HC.7 Metabole ziekten

Question 1

Welke functies heeft het skelet?

Answer 1

• Mechanische functie: Aanhechtingsplaats voor spieren en houding
• Beschermende functie: Beschermt vitale organen en huisvest beenmerg
• Metabole functie: Reservoir mineralen, Calcium, Fosfaat
• Hormoonproducerend

Question 2

Bij welke processen speelt calcium een rol?

Answer 2

 Prikkelgeleiding
 Spiercontractie
 Immuun respons
 Bloedstolling

Question 3

Bij welke processen speelt fosfaat een rol?

Answer 3

 Energievoorziening
 DNA / RNA
 Enzymen

Question 4

Welke hormonen zijn belangrijk bij Vit D en Fosfaat huishouding?

Answer 4

Vit D: PTH
Fosfaat: FGF-23

Question 5

Effect Vit-D op calcium en fosfaat?

Answer 5

Verhoogt Calcium in bloed door afbraak van bot, verhoogt reabsorptie fosfaat

Question 6

Effect PTH?

Answer 6

Verhoogt calcium en verlaagt fosfaat reabsorptie

Question 7

Effect Calcitonine?

Answer 7

Verlaagt Ca (minder afbraak bot)

Question 8

Effect FGF23?

Answer 8

Verlaagt fosfaat

Question 9

Check de schema in het college voor volledige werkingen van PTH, FGF23, Calcitonine, en Vit D!!

Question 10

Hoe leidt vit D deficiëntie tot osteomalacie?

Answer 10

Vit D wordt laag -> actief vit D laag -> Ca en PO4 reabsorptie nier omlaag
-> serum Ca en PO4 verlaagt -> Verlaagde calcium wordt geregistreerd dus PTH gaat omhoog -> Verhoogde Ca reabsorptie en afbraak uit bot en meer PO4 uitscheiding -> verminderde bot mineralisatie

Question 11

Wat is de hoofdoorzaak van osteomalacie?

Answer 11

Vit D tekort

Question 12

Hoe kan je Vit D tekort krijgen?

Answer 12

• Vit D deficiëntie
• Te kort in voeding
• Weinig zonlicht
• Malabsorptie
• Onvoldoende 25-hydroxylering (leverziekten)
• Onvoldoende 1-α-hydroxylaseactiviteit (nierziekten)
• Vit D resistentie (zeldzaam)

Question 13

Wat is rachitis?

Answer 13

Basically osteomalacie, maar dan bij kinderen

Question 14

Gevolgen rachitis?

Answer 14

• O benen
• Gebitsproblemen
• Mineralisatie van groeischijven is verstoord, waardoor er groeistoornis is

Question 15

Gevolgen osteomalacie bij volwassenen?

Answer 15

• Zwakte bot
• Eventueel botpijn
• Hypocalciëmie
• Risico fractuur

Question 16

Gevolgen hypocalciëmie?

Answer 16

• Spierzwakte
• Hypotonie
• Tetanie (spieren worden random samengetrokken)

Question 17

Wat zijn looser zones?

Answer 17

Pseudofracturen, fracturen ontstaan door gebrekkige mineralisatie.

Question 18

Behandeling Osteomalacie en rachitis?

Answer 18

• Vitamine D suppletie
• Preventie bij kleine kinderen

Question 19

Wat is het probleem bij X-gebonden Hypofosfatemie (XLH)?

Answer 19

Genmutatie (PHEX-gen) waardoor verhoogde urine-excretie van
fosfaat o.b.v. verhoogde FGF23-spiegels

Question 20

Behandeling XLH?

Answer 20

• Fosfaat drank (kan weer uitgeplast worden, dus niet zo handig) en actief vitamine-D
• Burosumab
  (monoklonaal antilichaam
  tegen FGF23)

Question 21

Welke vormen van Hyperparathyreoïdie zijn er?

Answer 21

• Primaire vorm: Meestal t.g.v. een afwijking in de bijschildklieren zelf
• Secundaire vorm: Ontstaat bij een neiging tot een daling van de serum calciumconcentratie, Nieraandoening, Ernstig vit-D gebrek
• Tertiaire vorm: Ontstaat als bij patiënt met een secundaire vorm de bijschildklieren
  autonoom gaan functioneren

Question 22

Welk effect heeft hyperparathyreoïdie op het bot?

Answer 22

Minder osteoblast en meer osteoclast activiteit -> botafbraak -> multipele botcysten door sterk toegenomen osteoclasten

Question 22

Wat gebeurt er met de fosfaat spiegels bij primaire hyperparathyreoïdie?

