode

Answer 28

- **Het moeilijke probleem van bewustzijn**: Hoe fenomenaal bewustzijn / qualia verklaren? - **De verklaringsskloof**: Er lijkt iets te ontbreken in materialistische verklaringen van de geest: subjectieve ervaring nog niet verklaard. - **De natuurlijke methode**: Om bewustzijn te onderzoeken, moeten we interdisciplinair werken: fenomenologie én wetenschap gebruiken.

Question 29

terugblik HC8 de grote illusie

Answer 29

- Onze ideeën over onze **ons bewustzijn** zijn mogelijk **illusies**: perceptie is **niet zoals het voor ons lijkt te zijn**! - **Kijken naar visueel bewustzijn**: verklaren waarom we denken zoals we denken over onze perceptie en ook serieus nemen wat we hierover eigenlijk en wetenschappelijk weten. - **Nieuwe theorieën over perceptie**: - **Representationeel**: Mentale representaties zijn niet rijk, gedetailleerd, stabiel, compleet - **Niet-representationeel**: perceptie is een vaardigheid die geen mentale beelden vereist Perceptie is niet zoals het voor ons lijkt op basis van fenomenologie. **Dus: fenomenologie serieus nemen betekent het trachten te verklaren, maar het niet zonder meer voor waar aannemen!**

Question 30

Samenvatting van de problemen voor het volksidee

Answer 30

1.Onbewuste of pre-bewuste aandachtsfenomenen - We kunnen niet precies beschrijven wat er gebeurt wanneer we aandachtig zijn (inattentieve blindheid). - Aandacht is er soms voordat / zonder dat we ons ervan bewust zijn (reflex-saccades; corticale blindheid). - Aandacht wordt beïnvloed door factoren waarvan we ons niet bewust zijn (priming). 2.Één volksidee - twee neurale mechanismen - Passieve aandacht wordt bestuurd door het ventrale systeem - Actieve aandacht wordt bestuurd via het dorsale systeem 3.De vele vormen van "aandacht" - Verwijst het volkspsychologisch idee van aandacht wel echt naar één fenomeen? **Het lijkt erop dat we moeten oppassen met het serieus nemen van de fenomenologie van aandacht en het volksidee ervan!**

Question 31

Reductionisme ten opzichte van aandacht

Answer 31

Aandacht identificeren met iets fundamentelers (vb. een bepaald breinproces of hersenactiviteit) --> Wat daar niet onder valt, is geen aandacht.

Question 32

Reductionisme tov mentale toestanden

Answer 32

Mentale toestanden identificeren met iets fundamentelers (vb. breinproces: identiteitstheorie)

Question 33

Samenvatting aandachtstheorieën

Answer 33

1.Illusionisme: (het volksidee van) aandacht elimineren - *Uitdaging*: Hoe bewustzijn bestuderen zonder 'aandacht'? - *Uitdaging*: Hoe onze fenomenologie te verklaren? 2.Reductionisme: aandacht identificeren met één neuraal mechanisme - Aandacht als bevooroordeeld competitief mechanisme & werkgeheugentheorie van aandacht - *Uitdaging*: Hoe onze fenomenologie te verklaren? 3.Niet-reductionisme: een alomvattende aandachtstheorie - Aandacht als structurerend mechanisme & aandacht als rationeel toegangsbewustzijn - *Uitdaging*: Gaat het wel om een wetenschappelijke theorie van aandacht?

Question 34

Samenvatting les

Answer 34

* We bespraken verschillende manieren van denken over aandacht. We bespraken de **volksopvatting** van aandacht en twee **metaforen** die onze intuïties over aandacht vatten. * We bekeken waarom de volksopvatting en de fenomenologie van aandacht mogelijk **illusies** zijn. * We bespraken hoe aandacht **geëlimineerd** kan worden, of hoe onderzoekers toch hebben * getracht het te definiëren, op **reductionistische of niet-reductionistische** wijze. * Tot slot bespraken we de relatie tussen **aandacht en bewustzijn**, alsook het gerelateerde idee van **toegangsbewustzijn**.