Answer 22

Verlaagd

Question 22

Hoe ziet het klinisch beeld van Hyperparathyreoïdie eruit?

Answer 22

• Meestal licht verhoogde serum calciumconcentratie zonder
  symptomen
• Vermoeidheid, buikpijn, spierzwakte, psychische veranderingen,
  poly-urie en niersteenkolieken.

Question 23

Wat houdt het zout-peper aspect in?

Answer 23

Op radiologische afbeelding schedel zie je kleine gaatjes in het bot, spikkelig patroon.

Question 24

Wat is een typische afwijking bij hyperparathyreoïdie?

Answer 24

Bruine tumor (histologisch lijkend op reusceltumor)

Question 25

Behandeling hyperparathyreoïdie?

Answer 25

- Oorzaak weghalen: bij voorkeur chirurgisch (adenoom) - Cinacalcet: Verhoogt gevoeligheid van calciumreceptor voor extracellulair calcium, daardoor vermindering PTH aanmaak - Eventueel vocht geven bij verhoogd calcium met diuretica om het uit te plassen

Question 26

Wat is osteoporose?

Answer 26

Een afwijking van het gehele skelet gekenmerkt door een verlaging van de botmassa en een verlies in de onderlinge samenhang van botbalkjes

Question 27

Risicofactoren osteoporose?

Answer 27

* Leeftijd * Geslacht (menopauze vrouw) * Prevalente fractuur * Positieve familieanamnese * Gewicht/lengte * Corticosteroidgebruik * Immobiliteit

Question 28

Secundaire oorzaken osteoporose?

Answer 28

Endocrien: * Hyper(para)thyreoidie * Hypogonadisme * Hypercortisolisme * Laag vitamine D en/of laag calcium * Medicamenteus (oa steroïden, anti-epileptica) * Nier/leverziekten * Auto-immuunziekten

Question 29

Welk aanvullend onderzoek moet er worden verricht bij patiënten met een hoog fractuurrisico?

Answer 29

* DXA-scan (inclusief VFA) * Laboratoriumonderzoek * Inschatting valrisico en interventies

Question 30

Hoe moeten patiënten met hoog fractuurrisico behandeld worden?

Answer 30

 Inname van calcium en vitamine-D behoefte  Gevarieerde voeding met voldoende zuivel, groente, noten en fruit  Gezonde levensstijl (o.a. niet roken, weinig alcohol)  Beweegadviezen  Valpreventie  (eventueel) Medicatie

Question 31

Wat is het verschil tussen osteomalacie en osteoporose?

Answer 31

Osteoporose: Bot afbraak > Bot aanmaak => verlaging botmassa Osteomalacie: Onvoldoende mineralisatie van het osteoïd

Question 32

Wat is het probleem bij Morbus Paget?

Answer 32

Toegenomen botombouw in één of meer botdelen

Question 33

Welke twee celtypen zijn betrokken bij Paget?

Answer 33

Osteoclasten (ergens verhoogd), osteoblasten (ergens anders verhoogd)

Question 34

Hoe ziet de epidemiologie van Paget eruit?

Answer 34

 Zelden voor het 40ste levensjaar  Prevalentie pat > 80 jaar tot 10% in sommige streken  Na osteoporose meest voorkomende metabole botziekte

Question 35

Welke botten meestal aangedaan bij Paget?

Answer 35

Bekken, femur, wervelkolom, tibia, schedel

Question 36

Belangrijke marker voor activiteit osteoblasten?

Answer 36

Alkalische fosfatase

Question 37

Eerste keus behandeling Paget?

Answer 37

- Remmen van osteoclasten activiteit - Bisfosfonaten eerste keus (Zoledroninezuur intraveneus_

Question 38

Probleem bij Fibreuze Dysplasie en behandeling?

Answer 38

Gezond bot plaatselijk wordt vervangen door fibreus bot. - bisfosfonaten - denosumab

Question 39

Wat is kenmerkend bij Osteogenesis imperfecta?

Answer 39

Meerdere fracturen random en BLAUWE sclerae!!

Question 40

Probleem bij osteopetrose

Answer 40

Slechte osteoclast activiteit, dus meer botaanmaak en geen botafbraak.

Question 41

Kenmerkend bij ziekte van Buchem?

Answer 41

Hele zware schedel

Question 42

Leerdoelen:  Je hebt inzicht in de calcium en fosfaat regulatie  En hoe verstoringen hier in leiden tot aandoeningen van het skelet  Je snapt de pathogenese en daardoor ook de behandeling van veel voorkomende metabole botziekten  Osteomalacie  Hyperparathyreoidie  Je kent (maar minder gedetailleerd) ook nog wat andere metabole botziekten